Εχει περάσει ήδη μισός αιώνας από τη μεγαλειώδη υπαίθρια συναυλία που έδωσε στην περιοχή του Πίκσκιλ, της πολιτείας της Νέας Υόρκης, ο αξέχαστος μαύρος αγωνιστής και βαθύφωνος τραγουδιστής Πολ Ρόμπσον. Οι πολίτες που πήραν μέρος σ’ αυτήν, στις 27 Αυγούστου 1949, αντιμετώπισαν θαρραλέα τη βάρβαρη επίθεση, η οποία είχε οργανωθεί από τις Αρχές, αλλά και παρακρατικούς εναντίον τους, με κύριο στόχο τον ίδιο τον Ρόμπσον. Εναν ερμηνευτή που γεννήθηκε για να διαμαρτύρεται με παρτιτούρες. Και δεν είναι ο μόνος.

Στις 26 Μαΐου 2017 ένα συγκρότημα που ονομάζεται Captain Ska, τα μέλη του χαρακτηρίζουν τους εαυτούς τους ως «συγκρότημα αντι-λιτότητας», κυκλοφόρησε ένα τραγούδι το οποίο ονομάζεται «Liar Liar», το οποίο, μεταξύ άλλων, αποκαλεί -επανειλημμένα- την Τερέζα Μέι ως «ψεύτρα». Παρά το ότι οι βρετανικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί δεν μπορούσαν να το μεταδώσουν -λόγω της εκλογικής νομοθεσίας που απαγορεύει τραγούδια που ασκούν κριτική ή στηρίζουν κάποιον υποψήφιο- αυτό έγινε απίστευτη επιτυχία στο iTunes.

Το περασμένο Σάββατο, υποδοχή ροκ σταρ επιφύλαξαν στον ηγέτη του Εργατικού Κόμματος, Τζέρεμι Κόρμπιν, ο οποίος εμφανίστηκε στην κεντρική σκηνή του φεστιβάλ μουσικής του Γκλαστονμπέρι στο Πίλτον (δυτική Αγγλία), όπου εκφώνησε μια παθιασμένη ομιλία υπέρ της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Ενώπιον ενός ενθουσιώδους πλήθους, που φώναζε ρυθμικά το όνομά του, ο Κόρμπιν εξέφρασε τη συμπαράστασή του για τους πρόσφυγες και τους νέους, εξήρε την προάσπιση του περιβάλλοντος αφήνοντας αιχμές για τη στάση του Ντόναλντ Τραμπ στο θέμα και κατόπιν έστρεψε τα πυρά του προς την πρωθυπουργό της Βρετανίας Τερέζα Μέι. Μια συναυλία διαμαρτυρίας, με άλλα λόγια.

When @jeremycorbyn appears at #Glastonbury – and the crowd sings "Oh, Jeremy Corbyn" back at himhttps://t.co/GmRYzhInLe pic.twitter.com/wTa1fFufQv

— BBC News (UK) (@BBCNews) June 24, 2017

Το τραγούδι διαμαρτυρίας, με ρίζες και κορμό από επανάσταση, έχει μια μακρά και διακεκριμένη ιστορία – από τα αυθεντικά λαϊκά ακούσματα, μέχρι τους αγωνιστικούς ύμνους του χιπ χοπ. Και δεν είναι μόνο εκείνα που γνωρίζει ο μέσος ακροατής – όλοι ξέρουν το «People have the power». Μερικές φορές εξέφρασε την πάνδημη οργή για ένα γεγονός και κάποιες άλλες στηλίτευσε με σφοδρότητα καταστάσεις. Ενα από τα πρώτα τραγούδια διαμαρτυρίας έρχεται από το μακρινό 1792 και είναι ένα… φεμινιστικό ευαγγέλιο που τραγουδήθηκε στον ρυθμό του εθνικού ύμνου της Μεγάλης Βρετανίας – «Ο Θεός σώζει τον βασιλιά»: «Γιατί πρέπει να ψεύδεται μια γυναίκα / Τα ταλέντα της έκρυψαν…».

