Στην άλλη όχθη του Ποταμιού
Στις 21 Φεβρουαρίου 2014 ο Σταύρος Θεοδωράκης έγινε 51 ετών. Εκείνο το βράδυ πήρε την οριστική απόφαση για είσοδο στην πολιτική. Είχε μόλις ναυαγήσει, αν θυμάστε, η πρωτοβουλία των «58» για την Κεντροαριστερά και προφανώς το βρήκε καλό σημάδι.
Δεν ήταν, βέβαια, η πρώτη φορά που ο Θεοδωράκης σκεφτόταν την κάθοδο στην αρένα. Και πριν από τις εκλογές του 2012 είχε μπει σε συζητήσεις για τη δημιουργία ενός σχήματος στον χώρο του προοδευτικού φιλελευθερισμού. Υποτίθεται θα συμμετείχαν προσωπικότητες από τον Γιάννη Μπουτάρη ως τον Στέφανο Μάνο. Δεν προχώρησε. Εκτός των άλλων, φίλοι και οικογένεια του έλεγαν να κάτσει στα χρυσά αβγά του. Είχε καλό τηλεοπτικό συμβόλαιο, ένα εστιατόριο στο οποίο ήθελες μέσο για να βρεις τραπέζι και μία ηγεμονική συμμετοχή στο επικερδές Protagon. Σήμερα, άλλωστε, είναι ο πλουσιότερος πολιτικός αρχηγός.
Ωστόσο, στη διετία ανάμεσα στο 2012 και στο 2014, ο Θεοδωράκης δεν σταμάτησε να συζητάει, πότε ως ευχή και πότε ως ενδεχόμενο, τη δημιουργία ενός πολιτικού φορέα στο μέτωπο της λογικής. Προσήλθε και σε συζητήσεις με κάποιους από τους «58», πλην όμως δεν τα βρήκαν στον τρόπο και στο πλαίσιο, κοινώς στην ηγεσία του σχήματος.
Τέλος πάντων, ο Θεοδωράκης έκλεινε τα 51 με την πολιτική να μικραίνει στον ορίζοντά του. Είναι, άλλωστε, χαρακτηριστικό ότι, στις 26 Φεβρουαρίου, την ημέρα που ανακοίνωσε τη δημιουργία του κόμματος, επρόκειτο να συναντηθεί με εκπροσώπους μεγάλου τηλεοπτικού σταθμού προκειμένου να ακούσει την πρόταση τους για μετεγγραφή της εκπομπής του. Το ραντεβού δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, οι άνθρωποι έμαθαν την είδηση από το ραδιόφωνο και δεν πίστευαν στα αυτιά τους. Δεν ήταν οι μόνοι. Εδώ μπορώ πλέον να καταθέσω ένα περιστατικό παραπολιτικής φύσης.
Ευτύχης Βαρδουλάκης, Σύμβουλος Πολιτικής Επικοινωνίας
Το Ποτάμι επιχείρησε να αναδειχθεί ως ο εκφραστής μιας ήπιας, «αστικής» αντισυστημικότητας. Το επιχείρησε λέγοντας πράγματα που είχαν μεν ακροατήριο – δεν είχε πρόβλημα θέσεων το Ποτάμι – αλλά με μια πολιτική δομή και παρουσία που απεδείχθη ότι παραήταν χαλαρή και «απολιτίκ. Δύο ήταν τα κομβικά σημεία στην πορεία του Ποταμιού: Πρώτον, η μη επιλογή του ως εταίρου από τον Τσίπρα, γεγονός που το έθεσε οριστικά στην αντιπολίτευση. Το δεύτερο ήταν η εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη στην ηγεσία της ΝΔ, καθώς το προφίλ του αρχηγού της ΝΔ καλύπτει μέρος του χώρου στον οποίο απευθύνθηκε το Ποτάμι. Το να επιβιώσει ως πολιτικά αυτόνομο σχήμα δεν φαίνεται εύκολο. Μετά το ναυάγιο της συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ, η συνεργασία του με άλλες δυνάμεις του ευρύτερου κεντρώου χώρου μοιάζει με μονόδρομο. Και αυτό όμως είναι αμφίβολο αν μπορεί να λειτουργήσει αν δεν είναι απολύτως σαφές το τι θέλουν να κάνουν σε επίπεδο μετεκλογικών συνεργασιών.
