Από τις εκπομπές υψηλής τηλεθέασης, υπάρχουν δύο ριάλιτι που παρά τις φαινομενικές διαφορές τους, λειτουργούν με το ίδιο ακριβώς σκεπτικό. Το «Αγρότης μόνος ψάχνει» (ALPHA Τετάρτη 22.00) όπως και το «Next top model» (ΑΝΤ1 Τρίτη 21.00) βασίζονται σε δύο βασικές αρχές κάθε παραδοσιακής κοινωνίας: πρώτον, ότι οι γυναίκες πρέπει διαρκώς να περνούν από εξετάσεις, και δεύτερον ότι η μέγιστη αρετή μιας γυναίκας δεν είναι η νοικοκυροσύνη («Αγρότης μόνος ψάχνει»), ή η ομορφιά («Next Top Model»), αλλά κατά πόσο μπορεί να φέρει εις πέρας το έργο που της αναθέτει ο κάθε κριτής της, είτε πρόκειται για σχεδιαστή μόδας, είτε για τη μαμά του μέλλοντος συντρόφου της.

Βασικό ζητούμενο αυτών των εκπομπών είναι ο θεατής να νιώθει ανώτερος από τις κρινόμενες γυναίκες, όχι μόνο επειδή μπορεί να τις παρατηρεί με την ησυχία του από τον καναπέ του, αλλά κι επειδή μόνο αυτός μπορεί παρακολουθεί πλήρως τις μυστικές διαβουλεύσεις των τηλεοπτικών ‘σοφών’ που τις κρίνουν.

Κανένας εξευτελισμός δεν είναι αρκετά μεγάλος προκειμένου οι διαγωνιζόμενες να πετύχουν τον στόχο τους, καθώς το κύριο, όπως φαίνεται, κριτήριο για τα κανάλια είναι η διαρκής αύξηση της τηλεθέασης ενός «ευχάριστου» προγράμματος «για όλη την οικογένεια». Στο Next Top Model παρακολουθούμε τις υποψήφιες να υποβάλλονται σε απίστευτες δοκιμασίες, όπως φωτογράφιση με φίδια, βουτιές σε παγωμένο νερό, υποβρύχια φωτογράφιση ακόμα κι αν δεν γνωρίζουν κολύμπι– με αποκορύφωμα σε ένα από τα επεισόδια την υποτιμητική διαδικασία της παρέλασης με εσώρουχα μπροστά σε ένα τσούρμο εργατών που σφύριζε, σχολίαζε, επευφημούσε, ή ειρωνευόταν το θλιβερό θέαμα σοκαρισμένων κοριτσιών στα πρόθυρα νευρικής κρίσης (το πόσο απαρχαιωμένος κι απαξιωτικός προς τους Έλληνες άντρες είναι ο τρόπος που παρουσιάζονται από αυτές τις εκπομπές οι ‘εργάτες’, κι οι ‘χειρώνακτες’ στη χώρα μας, είναι ένα άλλο μεγάλο θέμα προς συζήτηση).

Στο πρόγραμμα του ΑΝΤ1 κάθε τμήμα του κορμιού των νεαρών γυναικών απομονώνεται μπροστά στην κάμερα και υποβάλλεται στην πιο λεπτομερή εξέταση, στην πιο σκληρή κριτική από ένα πάνελ ‘ειδικών’ που καλείται να αποφασίσει αν η κοπέλα είναι αρκετά αδύνατη, γυμνασμένη, σέξυ, γελαστή, λαμπερή, χαριτωμένη, καλοντυμένη κ.λπ. Στην περίπτωση του «Αγρότη» γίνεται το ίδιο με έμφαση στην προσωπικότητα, την εργατικότητα, την συμπεριφορά των συμμετεχόντων, χωρίς να περνά απαρατήρητη η εμφάνισή τους. Στο «Next Top Model», ανάλογα με τον σωματότυπο και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους οι κοπέλες διοχετεύονται σε κάποιο τμήμα της βιομηχανίας του θεάματος – οι διαγωνιζόμενες με τον κατάλληλο σωματότυπο στα ανδρικά περιοδικά, και οι υπόλοιπες στη πασαρέλα ή τα περιοδικά μόδας- αφού κανένα προϊόν δεν μένει ανεκμετάλλευτο από τη βιομηχανία της μόδας. Απαραίτητη προϋπόθεση;

Η υπακοή της εκάστοτε διαγωνιζόμενης που για να προκριθεί, έναντι των άλλων, χρειάζεται, εκούσια ή όχι, να δείξει υποταγή: όσο πιο άβουλη, εύπλαστη, πρόθυμη είναι μια κοπέλα τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να την κρατήσει στην εκπομπή το πάνελ των κριτών. Το ίδιο άλλωστε ισχύει και για το «Αγρότης μόνος ψάχνει». Όσο πιο πειθήνια, ευχάριστη και πρόθυμη να υπηρετεί τον αγρότη και τη μάνα του, να προσαρμόσει τη ζωή και τις συνήθειές της στις δικές τους και όσο σπανιότερα εκφράζει άποψη για οτιδήποτε, τόσο μεγαλώνουν οι πιθανότητες της για να γίνει η εκλεκτή της καρδιάς του εκάστοτε συμμετέχοντα. Είναι αρκετά γελαστές, ευχάριστες, έτοιμες να θαυμάσουν και να κολακεύσουν τον άνδρα, από την αισθητική και τις διαθέσεις του οποίου κρίνεται η τύχη τους στο παιχνίδι και στη ζωή; Είναι αρκετά «καλές» για να πάρουν τη θέση της συντρόφου του;

Η εκπομπή του ΑΝΤ1 έχει υποτίθεται προοδευτικότερο ύφος, μια που οι κριτές ανήκουν και στα δύο φύλα – όμως το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με το πρόγραμμα του ALPHA. Ο «Αγρότης» που «ψάχνει» δεν είναι ποτέ «μόνος»: στο πλευρό του στέκει πάντα, αλάνθαστος κριτής, η μαμά του. Αξίζει να τονιστεί, εδώ, ότι οι επικρίσεις που δέχονται οι νεαρές διαγωνιζόμενες από μεγαλύτερές τους γυναίκες -στην πρώτη περίπτωση καθιερωμένα μοντέλα και στη δεύτερη τις μαμάδες των ανδρών που αναζητούν σύντροφο- είναι συχνά σκληρότερες από αυτές των ανδρών, αγγίζοντας ορισμένες φορές τον απροκάλυπτο εξευτελισμό.

Το κοινό μήνυμα των εκπομπών προς τις νεαρές Ελληνίδες του σήμερα συνοψίζεται στα εξής: οι άλλοι έχουν το δικαίωμα να σε κρίνουν, εσύ όχι. Πρέπει να είσαι ευπροσάρμοστη σε οτιδήποτε σου ζητηθεί, πρόθυμη ν’ αλλάξεις. Η εμφάνιση είναι σημαντική αλλά το μεγαλύτερο προσόν για να πετύχεις το στόχο σου και να προχωρήσεις στη ζωή είναι κάτι άλλο: η (φαινομενική έστω) υπακοή.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News