Σύμφωνα με το λεξικό της Οξφόρδης (Oxford Dictionaries), το ουσιαστικό «post-truth» (μετα-αλήθεια) ήταν η λέξη της χρονιάς για το 2016, κυρίως λόγω της επίδρασης που άσκησε στον δημόσιο διάλογο το βρετανικό δημοψήφισμα αλλά και η διχαστική προεκλογική εκστρατεία του Ντόναλντ Τραμπ.

Με βάση τον ορισμό του έγκυρου λεξικού, το λήμμα «post-truth» αφορά «σε συνθήκες υπό τις οποίες τα αντικειμενικά γεγονότα, έχουν μικρότερη επιρροή στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, από τις επικλήσεις προς το θυμικό και προς τις προσωπικές απόψεις».

Χαρακτηριστικό της δυναμικής της λέξης, που θα μπορούσε να αναδειχθεί ως μία από τις καθοριστικές έννοιες της εποχής μας, είναι ότι υπερίσχυσε λέξεων όπως «Brexiteer» (οπαδός του Brexit) ή «alt-right» (εναλλακτική δεξιά) και πως η Εταιρεία για τη Γερμανική Γλώσσα (GfdS) επέλεξε αντίστοιχα ως λέξη της χρονιάς το επίθετο «postfaktisch», το οποίο η GfdS αναφέρει ως εκγερμανισμό του αγγλικού όρου «post-truth».

Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και μετά, όταν η Σοσιαλδημοκρατία γινόταν το αριστερό όριο της πολιτικής πραγματικότητας στον δυτικό κόσμο, η ελληνική Αριστερά (όπως και η ευρωπαϊκή), αντιμετώπισε τη μεγάλη πρόκληση ανανέωσης του λόγου της, με όρους κυβερνησιμότητας.

Η θεολογική προσέγγιση της πολιτικής, βασιζόμενη σε κείμενα του 19^ου αιώνα, δεν αποτελούσε ρεαλιστική απάντηση στις νέες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που έφερνε η παγκοσμιοποίηση. Έπρεπε λοιπόν να επιλέξει με ποιον τρόπο θα υπερασπίσει τα παραδοσιακά αιτήματα της αλληλεγγύης και κοινωνικής συνοχής.

Η πρόσφατη έρευνα της «διαΝΕΟσις» αποκάλυψε αλήθειες που κάποιοι φαντάζονταν αλλά και κάποια αναπάντεχα ευρήματα για την ελληνική κοινωνία, που είναι κατά βάση συντηρητική στα περισσότερα κοινωνικά θέματα.

Ενδεικτικά, 1 στους 4 Ελληνες πιστεύει ότι τον ψεκάζουν και 8 στους 10 πιστεύουν ότι υπάρχουν μυστικές οργανώσεις που δρουν στο παρασκήνιο. Επίσης το 60% των Ελλήνων πιστεύουν ότι η παγκοσμιοποίηση «είναι μια απειλή για την Ελλάδα» και ο αντιευρωπαϊσμός, αν και δεν είναι ακόμα πλειοψηφικός, βρίσκεται σε διαρκή άνοδο.

Μετα-αλήθεια λοιπόν είναι όταν ισοπεδωτικές απλουστεύσεις και θεωρίες συνομωσίας που αρνούνται επίμονα την πραγματικότητα, ενσωματώνονται στον προγραμματικό λόγο των κομμάτων για να εκφράσουν καιροσκοπικά τα αντίστοιχα τμήματα της κοινωνίας.

Όταν η πολιτική ρητορική βασίζεται ενίοτε και σε εντελώς πλαστές εκδοχές της πραγματικότητας, έτσι όπως συναντάται στη διαλεκτική του Βίλντερς  (Ολλανδία) και της Λεπέν (Γαλλία) από τη μια πλευρά αλλά και των Podemos (Ισπανία) και του Κινήματος Πέντε Αστέρων (Ιταλία) από την άλλη.

Στην Ελλάδα, οι υπερφίαλες προσδοκίες τύπου: «Εμείς θα βαράμε το νταούλι και οι αγορές θα χορεύουν», «Go back κυρία Μέρκελ», «Θα καταργήσουμε το μνημόνιο με έναν νόμο και ένα άρθρο» καθώς και η έλλειψη γνώσης του συσχετισμού δυνάμεων σε διεθνές επίπεδο, είχαν ως συνέπεια μια αλλοπρόσαλη διαπραγμάτευση, ένα εφιαλτικό δημοψήφισμα, μια πανικόβλητη συνθηκολόγηση και μια ατέρμονη διαδικασία αξιολόγησης.

Μετα-αλήθεια είναι όταν κυβερνητικός εταίρος της Αριστεράς, γίνεται ένα βαθιά συντηρητικό κόμμα που κινείται στις παρυφές της ακροδεξιάς, με μόνη συγκολλητική τους ουσία τον εθνικολαϊκισμό και την «Πρώτη Φορά» στην εξουσία. Όταν οι οπαδοί ενός αριστερού κόμματος, χειροκροτούν με θέρμη και αποκαλούν σύντροφο έναν πολιτικό αρχηγό που πιστεύει στους αεροψεκασμούς και τους κοινωνικούς αποκλεισμούς.

Μετα-αλήθεια είναι όταν σχεδόν όλες οι προεκλογικές υποσχέσεις που βασίζονταν σε μη-γεγονότα, αποδεικνύονται ανεκπλήρωτες υπό το βάρος της πραγματικότητας και των δύσκολων αποφάσεων.

Η μόνη ρεαλιστική επιλογή για την «Πρώτη Φορά Αριστερά», θα ήταν να εξελιχθεί σταδιακά σε ένα σύγχρονο κόμμα της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας. Παρόλο τη μεταστροφή, ωστόσο, σε μεγάλο βαθμό προς τη πολιτική πραγματικότητα, υπάρχουν ακόμα πολλά αιτήματα και πρακτικές από στελέχη και συνιστώσες, που παραπέμπουν περισσότερο σε Λαϊκές Δημοκρατίες παρά σε συνταγματικές δημοκρατίες, αστικού τύπου.

Η στροφή αυτή ίσως να σηματοδοτούσε και το τέλος του μεταπολιτευτικού κύκλου της χώρας.

*Ο Σπύρος Τσαούσης εργάζεται ως financial controller στον τραπεζικό τομέα του Λονδίνου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News