Το ότι δυο πολιτικοί σχηματισμοί μέσω δυο επιστημονικών Ινστιτούτων, αφιέρωσαν την πρώτη δημόσια εμφάνιση τους στα θέματα Παιδείας, είναι κατ’ αρχήν ένα βήμα προόδου.

Τρεις πολιτικοί που συζητούν την ίδρυση ενός νέου πολιτικού φορέα που προφανώς θα αντιπαρατεθεί στη Φώφη Γεννηματά, μετά τις διεργασίες που πυροδότησε η πρόταση της για εκλογή αρχηγού της Δημοκρατικής Συμπαράταξης τον Οκτώβριο και ιδρυτικό συνέδριο τον Δεκέμβριο, βρέθηκαν τελικά χθες, Τετάρτη -και επίσημα- στην ίδια αίθουσα: Σταύρος Θεοδωράκης, Αννα Διαμαντοπούλου, Γιώργος Φλωρίδης.

Ομως το πιο ενδιαφέρον μέρος της πρώτης κοινής εμφάνισης τους, ήταν το «φόντο» της: άσυλο, αιώνιοι φοιτητές, αξιολόγηση των πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων, εισαγωγικές εξετάσεις στην ανώτατη εκπαίδευση.

Το ότι οι πολιτικοί άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι στην Παιδεία κρύβεται η λύση για την ανάπτυξη της χώρας είναι μια κίνηση με συμβολική αξία. Όπως προέκυψε δε τελικά, όσοι θέλουν να συμμετάσχουν σ αυτή την κουβέντα, από όποιον και αν ανοίγει αυτή, είναι ευπρόσδεκτοι στο «τραπέζι της συναίνεσης».

Νομίζω έτσι, ότι από καρδιάς μίλησαν οι καθηγητές πανεπιστημίου που κλήθηκαν να συζητήσουν τα αποτελέσματα δημοσκόπησης κοινής γνώμης του νέο-ιδρυθέντος Ινστιτούτου του Ποταμιού, Π Τετράγωνο – Πρόοδος στην Πράξη, και του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη (της κυρίας Διαμαντοπούλου με παρόντα και τον κ. Φλωρίδη από την Ωρα Αποφάσεων).

Στα παραπάνω προστέθηκε και η πρώτη μεγάλη μελέτη, ειδικά για την τριτοβάθμια εκπαίδευση μέσα στην οικονομική κρίση, που παρουσίασε το Ιδρυμα Κοινωνικών και Βιομηχανικών Ερευνών και τα αποτελέσματα της οποίας, αν και δεν συνδέονται με καμία πολιτική κίνηση, πρέπει να μας αφυπνίσουν: Η Ελλάδα έχει υψηλού επιπέδου ερευνητές, αλλά χαμηλότατα ποσοστά αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων των πανεπιστημίων, καθώς δεν έχουν βρεθεί ακόμη οι απαραίτητες «γέφυρες» τους με τις επιχειρήσεις. Οι άνεργοι πτυχιούχοι αυξάνονται διαρκώς. Μάλιστα, σχεδόν έξι στους δέκα εργαζόμενους οι οποίοι έλαβαν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μετά το 2011 δηλώνουν ότι λαμβάνουν μισθό από €400 έως €800, ενώ ποσοστό 16% δηλώνει ότι αμείβεται με λιγότερα από €400…

• Διαβάστε εδώ την έρευνα του ΙΟΒΕ

Και τέλος το συμπέρασμα: οι μέθοδοι «διάσωσης» της χώρας μας αλλά και των πανεπιστημίων της είναι οι εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης, η εξωστρέφεια και η διεθνοποίηση.

Το κάνουμε αυτό εμείς; Και τι βάζουμε πρώτο στην «ζυγαριά» των πολιτικών αξιών μας; Υπάρχει «δωρεάν» παιδεία; Ο καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Πάνος Τσακλόγλου απάντησε απλά: «Δωρεάν παιδεία δεν υπάρχει. Για να πάω να κάνω μάθημα κάποιος με πληρώνει. Το μόνο δε κομμάτι του κράτους πρόνοιας που κάνει αρνητική διανομή στη χώρα μας, δηλαδή τελικά παίρνει από τους φτωχούς και δίνει στους πλούσιους, είναι η τριτοβάθμια εκπαίδευση».

Και θύμισε το παράδειγμα της Αγγλίας και των φοιτητικών δανείων που δίνονται από το Κράτος στους φοιτητές για να πάρουν καλή μόρφωση από εύρωστα πανεπιστήμια. Τα δάνεια αυτά, δίνονται με ειδικά προνομιακά επιτόκια και στην συνέχεια ξεπληρώνονται γρήγορα εάν ένας φοιτητής βγάζει πολλά χρήματα την πρώτη περίοδο της δουλειάς του, πιο αργά εάν δεν βγάζει πολλά, ενώ αν ασχοληθεί με αγαθοεργίες ή επαγγελματικά «κανάλια» που δεν του εξασφαλίζουν αρκετά χρήματα, δεν τα ξεπληρώνει καθόλου. «Αυτό είναι αριστερή πολιτική» είπε ο κ. Τσακλόγλου και καταχειροκροτήθηκε.