Στο πρώτο μισό του περασμένου αιώνα, όταν οι καταπιεσμένοι άρχισαν να βρίσκουν τη φωνή τους, τα τραγούδια του Γούντι Γκάθρι, ενός ριζοσπαστικού τραγουδιστή που γεννήθηκε το 1912, έγιναν διάσημα για την ακατέργαστη ποίηση και το ασυμβίβαστο μήνυμα που μετέφεραν. Ο Γούντι ήταν ο τελευταίος από τους μεγάλους τροβαδούρους και ο πρώτος τραγουδιστής-τραγουδοποιός του πανκ ροκ. Γόνος μιας οικογένειας που κάθε άλλο παρά αριστερή ήταν (σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες μπορεί να ήταν και ρατσιστική), έγινε ο δημιουργός σκληρών τραγουδιών για σκληρά χτυπημένους ανθρώπους αλλά, βασικά, του εναλλακτικού εθνικού Υμνου της Αμερικής, του «This Land Is Your Land». Μόνο πρόσφατα ο Σπρίνγκστιν ερμήνευσε την πλήρη εκδοχή του τραγουδιού, το οποίο έχει στίχους που επιτίθενται στην ιδιωτική ιδιοκτησία. Εκατό τόσα χρόνια από τη γέννησή του, το πνεύμα του πρωτοπόρου των λεγόμενων τραγουδιών διαμαρτυρίας και μέντορα του Μπομπ Ντίλαν μοιάζει όλο και πιο επίκαιρο.

Τα τελευταία 30 χρόνια, οι ραπ καλλιτέχνες -από τους Public Enemy έως τον Κέντρικ Λαμάρ- υιοθέτησαν ένα ισχυρό, συχνά συγκρουσιακό μουσικό τόνο διαμαρτυρίας, απελευθερώνοντας ρίμες με πολιτικά φορτισμένο υλικό για θέματα όπως η φυλετική ανισότητα, η αστυνομική βία και οι, εν γένει, διακρίσεις. Πέρα από το χιπ χοπ, ωστόσο, ο θυμός και η αγανάκτηση του πολιτικού τραγουδιού μοιάζει να έχει μετριαστεί και να μη θυμίζει, πια, μια πλημμυρίδα κοινωνικής απόγνωσης. Συχνά, το επαναστατικό τραγούδι μοιάζει να μην έχει γωνίες και αιχμές και να φιλτράρεται μέσα από τον αγώνα για φιλανθρωπία.

Για παράδειγμα, θα ήταν δύσκολο να υποστηρίξουμε ότι το τραγούδι, που ερμήνευσε η Band Aid, «Do They Know It’s Christmas?» ήταν ο ορισμός του ασυμβίβαστου. Ωστόσο, ανεξάρτητα από τα κίνητρα ορισμένων από τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες στο τραγούδι -οι Bananarama και ο Σάιμον Λε Μπον των Duran Duran ποτέ δεν ήταν γνωστοί για τις πολιτικές τους απόψεις- το ποσό των χρημάτων που συγκεντρώθηκε για τα παιδιά της Αφρικής ήταν τεράστιο.

Αυτές τις μέρες το φόρουμ διαμαρτυρίας μέσω τραγουδιών τείνει να είναι μια συναυλία διασημοτήτων. Αυτές που διοργανώνονται γρήγορα, έπειτα από ένα τραγικό γεγονός, είναι -συχνά- τα πιο «άνοστα» λάιβ. Με λίγα λόγια, καμία σχέση με τη συναυλία που έλαβε χώρα δέκα ημέρες μετά την 11η Σεπτεμβρίου, όπου καλλιτέχνες όπως ο Μπρους Σπρίνγκστιν και ο Τομ Πέτι τραγουδούσαν όχι τις δικές τους επιτυχίες, αλλά ύμνους της παγκόσμιας μουσικής.

