Είσαι ψυχοπαθής; Πόσο ψυχοπαθής είσαι; Περισσότερο ψυχοπαθής ή νάρκισσος; Θα βρείτε πολλά τεστ στο Διαδίκτυο. Αν απαντήσετε με συγκεκριμένες επιλογές μπορεί να βγει στο τέλος ένα τρομακτικό πόρισμα: Είστε εντελώς ψυχοπαθής! Ο -American psycho- Πάτρικ Μπέιτμαν (Κρίστιαν Μπέιλ) θα σας χαμογελάει πλατιά και, στιγμιαία, μέχρι να θυμηθείτε ότι είναι αδύνατον να αξιολογήσεις την ανθρώπινη ψυχολογία μέσα από δέκα κλικ, μπορεί να σας πιάσει ταχυπαλμία.
Χαλαρώστε, καθήστε ήρεμα και δείτε τι λένε οι επιστήμονες. Οχι για εσάς, για τους άλλους, τους μελλοντικούς και παρελθοντικούς ηγέτες του κόσμου. Ποιος είναι «πιο ψυχοπαθής»;
Ο Ντόναλντ Τραμπ ή ο Αδόλφος Χίτλερ; Ο πρώτος. Είναι χωρίς αμφιβολία ένας νάρκισσος. Ασφαλώς δεν παρουσιάζει τα ποσοστά εγωμανίας –σε καμία περίπτωση την αδίστακτη συμπεριφορά- του ναζιστή δικτάτορα. Αλλά έχει μεγαλύτερη επιδραστικότητα και είναι πιο τολμηρός. Ή μάλλον δεν φοβάται τίποτα -το λέμε και άγνοια κινδύνου. Και γι’ αυτό, σε σύγκριση με τον Χίτλερ που φοβόταν τα πάντα και προετοιμαζόταν για το χειρότερο, αποφεύγοντάς το τελικά με την αυτοκτονία, ο Τραμπ, υποψήφιος για την προεδρία των ΗΠΑ, συγκεντρώνει δύο πόντους παραπάνω από τον μεγαλύτερο εγκληματία της Ιστορίας στον μετρητή της ψυχοπάθειας.
Η Χίλαρι Κλίντον ή ο Νέρων; Η πρώτη! Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί την 68χρονη υποψήφια του Δημοκρατικού Κόμματος να διοργανώνει σεξουαλικό όργιο στην επιφάνεια μίας λίμνης, να βγαίνει στους δρόμους τις νύχτες για να ξυλοκοπήσει περαστικούς, να προσποιείται ένα άγριο ζώο για να διεγερθεί ερωτικά ή να λούζει τα πέλματά της με ακριβό άρωμα. Ο ρωμαίος αυτοκράτορας, ο οποίος ευνούχησε έναν νεαρό για να τον παντρευτεί, ήταν μοναδική περίπτωση για την εποχή του, εντελώς απρόβλεπτος. Η κυρία Κλίντον είναι σχεδόν προβλέψιμη. Αλλά έχει περισσότερους «βαθμούς» στον μακιαβελισμό, τον εγωκεντρισμό ενός πολιτικού που κοιτά το συμφέρον του.
Ο Ναπολέων Βοναπάρτης ή ο Απόστολος Παύλος; Ο δεύτερος. Διασκεδαστικό δεν είναι; Ο ψυχολόγος Κέβιν Ντάτον, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αξιολόγησε καθένα από τα πρόσωπα της Ιστορίας –μαζί με τα πρόσωπα που διεκδικούν τη δική τους θέση στην Ιστορία- για να συγκρίνει τις μετρήσεις ψυχοπάθειας. Ζήτησε από βιογράφους, ιστορικούς και ηθοποιούς που έχουν μετενσαρκώσει τα ίδια πρόσωπα, να συμπληρώσουν ερωτηματολόγια με 56 σημεία.
Στην πραγματικότητα, τα αποτελέσματα δεν δείχνουν ποιος είναι ψυχοπαθής και ποιος δεν είναι αλλά ποιος συγκεντρώνει σε μεγαλύτερο βαθμό τα οκτώ χαρακτηριστικά που συνδυαστικά φτιάχνουν το προφίλ ενός ψυχοπαθή: Επιδραστικότητα, τόλμη (άγνοια κινδύνου), ανοσία στο στρες (ή στα τραύματα), επαναστατικότητα (κατά κανόνων ή ηθικών φραγμών), μακιαβελισμός (εγωκεντρισμός – αδοφορία για τον άλλον), έλλειψη προγραμματισμού ή οργάνωσης, ανευθυνότητα, αδίστακτη συμπεριφορά.
