H Ανγκελα Μέρκελ ομνύει ότι η συμφωνία ΕΕ-Τουρκία, είναι η μοναδική εφικτή λύση για να περιοριστεί το κύμα των μεταναστών και των προσφύγων, καθώς και η δράση των δουλεμπόρων. Η λογική λέει πως μόνο αν εμπλακεί ενεργά η Αγκυρα, θα μετριαστεί το προσφυγικό πρόβλημα. Εντούτοις, υπάρχουν δύο αρνητικές «σταθερές» σε αυτό το σχέδιο που ουδείς μπορεί να παραγνωρίσει.

Η πρώτη έχει να κάνει με τον ορισμό της Τουρκίας ως «ασφαλής» χώρα, έτσι ώστε να επιστρέφονται σε αυτήν οι παράτυποι μετανάστες. Ωστόσο, η Τουρκία έχει εφαρμόσει μέχρι τώρα αποσπασματικά τη Σύμβαση της Γενεύης, αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που είναι η «Βίβλος» της Ευρώπης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κάτι που ομολογουμένως ρίχνει κάμποσες σκιές στο πρόγραμμα που υποστηρίζει με επίταση η γερμανίδα καγκελάριος.

Το άλλο μεγάλο ερώτημα που, επίσης, παραμένει αναπάντητο είναι πώς η Ελλάδα προτίθεται να εφαρμόσει το νόμο της ΕΕ περί ασύλου – κάτι που υπάρχει ως οργανικό στοιχείο του νέου σχεδίου δράσης.

Ακόμη και αν η Αγκυρα αποδείξει ότι πληροί της προϋποθέσεις να θεωρηθεί «ασφαλής χώρα», η Ελλάδα είναι δύσκολο να καταφέρει να ανατρέψει τις πολύχρονες διαδικασίες για να εγκρίνει τις αιτήσεις ασύλου των προσφύγων που βρίσκονται στην επικράτειά της. Κάτι τέτοιο αυτομάτως μπορεί να υπονομεύσει το σχέδιο της ΕΕ.

Η δυσλειτουργία του ελληνικού συστήματος 

Ο ιστότοπος EUobserver κάνει λόγο για «ελληνική δυσλειτουργία» στο σύστημα παροχής ασύλου. Είναι χαρακτηριστικό πως σε εποχές προ κρίσης, υπήρχαν πρόσφυγες που χρειάστηκε να περιμένουν μέχρι και 13 χρόνια να πάρουν τελική απάντηση από το ελληνικό κράτος! Για να αλλάξει αυτή η κατάσταση θα πρέπει η Ελλάδα να προβεί σε ταχείες αναθεωρήσεις του συστήματος παροχής ασύλου και να προσλάβει πολλούς περισσότερους δικαστές. Μιλώντας επ’ αυτού την Καθαρά Δευτέρα, ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς, έριξε το μπαλάκι στην ελληνική πλευρά: «Είναι στο χέρι των ελληνικών αρχών να το οργανώσουν αυτό», τόνισε χαρακτηριστικά.

Οι προοπτικές, πάντως, δεν είναι θετικές – αρκεί κανείς να ρίξει μια ματιά στους νόμους της ΕΕ και της Ελλάδας για να το διαπιστώσει.

Δικαίωμα προσφυγής στα δικαστήρια 

Σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, κάθε σύρος ή άλλος πρόσφυγας, έχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί την υπόθεσή του ενώπιον του ελληνικού δικαστηρίου από τη στιγμή που διήλθε από την Τουρκία. Ο Μαργαρίτης Σχοινάς είπε: «Οι αιτούντες άσυλο δεν θα πρέπει να στερούνται το δικαίωμα ακρόασης». Αρα; Η Ελλάδα θα πρέπει να επιταχύνει τις διαδικασίες. Εάν οι ελληνικές Αρχές απορρίψουν το αίτημα για παροχή ασύλου, τότε ο αιτών άσυλο μπορεί να ασκήσει έφεση και να προσφύγει στα ελληνικά δικαστήρια. Μόνο που τότε θα βρεθεί ενώπιον ενός δυσλειτουργικού, γραφειοκρατικού και δυσκίνητου συστήματος που μπορεί να «παγώσει» την υπόθεσή του από μήνες έως χρόνια.

Ηδη, από τον Σεπτέμβριου του περασμένου χρόνου, η Ελλάδα έχει 23.000 εκκρεμείς αιτήσεις για παροχή ασύλου, οι οποίες έχουν υποβληθεί από τον Ιούνιο του 2013. Αντιλαμβάνεται κανείς πως τώρα που ο αριθμός θα είναι πολύ μεγαλύτερος, το πρόβλημα θα διογκωθεί. Είναι πολύ πιθανό πολλοί άνθρωποι που θα έχουν έρθει από την Τουρκία να παραμείνουν στα ελληνικά νησιά ή στην ενδοχώρα μόνο και μόνο περιμένοντας να τους χορηγηθεί άσυλο.  Στο μεταξύ, όμως, κάπως θα πρέπει να στεγαστούν και να τραφούν. Επίσης, πάλι σύμφωνα με τις περιπλοκές των ελληνικών νόμων, αυτοί οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν εξαρχής πού θα εκδικαστούν οι υποθέσεις τους.

Προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο 

Το πρόβλημα, όμως, δεν τελειώνει εκεί. Αν ένα ελληνικό δικαστήριο αρνηθεί το άσυλο σε έναν πρόσφυγα, αυτός μπορεί να προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο μπορεί να αναστείλει την απόφαση ενός ελληνικού δικαστηρίου μέσα σε 24 ώρες αν κρίνει ότι η επιστροφή του πρόσφυγα στην Τουρκία μπορεί να του προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά. Ετσι, ο ενάγων μπορεί να παραμείνει στην Ελλάδα μέχρι να εξεταστεί εκ νέου η υπόθεσή του.

Από την μεριά της, η Κομισιόν επιμένει ότι το σχέδιο της είναι νομικά ορθό και επικαλείται την οδηγία για τη διαδικασία παροχής ασύλου εντός της ΕΕ (βλ. άρθρα 33 και 38). Κάτι τέτοιο επανέλαβε την προηγούμενη εβδομάδα ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ λέγοντας πως: «Αυτά τα δύο άρθρα ανοίγουν σαφώς το δρόμο για μια λύση στο θέμα του ασύλου και της πιθανής επιστροφής των προσφύγων στην Τουρκία».

Πάντως, ο κ. Γιούνκερ φαίνεται να παραγνωρίζει ότι στην Τουρκία οι Σύροι βρίσκονται μόνο υπό καθεστώς προσωρινής προστασίας, ενώ οι Αφγανοί και οι Ιρακινοί δεν νοούνται καν πρόσφυγες. Ακόμη και αν η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ κρίνει ότι ένας Αφγανός είναι πρόσφυγας και όχι μετανάστης, η Τουρκία μπορεί να τον στείλει πίσω στη χώρα τους ή να θέσει τη ζωή του σε κίνδυνο.

Το σίγουρο είναι ότι η μοίρα αυτών των ανθρώπων θα σφραγιστεί από τους ηγέτες της ΕΕ και της Τουρκίας, όταν και όποτε υπογράψουν τη μεταξύ τους συμφωνία.

 

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News