Το πρωινό της 26ης Φεβρουαρίου συναντήθηκα με τον Σταύρο στα γραφεία του Protagon προκειμένου να δούμε κάποια διαδικαστικά θέματα ενόψει της αποχώρησης του από το site –μην το επαναλαμβάνουμε συνέχεια, από εκείνη την ημέρα ο Θεοδωράκης όχι απλώς έκοψε κάθε δεσμό με το Protagon, έγινε ουσιαστικά ξένος. Πρέπει επίσης να σας πω ότι σχεδόν στα δέκα χρόνια που γνωρίζω τον Σταύρο, δεν τον είδα ποτέ σε αντίστοιχη κατάσταση. Εμφανώς συγκινημένος, με μία ελεγχόμενη σκιά φόβου στα μάτια, όπως κάθε άνθρωπος που ετοιμάζεται για τη στιγμή που θα του αλλάξει τη ζωή. Στο μεταξύ, η είδηση για τη δημιουργία του Ποταμιού διέρρευσε σκοπίμως στο iefimerida.gr. Το ειδησεογραφικό πανηγύρι είχε ξεκινήσει.
Η οθόνη στο τηλέφωνο του Σταύρου ήταν πλέον συνέχεια φωτισμένη. Δεν έπαιρνε τις κλήσεις. Απάντησε σε μία. Ηταν από κορυφαίο στέλεχος του «Βήματος». Σε έξαλλη κατάσταση και με πολύ βαριές κουβέντες. «Πώς είναι δυνατόν να κάνεις κάτι τέτοιο και να μην έχουμε ενημερωθεί; Στον ΔΟΛ δουλεύεις!» Την επομένη «Το Βήμα» (σε αντίθεση με «Τα Νέα», την αδελφή εφημερίδα όπου έγραφε ο Σταύρος) δημοσίευσε ένα έντονα επικριτικό και ειρωνικό άρθρο κατά του Θεοδωράκη. Κάποιοι είπαν ότι επρόκειτο για «ξεκάρφωμα». Ανοησίες. Είχαν θυμώσει. (Πλην των στελεχών στα «Νέα» που, μολονότι επίσης δεν είχαν ενημερωθεί εκ των προτέρων, αποφάσισαν ότι «δεν είναι αυτός λόγος για να φτύνεις τους καλούς συνεργάτες σου»…)
Τη στιγμή που ο Σταύρος μιλούσε με ΔΟΛ, δέχθηκα και εγώ μία κλήση. Ηταν από στέλεχος του Mega που δεν μπορούσε να το πιστέψει. Εκεί είχαν πάθει… σοκ και για έναν ακόμα λόγο: «Και η εκπομπή τι θα γίνει; Υπάρχουν συμβόλαια, διαφημίσεις…» Ο Θεοδωράκης τελείωσε ως δημοσιογράφος και ζούσε τα πρώτα του λεπτά ως ρεπορτάζ.
Στο μεταξύ, στο μεγάλο δωμάτιο των γραφείων μας (μιλάμε για ένα διαμέρισμα κάπου στην Κατεχάκη) είχαν συγκεντρωθεί καμιά πενηνταριά άνθρωποι –εκείνη την εποχή το Protagon είχε 23 μετόχους. Και άρχισαν να ακούγονται απίστευτα πράγματα. Από το «Πας καλά, ρε μαλάκα;» μέχρι το «Ερχομαι και εγώ μαζί σου». Δεν πρέπει να έχει υπάρξει αντίστοιχο ξεκίνημα άλλου κόμματος. Και αν έχει υπάρξει δεν το μάθαμε ποτέ επειδή δεν έφτασε πουθενά. Το Ποτάμι ήταν το πρώτο. Και ξεκίνησε χύμα. Μα, εντελώς χύμα. Πρώτα έκανε την ανακοίνωση, δημοσίευσε το «Ξεκινάμε» και μετά άρχισε να σημειώνει ονόματα. Με ένα πρώτο επιτελείο αποτελούμενο από ανθρώπους που δεν είχαν ιδέα από πολιτική και κόμματα. Αν το δεις εντελώς ψυχρά, το επιχειρησιακό επίτευγμα είναι τεράστιο.
