Το καλοκαίρι μπήκε για τα καλά και το Instagram έχει γεμίσει με λαχταριστά σοκολατένια σώματα, διαφόρων σταρ και στάρλετ, που λάμπουν κάτω από τον ήλιο. Χμ… Εμείς τι πρέπει να κάνουμε; Να μαυρίσουμε ή να μη μαυρίσουμε; Ο ήλιος κάνει καλό και ο ήλιος βλάπτει. Ας αρχίσουμε από αυτόν τον διπλό κανόνα.

To 2005 είχα πάει καλεσμένη σε ένα διεθνές δημοσιογραφικό ταξίδι της εταιρείας Clarins στην Αίγυπτο, και συγκεκριμένα στην όαση Σίβα μέσα στη Σαχάρα. Ηταν Απρίλιος και το θερμόμετρο έδειχνε 30 βαθμούς. Στην πρόσκληση για το ταξίδι, υπήρχε γραπτή οδηγία από την εταιρεία, να έχουμε μαζί μας καπέλο, γυαλιά ηλίου και ελαφρά ρούχα που να καλύπτουν καλά το σώμα και τα άκρα.

Οταν φτάσαμε στο ξενοδοχείο, η Clarins έκανε δώρο σε όλες τις δημοσιογράφους από ένα σετ αντηλιακά με δείκτη SPF 30.

Παρών στο ταξίδι ήταν ο πρόεδρος της Clarins, Κριστιάν Κουρτέν-Κλαρένς, ο οποίος είχε μεγαλώσει μέσα στην εταιρεία – την ίδρυσε ο πατέρας του το 1954. Οταν βρίσκεσαι στο λιοπύρι της Σαχάρας και ο ιδιοκτήτης μιας εταιρείας που φημίζεται για τα αντηλιακά της σου δίνει δείκτη 30 δεν μπορείς να μη ρωτήσεις: μας δώσατε τα αντηλιακά για τις καλοκαιρινές διακοπές μας ή για εδώ;

«Περιμένατε δείκτη τουλάχιστον 50 ε; Ε, λοιπόν δεν τον χρειάζεστε. Ούτως ή άλλως ο πραγματικός δείκτης φτάνει ως το 30, όλα τα υπόλοιπα είναι μάρκετινγκ» απάντησε ο Κουρτέν-Κλαρένς και άφησε όλες τις beauty editors άφωνες.

Είστε υπέρ των αντηλιακών γενικά ή όχι; Ηταν η επόμενη ερώτηση. «Είμαι υπέρ της προστασίας αλλά κατά της υπερβολής. Φορέστε τα αντηλιακά που σας δώσαμε αυτές τις μέρες, κάνετε τακτικές επαναλήψεις, προσπαθήστε να κάθεστε σε σκιά, με καπέλο και γυαλιά και θα δείτε ότι δεν θα καεί καμιά σας».

Προτείνετε να φοράμε αντηλιακό στην πόλη; «Εδώ αρχίζει η υπερβολή. Πόσο ήλιο μπορεί να έχει μία πόλη, σαν τον Παρίσι; Εντάξει η Αθήνα έχει περισσότερο, αλλά πόσο πολύ περπατάτε κάτω από τον αθηναϊκό ήλιο, ώστε να χρησιμοποιείτε 9 μήνες τον χρόνο αντηλιακό προσώπου με δείκτη 30 ή 50; Αν αθλείστε σε ανοιχτό χώρο, σύμφωνοι. Αν οδηγείτε μηχανή, εντάξει. Αν όμως φοράτε το αντηλιακό σας, μπαίνετε στο αυτοκίνητο και πηγαίνετε στο γραφείο σας, τότε μάλλον κάνετε κακό στο δέρμα σας».

Κακό, γιατί; Το αντηλιακό βλάπτει; «Το δέρμα πρέπει να συνηθίζει. Οπως και ο οργανισμός. Αν συνηθίζετε να πίνετε πάντοτε αποστειρωμένο νερό και πιείτε μια φορά νερό από τη βρύση θα πάθετε δηλητηρίαση. Αν καλύπτετε καθημερινά μέσα στην πόλη το δέρμα σας με αντηλιακό με SPF 50, όταν θα βγείτε το καλοκαίρι στην παραλία, δεν θα μπορείτε να ανεχθείτε τον ήλιο και το δέρμα σας θα καεί αμέσως. Μην ξεχνάτε, ο ήλιος κάνει καλό».

