«Πακτωλός χρημάτων», ενώ -συνήθως- μέσα σε αυτόν κολυμπούν «Κροίσοι». Αλήθεια, πώς προήλθαν αυτές οι λέξεις;

Ο «πακτωλός χρημάτων» ακούστηκε, εσχάτως, στα ελληνικά Μέσα Ενημέρωσης, από τη στιγμή που έγινε γνωστό ότι το συνολικό ποσό της πρώτης δόσης του δανείου της Ελλάδας ανέρχεται σε 26 δισ. ευρώ. Πακτωλός, δεν το συζητάμε. Την ίδια στιγμή, αποκαλυπτικά ρεπορτάζ μάς ενημέρωναν πως «Κροίσοι χαίρονται τον ελληνικό ήλιο και τις θάλασσές μας». Ας δούμε, περιληπτικά, πώς ήρθαν στις μέρες μας οι εν λόγω λέξεις.

Ο Πακτωλός (στα τουρκικά “Sart Çayı”, σημαίνει «Ποταμός των Σάρδεων») – πηγάζει από τις βόρειες πλαγιές του Τμώλου, στην Τουρκία. Στην αρχαιότητα διέρρεε την πρωτεύουσα της Λυδίας, τις Σάρδεις – σημερινή επαρχία του Αϊδινίου. Υπάρχουν αρχαιοελληνικές αναφορές οι οποίες κατέγραψαν πως είχε πολύ χρυσό – σε αυτόν οφειλόταν ο μυθικός πλούτος του βασιλιά της Λυδίας, Κροίσου. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ο Πακτωλός λεγόταν και «Χρυσορρόας», επειδή το χρυσάφι έρεε άφθονο. Έτσι, το όνομα του ποταμού ενσωματώθηκε στη σύγχρονη ελληνική γλώσσα για να υποδηλώσει την πληθώρα, τη μεγάλη ποσότητα.

Η ιστορία -η μυθολογία, πιο σωστά- δεν σταματά εδώ…

Η παρουσία χρυσού στον ποταμό είχε συνδεθεί με τον βασιλιά Μίδα της Φρυγίας. Κατά τον γνωστό μύθο, ο Μίδας φιλοξένησε στο παλάτι του τον Σιληνό, μία θεότητα της ακολουθίας του Διονύσου. Σε ανταπόδοση της φιλοξενίας, έτσι πάνε αυτά, ο Σιληνός ζήτησε από τον Διόνυσο να ικανοποιήσει μία χάρη στον Μίδα. Εκείνος δεν το σκέφτηκε και πολύ και ζήτησε να γίνεται χρυσάφι οτιδήποτε αγγίζει. Πρακτικά, όμως, αυτό ήταν κατάρα, αφού -από το φαγητό, μέχρι τα αγαπημένα του πρόσωπα- ό,τι έπιανε μεταλλασσόταν σε χρυσάφι! Έτσι, ο Μίδας ικέτεψε τον Διόνυσο να σταματήσει να γίνεται αυτό και ο γιος του θεού Δία τού είπε να πλυθεί στον Πακτωλό. Έτσι γέμισε, λοιπόν, χρυσάφι ο ποταμός.

Δεν τελειώνει, όμως, η ιστορία για τον Κροίσο, τον (τελευταίο) βασιλιά της Λυδίας και ξακουστό σε όλο τον κόσμο για το παλάτι του και για τα αμύθητα πλούτη του. (Από φόρους που του έδιναν οι ελληνικές αποικίες της Μικράς Ασίας και, εννοείται, από τα χρυσωρυχεία του Πακτωλού ποταμού).

Ο βασιλιάς θεωρούσε πως ήταν ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος στον κόσμο. Ο (σοφός Έλληνας) Σόλων, όταν κάποτε πήγε στο παλάτι του, του είχε απαντήσει περί ευτυχίας: «Μηδένα προ του τέλους μακάριζε» – όπερ, μην καλοτυχίζεις κανέναν, προτού δεις το τέλος του.

Όντως, συμφορές βρήκαν τον Κροίσο. Ο γιος του Άτυς σκοτώθηκε στο κυνήγι, ενώ ο ίδιος ηττήθηκε από τον βασιλιά των Περσών Κύρο και αιχμαλωτίστηκε. Όταν τον οδήγησαν για εκτέλεση (δια της καύσεως) ο Κροίσος θυμήθηκε τα λόγια του Σόλωνα και αναφώνησε -μετανιωμένος- τρεις φορές: «Σόλων! Σόλων! Σόλων!». Ο Κύρος θέλησε να μάθει τον λόγο για τον οποίο το φώναξε αυτό και, αφού άκουσε την ιστορία, έδωσε χάρη στον Κροίσο. Μάλιστα, τον έκανε και… σύμβουλό του.

Σήμερα, οι «Κροίσοι» είναι συνώνυμο των πολύ πλούσιων ανθρώπων – που δεν ξέρουν τι θα πει κρίση.

Διαβάστε περισσότερα

– Ηρόδοτος, Ιστορία 1 Κλειώ – Κάκτος.
– Κροίσος, ο τελευταίος βασιλιάς της Λυδίας, Τιμ Λιτς (μετάφραση Σμαράγδα Σοφού) – Κέδρος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News