Βίβιαν Ευθυμιοπούλου, Σύμβουλος Επικοινωνίας
Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του Ποταμιού ήταν ο επικεφαλής του. Τη στιγμή της ίδρυσής του ήταν ο μόνος που θα μπορούσε να ηγηθεί ανθρώπων που έχουν μια δυσανεξία σε ηγεσίες εκτός εάν πρόκειται για τους εαυτούς τους. Από πλεονέκτημα, κατέληξε όμως να είναι κι ένα βασικό του μειονέκτημα εξαιτίας της πεισματικής του επιλογής να τρολάρει τον πολιτικό κώδικα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα τελευταία σποτ τα οποία καλύτερα να μην σχολιάσω. Η πολιτική του επιβίωση θα εξαρτηθεί από το πόσο θα πείσει τα κόμματα, δεξιά και αριστερά του Κέντρου, ότι τον χρειάζονται. Πιστεύω ότι δεν θα του είναι δύσκολο. Ο Σταύρος Θεοδωράκης είχε πάντα τη μοναδική ικανότητα να μετατρέπει σε είδος (δημοσιογραφικό, πολιτικό) αυτό που είναι ο ίδιος. Ένα άτομο λαϊκής καταγωγής, χωρίς «επίθετο», χωρίς να έχει αποφοιτήσει από το Κολέγιο, που κατάφερε να πετύχει με τη δουλειά του και το ταλέντο του. Κι αυτό σήμερα τα κόμματα, για να πείσουν ανθρώπους σαν και μένα (με ταξική συνείδηση) πλέον το χρειάζονται.
Τότε είχα γράψει ότι ο Σταύρος έκανε Το Ποτάμι από έπαρση, μεγαλομανία και πλήξη. Κάποιοι το παρεξήγησαν. Το πιστεύω και σήμερα. Η πλήξη τον έκανε να λέει ότι πρέπει να πάει παρακάτω, θα βαριόταν μένοντας στα ίδια, περιμένοντας να γίνει 60 χρονών και να πάει στο χωριό του. Η αυτονόητη έπαρση και η μεγαλομανία ενός ανθρώπου που έχει πετύχει σε ό,τι και αν δοκίμασε στη ζωή του, χορήγησαν την αυτοπεποίθηση και την κινητήρια δύναμη.
Τρία χρόνια μετά, σκέφτομαι ότι αν κάποιος παρατηρούσε εκείνη την πρώτη παρουσία του Θεοδωράκη θα μπορούσε να προβλέψει και τη συνέχεια με τη φθορά και τις περιπέτειες του κόμματος. Το Ποτάμι δεν δημιουργήθηκε ούτε λειτούργησε με την παραδοσιακή κομματική προσέγγιση. Ακόμα και όταν είχε μεγαλύτερη βάση, δεν προσπάθησε να την εντάξει σε συγκροτημένο μηχανισμό. Δεν άνοιξε μαγαζιά. Όμως πώς μπορεί να σταθεί ένα κόμμα χωρίς οργανώσεις; Χωρίς την οργανική σχέση που δημιουργεί το ρουσφέτι; Οι θέσεις ενός κόμματος ενδιαφέρουν μόνο όταν πρόκειται να κάτσουν εκεί οι ψηφοφόροι. Και πόσο μπορεί ένα κόμμα να ακουστεί χωρίς συνθήματα και, κυρίως, χωρίς οργή; Μετά είναι και ο Θεοδωράκης που εγκλωβίστηκε μέσα στον έμφυτο συγκεντρωτισμό του. Ωστόσο ίσως να μη μπορούσε να γίνει και αλλιώς. Δεν είναι ένας αρχηγός που βγήκε μέσα από διαδικασίες. Είναι οι διαδικασίες που βγήκαν μέσα από έναν αρχηγό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να φύγουν σημαντικοί άνθρωποι από Το Ποτάμι.
