Διάβασα πρόσφατα δύο βιβλία που μοιάζουν αλλά και διαφέρουν ριζικά.

Μοιάζουν, στο ότι αποτελούνται από σύντομα πεζά κείμενα (μίας ή δύο σελίδων) που έχουν σε κάθε βιβλίο ένα κοινό θέμα. Σαν άσκηση δεξιοτεχνίας: πόσες παραλλαγές μπορείς να επινοήσεις επάνω στο ίδιο μοτίβο; Το ένα βιβλίο περιέχει 100 (ή μάλλον 99) παραλλαγές επάνω στον αριθμό «100». Το άλλο 70 παραλλαγές επάνω στο θέμα «σκύλος».

Και στις δύο περιπτώσεις το θέμα δεν είναι αναγκαστικά ο πρωταγωνιστής κάθε κειμένου. Π. χ. αρκεί να υπάρχει ένας σκύλος κάπου στο φόντο, ή ο αριθμός εκατό να υπονοείται σε μία λεπτομέρεια.

Το πρώτο που πήρα στα χέρια μου ήταν το «100» του Γιάννη Ευσταθιάδη (εκδόσεις Μελάνι) και το δεύτερο «Η αθανασία των σκύλων» του Κώστα Μαυρουδή (εκδόσεις Πόλις). Άλλο κοινό: και τα δύο τυπώθηκαν τον Νοέμβριο του 2013.

Το κύριο πράγμα που πρέπει να επισημάνει κανείς είναι αφενός η υψηλή δεξιοτεχνία της γραφής και αφετέρου ο πλούτος του υλικού που χειρίζονται και οι δύο συγγραφείς. Θέματα απροσδόκητα, ιστορικό βάθος, μικροί γρίφοι (πού κρύβεται εδώ το εκατό, πότε θα εμφανιστεί ο σκύλος;) κάνουν την ανάγνωση να αποτελεί ευφρόσυνη περιπέτεια. Και τα δύο παρέχουν αναγνωστική απόλαυση.

Αλλά, παρ’ όλες τις ομοιότητές τους, τα βιβλία διαφέρουν σημαντικά. Το «100» είναι πιο ξύπνιο, πιο μπριλλιάντικο, πιο εμφανώς δεξιοτεχνικό. Είναι σαν παραλλαγές γραμμένες από μεγάλο βιρτουόζο – π. χ. τον Λιστ.

Η «αθανασία των σκύλων» είναι στοχαστικότερη και πιο ποιητική. (Ο Κώστας Μαυρουδής, κι όταν γράφει πρόζα, παραμένει πάντα ποιητής). Έχει περισσότερο βάθος και μία μελαγχολία που διαβρώνει. Ο τίτλος παραπέμπει στην άποψη ότι ένας σκύλος δεν γνωρίζει ότι θα πεθάνει, η γνώση του θανάτου δεν τον διαποτίζει άρα, με κάποιο τρόπο, είναι αθάνατος. Η αθανασία αυτή αντιπαρατίθεται στο εφήμερο των ανθρώπων. Οι σκοτεινές αυτές παραλλαγές θυμίζουν Μπραμς, αν όχι Μπετόβεν.

Δύο βιβλία που αξίζει να διαβαστούν σε μικρές δόσεις, σαν υπέροχα γευστικό έδεσμα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News