Ενας από τους μεγάλους σκηνοθέτες του μεταπολεμικού ευρωπαϊκού σινεμά, ο Αντρέι Βάιντα, πέθανε σε ηλικία 90 ετών. Το επιβεβαίωσε αργά τη νύχτα της Κυριακής η Ενωση Πολωνών Σκηνοθετών. Πρόσφατα είχε μεταφερθεί στο νοσοκομείο, ενώ ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες αναφέρουν ότι πέθανε από πνευμονική ανεπάρκεια.

Αλλά αυτά είναι τεχνικές λεπτομέρειες που πρέπει να γράφονται σε μια νεκρολογία. Ο Βάιντα ήταν ένας άνθρωπος που έφυγε πλήρης ημερών, αλλά και πλήρης εργογραφίας. Ηταν ένα πολιτικό ον πίσω από την κάμερα. Ενας σκηνοθέτης που έζησε μέσα στην σοσιαλιστική επανάσταση – και με τις ταινίες του δεν άφησε όρθιο κανέναν κομμουνιστικό μύθο.

Ο Βάιντα στην μακρά καριέρα του σκηνοθέτησε πάνω από 40 ταινίες. Είχε τιμηθεί με τον Χρυσό Φοίνικα  στις Κάννες το 1981 για τον «Ανθρωπο από Σίδερο», το 2000 με τιμητικό Οσκαρ για το σύνολο της προσφοράς του και το 2006 με τιμητική Χρυσή Αρκτο στο Φεστιβάλ του Βερολίνου.

Μετά τον πόλεμο, το 1946, εισήχθη στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Κρακοβίας όπου σπούδασε ζωγραφική και ειδικά τους ιμπρεσιονιστές όπως τον Πωλ Σεζάν. Από το 1950 και για τέσσερα χρόνία σπούδασε σκηνοθεσία στην Ανώτερη Κινηματογραφική Σχολή του Λοτζ. Αργότερα θα περιέγραφε τις πρωτοποριακές γαλλικές ταινίες που έβλεπε τότε σαν μια εμπειρία που του άνοιξε τα μάτια.

Εμφανίστηκε το 1955 με την ταινία «Η Γενιά», το 1957 παρουσίασε το «Κανάλ» και ένα χρόνο αργότερα το «Στάχτες και Διαμάντια», την τριλογία του για τη ζωή στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Πολωνία. Και όχι μόνο για τη ζωή, αλλά και για την υπόγεια, σχεδόν εμφύλια διαμάχη των ομάδων που μάχονταν τους Γερμανούς.

Στην «Γη της Επαγγελίας» το 1975 στράφηκε στον πολωνικό 19ο αιώνα για να δώσει μια αλληγορία του κομμουνιστικού καθεστώτος των ημερών του. Ο «Ανθρωπος από Μάρμαρο» του 1977 και ο «Ανθρωπος από Σίδερο» του 1981 εστιάζουν περισσότερο στις τεχνικές που χρησιμοποιούσε το καθεστώτος των ημερών του.

Το 2007 παρουσίασε το «Κατίν», ταινία για την σφαγή χιλιάδων πολωνών στρατιωτικών από τους Σοβιετικούς το 1940, μια ταινία που θα ήταν σχεδόν αδύνατο να φτιάξει πριν από την πτώση του κομμουνισμού στη χώρα του. Ο ίδιος είχε χάσει τον πατέρα του στο Κατίν.

Το 2013 είχε μεταφέρει στον κινηματογράφο την ζωή του Λεχ Βαλέσα, του ηγέτη της «Αλληλεγγύης» που έγινε η αφορμή από το 1980 για τη σταδιακή διάβρωση του κομμουνιστικού καθεστώτος και την σχετικά ομαλή μετάβαση στην πολυκομματική δημοκρατία. Ο ίδιος ο Βάιντα διετέλεσε γερουσιαστής για δύο χρόνια (1989-1991). Ηταν ακόμη μέλος της «Αλληλεγγύης» από το 1981.

Η τελευταία του ταινία, το «Powidoki» («Το μετείκασμα») αφηγείται την ιστορία της ζωής του ζωγράφου Βλαντισλάου Στρεμίνσκι, πρωτοποριακού ζωγράφου ο οποίος είχε υποστεί μεταπολεμικά διώξεις από το κομμουνιστικό καθεστώς στην Πολωνία. Η ταινία θα εκπροσωπήσει την Πολωνία στην κατηγορία του Οσκαρ Ξένης Ταινίας για το 2017. Αλλες τέσσερις ταινίες του είχαν προταθεί στην ίδια κατηγορία.

Ο ίδιος, υπενθυμίζει το BBC, είχε περιγράψει το έργο του σκηνοθέτη ως εξής: «ο καλός Κύριος έδωσε στον σκηνοθέτη δύο μάτια, ένα για να βλέπει στην κάμερα και το άλλο να είναι σε εγρήγορση για όσα συμβαίνουν γύρω του».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News