Δηλαδή, πώς έγινε με την πρόσφατη συναυλία «One Love» στο Μάντσεστερ, η οποία διοργανώθηκε ως απάντηση στην τρομοκρατική επίθεση στη συναυλία της Αριάνα Γκράντε; Εντάξει, όλα ήταν ιδιαίτερα συγκινητικά, αλλά ήταν περίεργο ότι τα τραγούδια που ακούστηκαν εκεί δεν κουβαλούσαν κάποια οργή ή ένα πολιτικό μήνυμα. Επίσης, ο Λίαμ Γκάλαχερ, πρώην μέλος των Oasis, ίσως να έπρεπε να επιλέξει μια άλλη στιγμή για να παρουσιάσει τον σόλο ντεμπούτο δίσκο του, υπό τον τίτλο «Wall of Glass».

Η αλήθεια είναι ότι ορισμένες εμφανίσεις καλλιτεχνών, σε αντίστοιχα γεγονότα, έχουν κριθεί ως… αυτοεξυπηρετήσεις – εμφανίζονται έπειτα από ένα γεγονός, όχι για να ενώσουν τη φωνή τους σε κάποιο τσουνάμι διαμαρτυρίας, αλλά για να προβληθούν. Αν και έχουν περάσει πέντε μήνες από την εμφάνιση της Μπιγιόνσε στο Super Bowl, υπάρχουν πολλοί που τη συζητούν ακόμα, για το εάν έπραξε σωστά να ερμηνεύσει το -κοινωνικά φορτισμένο- τραγούδι της σε ένα από τα μεγαλύτερα σόου στις ΗΠΑ. Αλλά, όπως έχουμε γράψει εδώ, η καλλιτέχνιδα είναι μια πολιτικοποιημένη ιδιοφυΐα.

Βέβαια, σε όλες τις περιπτώσεις, όπως σημειώναμε πιο πριν και για την Band Aid, το θέμα είναι -όπως και στη συναυλία του «One Love Manchester»- τι μένει από όλες αυτές τις κινήσεις. Κάποια εύκολα δάκρυα, από εξίσου εύκολα τραγουδάκια της σειράς, και -μιλώντας για το Μάντσεστερ- 2 εκατομμύρια λίρες στα ταμεία. Εντάξει, αυτά δεν είναι και λίγα…

Το βασικό είναι ότι, εν έτει 2017, δεν βγαίνουν, πια, τραγούδια που τρέφονται από την ανάγκη για διαμαρτυρία και επανάσταση. Γιατί; Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Ισως, τελικά, να έπρεπε κάποιος να γράψει ένα τραγούδι διαμαρτυρίας για την κατάρρευση του τραγουδιού διαμαρτυρίας. Ραντεβού στην πλατεία ή στο στούντιο.

Τα 10 καλύτερα τραγούδια διαμαρτυρίας
(σύμφωνα με τους αγγλικούς Times. Στα σχόλια του κειμένου που διαβάζετε, μπορείτε να αφήσετε τα δικά σας αγαπημένα τραγούδια τα οποία γεννήθηκαν για να ντύσουν με μουσική έναν δίκαιο αγώνα)

1 Where Have All the Flowers Gone? (1955)
Γράφτηκε από τον Πιτ Σίγκερ, τον αμερικανό τραγουδοποιό ο οποίος συνόδευσε με τις μελωδίες και τους παρεμβατικούς στίχους του τα κοινωνικά κινήματα των δεκαετιών του ‘50 και του ‘60. Ως μέλος του κομμουνιστικού κόμματος των ΗΠΑ, ο Σίγκερ εξέφραζε απόψεις εν μέσω της εποχής του Μακαρθισμού.

2 Joe Hill (1936)
Το τραγούδι αυτό το έχουν ερμηνεύσει πολλοί γνωστοί καλλιτέχνες. Η ερμηνεία που έχει μείνει, ίσως, χαραγμένη στη μνήμη είναι αυτή της Τζόαν Μπαέζ στο φεστιβάλ του Γούντστοκ, το 1969.