«Αντιθέτως στη χώρα μας ο κ. Φίλης και ο κ. Γαβρόγλου με την πολιτική που ακολουθούν οδηγούν στο να μεταφερθούν πόροι από τον δημόσιο τομέα στον ιδιωτικό» δήλωσε χαρακτηριστικά, υπονοώντας ότι εκεί οδηγεί η υποβάθμιση των σπουδών. Αναφερόμενος στην περίφημη αλλαγή της διάταξης για το άσυλο, ο κ. Τσακλόγλου: «Τι άσυλο εννοείτε; Άσυλο ανομίας είναι αυτό που έχουμε».

Η Αννα Διαμαντοπούλου μίλησε για ένα «τρομακτικό ξεθεμελίωμα όλων των νόμων που έχουν ψηφιστεί τα τελευταία χρόνια, σε βάρος μάλιστα των μαθητών και των φοιτητών». Και επανέλαβε ότι το μόνο που μπορεί να σώσει σήμερα την εκπαίδευση στη χώρα μας είναι η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου σε όλα τα επίπεδα.

«Το κυρίαρχο για εμάς δεν είναι να μπαίνουμε σε έναν συνεχή διάλογο διαδικασιών, αλλά να δίνουμε απαντήσεις για τα προβλήματα του τόπου», είπε από την πλευρά του ο Σταύρος Θεοδωράκης, ενώ στο αυτονόητο ερώτημα για τη… συμπόρευση του με την Ωρα Αποφάσεων, δήλωσε ότι «το Ποτάμι από την πρώτη στιγμή πορεύεται με συμμάχους και με αυτό τον τρόπο συνεχίζει με τους συμμάχους που πιστεύουν στον εκσυγχρονισμό και τη μεταρρύθμιση».

Επι της ουσίας τώρα. Στην εκδήλωση μίλησαν ο Ιωακείμ Γρυσπολάκης, πρώην Πρύτανης Πολυτεχνείου Κρήτης, ο Ορέστης Καλογήρου, καθηγητής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, η Αντιγόνη Λυμπεράκη, καθηγήτρια Παντείου Πανεπιστημίου και ο Πάνος Τσακλόγλου, καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Με τη βοήθεια της εταιρείας δημοσκοπήσεων Prorata, σε έρευνα ανίχνευσης στάσεων σχετικά με την τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας, τα ευρήματα της οποίας παρουσιάστηκαν από τους Διευθυντές των δύο Ινστιτούτων Γιάννη Κωνσταντινίδη (Π Τετράγωνο – Πρόοδος στην Πράξη) και Γιάννη Μαστρογεωργίου («Δίκτυο για τη Μεταρρύθμιση στην Ευρώπη και στην Ελλάδα»).

Τι προέκυψε από αυτή;

– Σχεδόν 8 στους 10 θεωρούν ότι το ύψος της κρατικής χρηματοδότησης των πανεπιστημίων θα πρέπει να συνδέεται άμεσα με τις επιδόσεις του κάθε ιδρύματος σε διαδικασίες αξιολόγησης.
– Η μεγάλη πλειοψηφία (άνω του 70%) θεωρεί ότι πρέπει να υπάρχουν μεταπτυχιακά προγράμματα στην αγγλική γλώσσα προκειμένου να αυξηθούν οι οικονομικοί πόροι των ιδρυμάτων.
– Πάνω από το 60% διαφωνεί με την εκλογή μέσω ψηφοδελτίων φοιτητικών παρατάξεων των φοιτητών που θα μετέχουν στα όργανα διοίκησης των πανεπιστημίων.
– Το 79% θεωρεί ότι σε περίπτωση διάπραξης ποινικών πράξεων εντός των πανεπιστημίων θα πρέπει να είναι άμεση η παρέμβαση της αστυνομίας.
– Οι 8 στους 10 θεωρεί θετική την συμμετοχή στα όργανα διοίκησης των πανεπιστημίων αναγνωρισμένων καθηγητών που εργάζονται σε ιδρύματα του εξωτερικού.
Η κοινή συνέντευξη τύπου δόθηκε βέβαια, με βάση τις νομοθετικές αλλαγές που έχουν προαναγγελθεί από το υπουργείο Παιδείας.