Πράγματι σ΄εκείνο το ταξίδι, 5 μέρες στη Σαχάρα, καμιά μας δεν έπαθε έγκαυμα και ήμασταν γύρω στις 30 δημοσιογράφους από όλο τον κόσμο.

Το άρθρο θα μπορούσε να τελειώσει και εδώ, όμως κάθε καλοκαίρι το θέμα «Ηλιος» γίνεται φλέγον. Νέα στοιχεία βγαίνουν, νέες απορίες προκύπτουν, νέες απαντήσεις δίνονται από τους ειδικούς και πάλι ψαχνόμαστε.

Παρακάτω, συγκεντρώσαμε 15 ερωτήσεις και απαντήσεις, που λύνουν κάθε απορία. Από το αν τα χημικά του αντηλιακού προκαλούν καρκίνο, ως το πόσο αποτελεσματικά είναι τα βολικά σπρέϊ…

1) Ο δείκτης SPF προστατεύει από τον καρκίνο του δέρματος;
Το SPF είναι αρκτικόλεξο και σημαίνει «Παράγοντας Αντηλιακής Προστασίας» (Sun Protection Factor). Δείχνει το πόσο καλά προστατεύεται το δέρμα αλλά σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί μέτρο προστασίας κατά του καρκίνου του δέρματος.

Κι αυτό, διότι υπάρχουν δύο τύποι φωτός, που μπορούν να βλάψουν το δέρμα και να προκαλέσουν καρκίνο. Είναι οι υπεριώδεις ακτίνες Α και Β. Οι ακτίνες UVB καίνε το δέρμα, και αυξάνουν την πιθανότητα του καρκίνου. Οι ακτίνες UVA πλήττουν το δέρμα σε βάθος, με αποτέλεσμα αυτό να χάνει την ελαστικότητά του και να γεμίζει ρυτίδες και πανάδες. Μέχρι πρόσφατα οι επιστήμονες θεωρούσαν πως οι UVA καταστρέφουν μόνο την εμφάνιση του δέρματος. Πλέον όμως συνδέονται και με τον καρκίνο.

Και για προστασία από τις ακτίνες UVA (αφού ο SPF αφορά μόνο τις UVA), οι δερματολόγοι προτείνουν αντηλιακά με ένδειξη «ευρέως πεδίου» (broad spectrum).

2) Τι δείκτη SPF πρέπει να προτιμάμε;
Αυτό που πρέπει να θυμάστε είναι ότι ο δείκτης SPF 30 δεν προστατεύει διπλάσια από τον δείκτη SPF 15. Για να καταλάβετε ο SPF 15 προστατεύει κατά 93% από τις ακτίνες UVB, ενώ ο SPF 30 προστατεύει κατά 97%. Το SPF 15 και το SPF 30, έχουν να κάνουν μόνο με το πόσο συχνά πρέπει να ανανεώνουμε το αντηλιακό, όταν είμαστε στον ήλιο. Οι έρευνες όμως δείχνουν ότι δεν το ανανεώνουμε αρκετά συχνά, οπότε η Ελένη Λινού, βοηθός καθηγήτρια στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια προτείνει όσο το δυνατό μεγαλύτερο δείκτη, για σιγουριά.

Αν κάνετε θαλάσσια σπορ πρέπει οπωσδήποτε να πάρετε αντηλιακά με την ένδειξη «water-resistant». Αυτά θα σας προστατεύουν για περίπου 40 λεπτά μέσα στο νερό. Τα αντηλιακά με ένδειξη «very water resistant», σύμφωνα με τον δερματολόγο της περίφημης κλινικής Mayo Αλεξάντερ Σεκούλιτς στην Καλιφόρνια, θα σας προστατέψουν για περίπου 80 λεπτά.

3) Μετά από πόσα καψίματα το δέρμα παθαίνει καρκίνο;
Οσες περισσότερες φορές έχετε καεί στη ζωή σας, τόσες περισσότερες πιθανότητες έχετε να εμφανίσετε καρκίνο – αυτό λένε οι δερματολόγοι. «Τα καψίματα με τις υγρές φουσκάλες είναι αυτά που συνδέονται περισσότερο με την ασθένεια», λέει η δρ Λινού.