Αριστείδης Χατζής, καθηγητής Πανεπιστημίου
Το Ποτάμι όπως και η Δράση νωρίτερα κατόρθωσε να φέρει στην πρώτη γραμμή σημαντικές προσωπικότητες που δεν είχαν εμπλακεί με την πολιτική ενεργά μέχρι τότε. Οι ιδέες του ήταν αρκετά φιλελεύθερες (όχι τόσο όσο εκείνες της Δράσης) και υπήρχε μια φρεσκάδα στα πρόσωπα και στην τακτική. Βέβαια, όπως και με τη Δράση, το βασικό πρόβλημα ήταν αυτό της επαφής με μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού που δεν έχει χρόνο ή διάθεση να ακούσει ορθολογικά επιχειρήματα και νέες ιδέες. Το Ποτάμι έφτασε στα όρια του γρήγορα. Από εκεί και πέρα άρχισε να αποτελεί μέρος του προβλήματος της Κεντροαριστεράς. Καθώς άρχισε να φυλλοροεί, έχανε σταδιακά και τα γοητευτικά του στοιχεία. Σήμερα είναι απλώς (και πάλι) κάτι που μοιάζει πολύ με τη Δράση. Τι συνέβη; Μεταξύ των άλλων έκανε, νομίζω, ένα λάθος: προσπάθησε να παραμείνει άχρωμο σε ορισμένα θέματα αντί να επιλέξει μια ριζοσπαστική φιλελεύθερη ατζέντα στα οικονομικά με μια προοδευτική φιλελεύθερη ατζέντα στα κοινωνικά. Κάποιες στρατηγικές ήταν άστοχες ή έμοιαζαν καιροσκοπικές. Δεν εκμεταλλεύτηκε καλά το momentum που υπήρξε στην ίδρυσή του. Τώρα πια αυτό που απομένει είναι μια αξιοπρεπής ένταξη σε ένα μεγαλύτερο σχήμα.
Στο τέλος είναι και η λάσπη που δέχθηκε ως «κόμμα του Μπόμπολα». Το «Εθνος» στηρίζει την κυβέρνηση με θέρμη «Αυγής», πλην όμως ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας έχει αποδεχθεί τη θεωρία συνωμοσίας. Όλα δείχνουν ότι ο Θεοδωράκης και το κόμμα που έφτιαξε έχουν δύο χρόνια καιρό για ανασύνταξη που θα επιτρέψει την παραμονή στη Βουλή. Δεν ακούγεται εύκολο, ειδικά αν γνωρίζεις ότι σε συνθήκες πόλωσης ο Μητσοτάκης θα κάνει αφαίμαξη ψηφοφόρων. Το πρόβλημα του Σταύρου είναι ότι για να το πετύχει, θα πρέπει να ακυρώσει προθέσεις που επικαλέστηκε όταν μπήκε στην πολιτική, υπηρετώντας τον ύψιστο σκοπό της επιβίωσης. Αυτό είναι που θα τον κάνει και πραγματικό πολιτικό.
Υ.Γ Επειδή διάβασα σχόλια κακόβουλων, ημιμαθών ή και εντελώς αγράμματων σχετικά με τα ψυχολογικά κίνητρα που αποδίδω στην πρωτοβουλία του Σταύρου: ναι, οι δημιουργικοί και πετυχημένοι άνθρωποι πλήττουν αν δεν φτιάχνουν κάτι για να τους πάει παραπάνω. Και ναι, όταν είσαι πετυχημένος μόνο η αυτονόητη, η φυσιολογική έπαρση και η μεγαλομανία θα σε οδηγήσουν πιο ψηλά. Τα κίνητρά του ήταν προσωπικά.
Χρήστος Χωμενίδης, συγγραφέας
Το Ποτάμι ξεκίνησε καλά. Είχε ελκυστικές θέσεις και ιδέες, ωστόσο δεν κατάφερε να αποκτήσει κομματική βάση. Αυτό συνέβη γιατί λειτούργησε περισσότερο ως λέσχη, ως παρέα, επιδεικνύοντας και ελαφρά άγνοια της ελληνικής κοινωνίας. Ο Νικηφόρος Διαμαντούρος, για παράδειγμα, είναι μία εξαιρετική επιλογή για επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας. Όμως πόσοι Ελληνες γνωρίζουν τον Διαμαντούρο και την προσωπική του διαδρομή; Επίσης Το Ποτάμι εξέφρασε θέσεις, όχι όμως και συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, κάτι που είναι απαραίτητο για την ενδυνάμωση ενός κόμματος. Φυσικά του έκαναν τρομερή ζημιά και τα τρολ με τη λάσπη που εκτόξευσαν συστηματικά. Εκ των πραγμάτων δεν βλέπω πλέον άλλον προορισμό πέραν της δημιουργίας, από Το Ποτάμι, μίας τάσης σε κάποιο άλλο, μεγαλύτερο κόμμα.
Ακολουθήστε το Protagon στο Google News
-
Σήμερα στην Ουκρανία δεν χρειάζεται να πάνε στις εκκλησίες. Ο Επιτάφιος είναι παντού
22 Απριλίου 2022, 06:34