Οι ερωτηθέντες στη έρευνα των δυο Ινστιτούτων απάντησαν και στο ερώτημα ποιόν θεωρούν τον καλύτερο υπουργό Παιδείας των τελευταίων ετών. Και απάντησαν την Αννα Διαμαντοπουλου σε ποσοστό 30%, και την Μαριέττα Γιαννάκου σε ποσοστό 16%, με ένα μεγάλο ποσοστό 18% όμως να απαντάει «δεν ξέρω, δεν απαντώ». Ως χειρότερο υπουργό των τελευταίων ετών πάντως έκριναν τον Νίκο Φίλη σε ένα ποσοστό 27%…

• Διαβάστε εδώ την έρευνα της Prorata

Τα παραπάνω συμπεράσματα αξίζει να συνδυαστούν με εκείνα της έρευνας του ΙΟΒΕ που επίσης παρουσιάστηκε σήμερα:

– Ο αριθμός των νεοεισερχόμενων φοιτητών στα πανεπιστήμια συνέχισε να αυξάνεται και μετά την κρίση (αύξηση κατά 19% μεταξύ 2008-2015).
– Ωστόσο, μεγάλος αριθμός φοιτητών δεν ολοκληρώνει έγκαιρα τις σπουδές του. Σε 7 πανεπιστημιακά ιδρύματα, από όσους εισήχθησαν το 2004 μόνο το 68% του συνόλου είχε ολοκληρώσει τις σπουδές του, 12 χρόνια αργότερα (το 2016).
– Μετά την κρίση, το διδακτικό προσωπικό των πανεπιστημίων μειώθηκε κατά 19,2% συνολικά μεταξύ 2009-2015, ιδιαίτερα εξαιτίας της μεγάλης μείωσης του βοηθητικού εκπαιδευτικού προσωπικού (μείωση 49% έναντι 11% του τακτικού προσωπικού).
– Από το 2005 στα ΤΕΙ, ο αριθμός των μεταπτυχιακών φοιτητών αυξήθηκε ραγδαία. Στα πανεπιστήμια, μεταξύ 2002-2015 τριπλασιάστηκαν, αν και ο ρυθμός αύξησης επιβραδύνθηκε μετά το 2008 (από 88% μεταξύ 2002-2007 σε 40% μεταξύ 2009-2015).
– Η συνολική χρηματοδότηση έχει μειωθεί σημαντικά (24% μεταξύ 2010-2014), ύστερα από μια περίοδο μεγάλης αύξησης (150% μεταξύ 2001-2009).
– Όσον αφορά τις επιστημονικές δημοσιεύσεις, μετά από μια περίοδο συνεχούς αύξησής τους, παρατηρείται επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου από το 2009 και πτώση από το 2013. Από την άλλη πλευρά, συνεχίζεται η άνοδος του αριθμού αναφορών, ενώ βελτιώνονται και οι επιδόσεις της χώρας σε όρους σχετικού δείκτη απήχησης, συγκλίνοντας με τις χώρες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ.
– Tο υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης (δηλαδή το ποσοστό του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας που απασχολείται) καταγράφεται στα άτομα με μεταπτυχιακές σπουδές ή διδακτορικό (79%), ενώ στους απόφοιτους πανεπιστημίων ή ΤΕΙ οι οποίοι κατέχουν μόνο πρώτο πτυχίο το αντίστοιχο ποσοστό ήταν χαμηλότερο κατά 18 ποσοστιαίες μονάδες το 2016.
– Ωστόσο, το μερίδιο των ανέργων με τριτοβάθμια εκπαίδευση (στο σύνολο των ανέργων) σημείωσε τη μεγαλύτερη άνοδο (από 14,7% το 2001 σε 24,6% το 20016).
– Το μεγαλύτερο ποσοστό πτυχιούχων είναι απόφοιτοι του πεδίου Κοινωνικών – Οικονομικών και Νομικών επιστημών (615,3 χιλ. ή 30,1%) και ακολουθούν οι απόφοιτοι στην κατηγορία Μηχανολογία -Βιομηχανία – Κατασκευές οι οποίοι ανήλθαν σε 320,6 χιλ. ή 15,7% στο σύνολο των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
– Οι περισσότεροι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης απασχολούνται σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα.

Από τις συζητήσεις αυτές θα ξεχωρίσω την φράση του αντιπροέδρου του ΙΟΒΕ Ν. Βέττα που είπε: «Δεν θα έπρεπε σε μια σύγχρονη χώρα να μας απασχολεί η ασφάλεια στο χώρο των ΑΕΙ ή το αν θα πρέπει να συμμετάσχουν στην διοίκηση των πανεπιστημίων παιδιά 17 ετών. Δεν θα έπρεπε δε, σίγουρα να μας απασχολεί το αν οι αναπτυξιακές πολιτικές και οι αποφάσεις για τα πανεπιστήμια μας πρέπει να καθορίζονται στο γραφείο ενός υπουργού, όσο καλός και αν είναι αυτός».

Και σε αυτό προσθέτω, αντί επιλόγου, τη φράση του κ. Τσακλόγλου: «Το πανεπιστήμιο πρέπει να δείχνει ήθος και προσπάθεια»…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News