Αυτά τα καψίματα τα παθαίνουμε περισσότερο στην παιδική ηλικία, όταν το δέρμα είναι ακόμα πολύ ευαίσθητο. Γι’ αυτόν τον λόγο τα παιδιά χρειάζονται έξτρα προστασία – όχι μόνο αντηλιακό, αλλά και μπλούζα.

Οσον αφορά τους ενήλικες από το κάψιμο μέχρι τον καρκίνο υπάρχει μια απόσταση. Αυτή είναι μικρή ή μεγαλύτερη αναλόγως με γενετικούς παράγοντες (χρώμα δέρματος, οικογενειακό ιστορικό) και περιβαλλοντικούς παράγοντες (πόση ώρα κάθεστε στον ήλιο, πόσα καψίματα έχετε, και πόσο σοβαρά είναι αυτά κτλ.).

4) Ατομα που καίγονται πιο εύκολα κινδυνεύουν περισσότερο να παρουσιάσουν καρκίνο;
Ναι. Σύμφωνα με τους δερματολόγους, οι μελαμψοί άνθρωποι κινδυνεύουν λιγότερο από καρκίνο του δέρματος, ακόμα κι αν εκτίθενται στον ήλιο. «Ενας Ισλανδός με πολύ λευκό δέρμα ή ένας κοκκινομάλλης, που δεν μαυρίζει, τέτοιες περιπτώσεις, ανήκουν στις κατηγορίες υψηλού κινδύνου», υποστηρίζει ο δρ. Σεκούλιτς.

Γενικά λοιπόν, όσο πιο σκούρο δέρμα έχετε, τόσο λιγότερο κινδυνεύετε.

5) Πώς χρησιμοποιούμε σωστά το αντηλιακό;
Η Αμερικανική Δερματολογική Εταιρεία καλύπτει αυτό το θέμα: 15 λεπτά πριν από την έκθεση στον ήλιο, εφαρμόζουμε το αντηλιακό σε όλα τα ακάλυπτα σημεία του δέρματος και φυσικά στο πρόσωπο, τα αφτιά, τα χέρια και τα χείλη. Η ελάχιστη ποσότητα είναι όσο ένα σφηνάκι. Το αντηλιακό πρέπει να ανανεώνεται ανά δίωρο και μετά το κολύμπι ή όταν ιδρώνετε, αναλόγως με τις οδηγίες στη συσκευασία.

6) Οι μικρές ηλικίες πόσο κινδυνεύουν να εμφανίσουν καρκίνο του δέρματος;
Σύμφωνα με άρθρο του δερματολόγου-αφροδισιολόγου, μέλους της Ελληνικής Δερματολογικής Εταιρείας, Κωνσταντίνου Βέρρου, το 50% του συνόλου της ακτινοβολίας που λαμβάνει ένα άτομο κατά τη διάρκεια της ζωής του, το δέχεται κατά τα πρώτα 18 έτη. Χρειάζεται λοιπόν κατάλληλη εκπαίδευση των γονέων, ούτως ώστε να προφυλάσσουν τα παιδιά τους.

Η εποχή του χρόνου και η ώρα της ημέρας παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην έκταση της έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία. Για παράδειγμα, μια ηλιόλουστη μέρα του Ιουνίου μεταξύ 10.00 π.μ και 15.00 μ.μ, φτάνει στην επιφάνεια της γης το 60% της ημερήσιας ποσότητας ακτινοβολίας. Εάν λοιπόν ελαττωθεί, στο διάστημα αυτό, η έκθεση στο ηλιακό φως, θα μειωθεί και ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του δέρματος στο μέλλον.

7) Πρέπει να προτιμάμε αντηλιακά sunblock (φυσικά) ή sunscreen (χημικά);
Κατ΄αρχήν τι θα πει «φυσικά» και «χημικά»; Η διάκριση δεν αφορά τα συστατικά αλλά τον τρόπο προστασίας. Η λέξη sunscreen αναφέρεται στη «χημική» διαδικασία με την οποία επιτυγχάνεται η προστασία του δέρματος. Η λέξη sunblock παραπέμπει στο «φυσικό» μπλοκάρισμα ή στην αντανάκλαση των υπεριωδών ακτινών – με συστατικά όπως το τιτάνιο και ο ψευδάργυρος.