Οπως και να’ χει, στο άκουσμα της λέξης «ψυχοπαθής», το μυαλό σχηματίζει την εικόνα του Αντονι Χόπκινς στη Σιωπή των Αμνών, του Κρίστιαν Μπέιλ στο «American Psycho» ή ξεχασμένων σίριαλ κίλερ που κάποτε πρωταγωνιστούσαν στις εφημερίδες. Αλλά σκεφτείτε το. Ο Ολιβερ Κρόμγουελ τι ήταν; Αγγλος Πουριτανός, αυστηρά Προτεστάντης ο οποίος ηγήθηκε της Μεγάλης Βρετανίας από το 1653 μέχρι τον θάνατό του, αρνούμενος να τιμηθεί με τον τίτλο του βασιλιά (επαναστατικότητα). Απαγόρευσε τις βρισιές, το θέατρο, τη μοιχεία, το αλκοόλ τις Κυριακές, τον εαορτασμό των Χριστουγέννων! Σκότωσε 3.000 καθολικούς στην Ιρλανδία (αδίστακτη συμπεριφορά) και λέγεται ότι συνήθιζε να γελά υστερικά πριν και μετά τον πόλεμο (ανοσία στο τραύμα).
O Ερρίκος Η’, βασιλιάς της Αγγλίας και προγενέστερος του Κρόμγουελ, βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των «ψυχοπαθών» ακριβώς μετά τον δικτάτορα του Ιράκ, Σαντάμ Χουσέιν και ακριβώς πριν τον δικτάτορα της Ουγκάντα Ιντι Αμίν. Ο δεύτερος μονάρχης του οίκου Τυδώρ λάτρευε και μισούσε τις γυναίκες, άλλαξε νόμους, αψήφισε τον Πάπα, εξόρισε την Αικατερίνη από τη βασιλική αυλή για να παντρευτεί την Αν Μπολέιν, την οποία αργότερα φυλάκισε σε πύργο. Προκάλεσε σχίσμα με την Καθολική Εκκλησία και έκλεισε στον Πύργο του Λονδίνου όχι μόνο παπικούς αλλά και αιρετικούς. Ηταν υποχόνδριος, εκρηκτικός και έβλεπε συνωμότες σε κάθε γωνία.
Επομένως, πώς και γιατί βρέθηκαν ανάμεσα σε αυτούς τους «ψυχάκηδες» ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζορτζ Ουάσιγκτον, ο ινδός πολιτικός και ακτιβιστής Μαχάτμα Γκάντι και ο ιστορικός ηγέτης της Βρετανίας, Ουίνστον Τσώρτσιλ; Γιατί η επαναστατικότητα, η ανοσία στο στρες, η τόλμη ακόμη και η αδίστακτη συμπεριφορά είναι και στοιχεία ενός μεγάλου ηγέτη. Αλλωστε ο Κρόμγουελ ήταν μαζί με τα υπόλοιπα ένας ήρωας, ονομάστηκε «Λόρδος Προστάτης της Αγγλίας, Ιρλανδίας και Σκοτίας», ενώ ο Ερρίκος Η’ μετέτρεψε ένα μεσαιωνικό έθνος σε σύγχρονο κράτος.
«Οι μεγαλύτεροι και οι χειρότεροι ηγέτες της Ιστορίας ξεπερνούν σε επίπεδα «ψυχοπάθειας» τον γενικότερο πληθυσμό, αλλά είναι ο συνδυασμός αυτών των χαρακτηριστικών που προσδιορίζει την τελική επιτυχία της ηγεμονίας τους», εξηγεί ο υπεύθυνος της έρευνας.
Αν λοιπόν κάποιος είναι επιδραστικός, ατρόμητος και ψυχρός -στοιχεία που συναντώνται σε διαφορετικούς βαθμούς στους δύο αμερικανούς υποχηφίους- τότε μπορεί να εξελιχθεί σε αποφασιστικό ηγέτη που παίρνει ψύχραιμες αποφάσεις. Αν αυτά τα χαρακτηριστικά συνοδεύονται με εκείνο της ανευθυνότητας -της τάσης να επιρρίπτουμε ευθύνες σε τρίτους- τότε το ίδιο πρόσωπο μπορεί να μεταμορφωθεί σε έναν γενοκτόνο δημαγωγό. Να ντυθεί με ένα αδιάβροχο, σιθρού σακάκι, να βάλει ροκ μουσική και να πιάσει το τσεκούρι. Σύμφωνα με τα στατιστικά πάντα.
Ακολουθήστε το Protagon στο Google News