3 Blowin’ in the Wind (1962)
Το πιο διάσημο από τα τραγούδια διαμαρτυρίας που έγραψε ο Μπομπ Ντίλαν στα πρώτα χρόνια της καριέρας του. Ο ίδιος ερμήνευσε και το «Hurricane», το οποίο θα μας θυμίζει για πάντα ότι ο πυγμάχος Κάρτερ ήταν εσφαλμένα φυλακισμένος για δολοφονία.

4 Strange Fruit (1939)
Μιλά για την εικόνα δύο νεκρών, κακοποιημένων μαύρων στο Μάριον της Ιντιάνα. Τους στίχους ερμήνευσε η Μπίλι Χόλιντεϊ και έγινε έτσι η πρώτη μαύρη τραγουδίστρια που ερμήνευσε τραγούδι με πολιτικό στίχο.

5 Let’s Impeach the President (2006)
Ο Τζορτζ Μπους πιθανότατα να μη συμφωνεί ότι το τραγούδι («Ας παραπέμψουμε στη Δικαιοσύνη τον πρόεδρο») είναι τόσο ενοποιητικό όσο πιστεύει ο καναδός τραγουδοποιός Νιλ Γιανγκ: «να παραπεμφθεί γιατί είπε ψέματα/και οδήγησε τη χώρα σε πόλεμο/κάνοντας κατάχρηση της εξουσίας που του δώσαμε/ και πετώντας τα λεφτά μας από το παράθυρο».

6 We Shall Overcome (1900)
Ενα θρησκευτικό, γκόσπελ τραγούδι το οποίο έγινε ο βασικός ύμνος του κινήματος των (αμερικανικών) πολιτικών δικαιωμάτων. Εξαιρετικά συγκινητικό όταν τραγουδήθηκε από την Τζόαν Μπαέζ μπροστά στον Μπαράκ Ομπάμα, το 2010.

7 Streets of Philadelphia (1993)
Eνα τραγούδι του Μπρους Σπρίνγκστιν το οποίο δεν μίλησε μόνο στις ψυχές των ανθρώπων που έπασχαν ή πάσχουν από AIDS, αλλά σε όλους όσοι αντιπαραβάλουν, απέναντι στις όποιες δυσκολίες, τη δύναμη του συναισθήματος. Πρόκειται για το βασικό θέμα στο σάουντρακ της ταινίας «Φιλαδέλφεια».

8 There But for Fortune (1963)
Ο Φιλ Οκς είναι μια σχεδόν ξεχασμένη φιγούρα στο πάνθεο των διαμαρτυρόμενων μουσικών. Αυτό, είναι το πιο γνωστό του τραγούδι. Μέσα από τους στίχους του περιγράφει τέσσερις διαφορετικές ιστορίες, σε μια σειρά από εκδηλώσεις που έγιναν στην Αμερική, με αφορμή το οριστικό τέλος του πολέμου στο Βιετνάμ.

9 Deportee (Plane Wreck at Los Gatos) (1948)
Ενα από τα πιο ανθρώπινα τραγούδια τού Γούντι Γκάθρι, εμπνευσμένο από μια αεροπορική συντριβή στην οποία πέθαναν μεξικανοί μετανάστες οι οποίοι απελάθηκαν. Ο Γκάθρι  διαμαρτύρεται για το γεγονός ότι το τραγικό γεγονός αναφέρθηκε μέσα σε λίγες γραμμές στους New York Times, αλλά χωρίς να αναφέρει κανένα όνομα από τους νεκρούς.

10 Big Rock Candy Mountain (1928)
Ηχογραφήθηκε πρώτη φορά από τον Χάρι Μακ Κλίντοκ και πρόκειται για ένα πικρό, ειρωνικό τραγούδι για την κατάθλιψη και αποτελεί μια ιδέα για την τέλεια γη στην οποία τα τσιγάρα μεγαλώνουν στα δέντρα και οι «μπάτσοι έχουν ξύλινα πόδια».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News