Το αποτέλεσμα πάνω στο δέρμα, όμως, παρουσιάζει διαφορά. Τα αντηλιακά sunscreen απορροφώνται πλήρως. Τα sunblock αφήνουν μία λευκή μεμβράνη. Οι δερματολόγοι δεν τάσσονται υπέρ του ενός ή του άλλου. Λένε «διαλέξτε αυτό που σας αρέσει, γιατί πρέπει να το χρησιμοποιήσετε».

8) Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι τα αντηλιακά μπορούν να μειώσουν τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου;
Τα αντηλιακά βοηθούν να μειωθεί ο κίνδυνος ενός τύπου καρκινώματος (φολιδωτή αλλοίωση του δέρματος) αλλά όχι το μελάνωμα, το οποίο μπορεί να προκαλέσει και τον θάνατο.

Το θέμα όμως είναι πως το μελάνωμα εμφανίζεται μετά από χρόνια έκθεσης στον ήλιο και περισσότερο σε άτομα τα οποία δεν εκτίθενται όλο τον χρόνο – δηλαδή, οι έρευνες δείχνουν, πως πλήττονται περισσότερο άτομα από τον Βορρά, που πηγαίνουν για χρόνια καλοκαιρινές διακοπές σε ηλιόλουστα μέρη και κάνουν υπερβολική ηλιοθεραπεία. Εδώ μάλλον δικαιώνεται ο Κουρτέν-Κλαρένς που λέει ότι το δέρμα πρέπει να συνηθίζει τον ήλιο για να γίνεται πιο ανθεκτικό.

«Η αλήθεια είναι πως δεν έχουμε πολλά στοιχεία από τυχοποιημένες έρευνες που να δείχνουν αν όντως η αντηλιακή προστασία προλαμβάνει το μελάνωμα», παραδέχεται η δρ Λινού.

«Ωστόσο υπάρχουν ενδείξεις. Ξέρουμε ότι το αντηλιακό προλαμβάνει το έγκαυμα και ξέρουμε ότι το έγκαυμα είναι προειδοποίηση για όλους τους τύπους καρκίνου του δέρματος».

 

9) Το ίδιο το αντηλιακό προκαλεί καρκίνο;
Οχι! Υπάρχουν μεν επιδημιολογικές μελέτες που δείχνουν πως ο καρκίνος τους δέρματος συναντάται συχνότερα σε άτομα που χρησιμοποιούν αντηλιακό αλλά ούτως ή άλλως το χρησιμοποιούν πιο πολύ τα άτομα με λευκό δέρμα και φακίδες, τα οποία ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου.

Ωστόσο, υπάρχει και ένα ακόμη επιχείρημα. Τα άτομα που χρησιμοποιούν αντηλιακό τείνουν να κάθονται περισσότερη ώρα στην καρκινογόνο ηλιακή ακτινοβολία κι άρα κινδυνεύουν περισσότερο.

Μ’ άλλα λόγια η φράση «καθίστε άφοβα στον ήλιο με το τάδε αντηλιακό» αφορά την προστασία από εγκαύματα, όχι από καρκινώματα.

10) Τα σπρέι είναι επικίνδυνα;
Δύο πράγματα πρέπει να προσέχουμε: να μην εισπνέουν παιδιά το αντηλιακό και να μην το αφήνουμε ή να μην ψεκαζόμαστε δίπλα σε αναμμένη φωτιά. Στη δεύτερη περίπτωση σύμφωνα με τον Οργανισμό Ελέγχου Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ, ο ψεκασμός έχει προκαλέσει πλειστάκις φωτιά.

Οι δερματολόγοι πάντως λένε ξεκάθαρα: «Αν προτιμάτε τα σπρέι, αυτά να πάρετε. Είναι σίγουρα καλύτερα από το να μην χρησιμοποιείτε καθόλου αντηλιακό».

11) Κι αν το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι η πρόληψη της γήρανσης και όχι του καρκίνου;
Δεν υπάρχει διάκριση. Τα αντηλιακά που προστατεύουν από την πρόωρη γήρανση, προστατεύουν, όσο είναι να προστατέψουν, και από τον καρκίνο.

12) Τα χημικά που περιέχουν τα αντηλιακά είναι βλαβερά για το δέρμα;
Οι ενδείξεις μέχρι στιγμής δείχνουν ότι τα αντηλιακά εν γένει είναι ασφαλή, ωστόσο δεν υπάρχουν και πολλά στοιχεία που να δείχνουν τι αποτελέσματα έχει η μακρόχρονη χρήση τους.

Εχουν εκφραστεί ανησυχίες για την τοξικότητα των προϊόντων που περιέχουν διοξείδιο του τιτανίου και οξείδιο του ψευδαργύρου, αλλά η υπόθεση αυτή χρήζει διαλεύκανσης.

Τα αντηλιακά που περιέχουν παρα-αμινοβενζοϊκό οξύ καθώς και τα προϊόντα που περιέχουν βενζοφαινόνες, ενδέχεται να ερεθίσουν το δέρμα και να προκαλέσουν εξανθήματα και σπυράκια σε ορισμένα άτομα.

Χημικά στοιχεία όπως το μεθοξυκινναμωμικό οκτύλιο και η οξυβενζόνη, τα οποία χρησιμοποιούνται στα αντηλιακά, σημειώθηκε πως προκαλούν ορμονική διαταραχή στις γυναίκες, το ίδιο ισχύει και για ορισμένα στοιχεία parabens. Τα πιο πάνω στοιχεία προέκυψαν ύστερα από μελέτη σε κύτταρα και από πειράματα σε ζώα. Τι σημαίνουν όλα αυτά για τον άνθρωπο, παραμένει αδιευκρίνιστο.

Τα parabens είναι χημικά συντηρητικά που έχουν ως βάση το πετρέλαιο και τα συναντάμε σε αρκετά καλλυντικά και αντηλιακά. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Ελέγχου Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ, τα parabens είναι ασφαλή για τον άνθρωπο αν χρησιμοποιούνται σε μικρή ποσότητα, αλλά δεν ξέρουμε ακόμη αν προκαλούν βλάβη στο περιβάλλον.

Πάντως όλοι οι δερματολόγοι συμφωνούν ότι μπροστά σε όλες αυτές τις μη βεβαιότητες, είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούμε αντηλιακό από το να μην το χρησιμοποιούμε. Εξάλλου η μια και μόνη βεβαιότητα που έχουμε είναι ότι το αντηλιακό μας προφυλάσσει από τα εγκαύματα, που προκαλούν καρκίνο.

13) Το αντηλιακό εμποδίζει την απορρόφηση της ωφέλιμης βιταμίνης D;
Μάλλον όχι. Σε τυχοποιημένη έρευνα που έγινε σε δείγμα ενηλίκων στην Αυστραλία κατά τη διάρκεια του περασμένου καλοκαιριού δεν βρέθηκε σχέση μεταξύ ανεπάρκειας σε βιταμίνη D και χρήσης αντηλιακού. Επίσης η εν λόγω έρευνα έδειξε ότι τα επίπεδα της βιταμίνης D δεν μειώθηκαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού σε άτομα που χρησιμοποιούσαν καθημερινά αντηλιακό.

14) Η ζέστη αλλοιώνει το αντηλιακό; Πότε πρέπει να το πετάξουμε;
Σταθεροί καταναλωτές αντηλιακών λένε ότι αυτά διαρκούν έως τρία χρόνια από την αγορά τους. Ωστόσο αν τα αφήνουμε σε σημεία με ζέστη (π.χ. στον ήλιο ή στο ντουλαπάκι του αυτοκινήτου), αχρηστεύονται.

15) Πώς μπορούν να προφυλαχθούν από τον ήλιο άτομα που αντιπαθούν τα αντηλιακά;
Σύμφωνα με τη δρ Ελένη Λινού οι τρόποι είναι απλοί, συγκεκριμένοι και αποτελεσματικοί: μακριά μανίκια, γυαλιά ηλίου, μεγάλο καπέλο, όχι ηλιοθεραπεία το μεσημέρι. Αυτά σε ορισμένους μπορεί να φαίνονται υπερβολικά. «Εκείνοι που φοβούνται τα χημικά των αντηλιακών, δεν προβληματίζονται καθόλου από αυτές τις οδηγίες. Βασικός στόχος είναι να αποφύγουμε το έγκαυμα και υπάρχουν πολύ αποτελεσματικοί τρόποι να το πετύχουμε αυτό».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News