Ένα από τα προβλήματα που κατέδειξε η οικονομική κρίση, είναι η διαφορά αντίληψης ανάμεσα στην Αθήνα και στις Βρυξέλλες. Μη νομίζετε ότι το ζήτημα ανέκυψε τώρα. Εγώ, πάντως, το έβρισκα μπροστά μου, σχεδόν σε κάθε σύνοδο, από τις αρχές της δεκαετίας του '90. Κυβερνητικές αποστολές ταξίδευαν στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες – αργότερα μονιμοποιήθηκαν οι Βρυξέλλες ως τόπος διοργάνωσης όλων των συνόδων κορυφής – με βασικό μέλημα να διαπραγματευθούν με το βλέμμα στην Αθήνα, ώστε να επιστρέψουν και να καμωθούν ότι κάτι «πήραν». Σπάνια με κάποια στοιχειώδη στρατηγική και ακόμη σπανιότερα με ουσιαστικό αποτέλεσμα. Ο αείμνηστος Γιάννος Κρανιδιώτης, που αφιέρωσε χρόνια ολόκληρα και έδωσε αμέτρητες μάχες στα παρασκήνια μέχρι να πετύχει την ένταξη της Κύπρου, ήταν μία από τις λιγοστές φωτεινές εξαιρέσεις. Ακόμη και στις συνεντεύξεις Τύπου, οι Έλληνες πρωθυπουργοί κατά κανόνα δέχονται και απαντούν σε ερωτήσεις άσχετες στην πλειοψηφία τους με τα θέματα της συνόδου. Η ερώτηση περί πρόωρων εκλογών, που τίθεται σχεδόν πάντοτε, έχει γίνει κάτι σαν έθιμο! Το αποτέλεσμα είναι η ελληνική πλευρά να ζει σε μία εικονική πραγματικότητα, σε δικό της σύμπαν, ενώ κυβερνήσεις και αντιπολιτεύσεις δεν παίρνουν μυρωδιά κατά κανόνα, τι πραγματικά «παίζεται» κάθε φορά στην Ευρώπη. Το πρόβλημα αντίληψης, λοιπόν, δεν περιορίζεται στα συγκεκριμένα θέματα που μας απασχολούν τώρα: τη λειτουργία του κράτους, το χρέος και το είδος των μέτρων, που κάθε φορά μας ζητούν να λάβουμε. Πρόκειται για διαφορετική αντίληψη της πραγματικότητας…

Βρέθηκα στον… τόπο του εγκλήματος, πριν από δέκα μέρες. Παραμονές του Eurogroup της περασμένης εβδομάδας. Επέστρεψα με την αίσθηση ότι, για μία ακόμη φορά, η συζήτηση που γίνεται στην Αθήνα για το αν θα ληφθούν άλλα μέτρα και το αν θα πει «ναι» ή «όχι» η κυβέρνηση, είναι εκτός θέματος. Τουλάχιστον, με τον τρόπο που γίνεται. Δεν θα σας κουράσω. Τα γράφω κωδικοποιημένα και χωρίς περικοκλάδες, ώστε να καταλαβαίνουμε για τι πράγμα μιλάμε και να γνωρίζουμε όλοι μας τι λένε εκεί, πίσω από τις κλειστές πόρτες. Δεν θα γράψω τα ονόματα των συνομιλητών μου, γιατί βρέθηκα στις Βρυξέλλες σε μία σειρά συναντήσεων off the record στην Κομισιόν, στο ευρωκοινοβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και σε δύο σημαντικά ερευνητικά ινστιτούτα, που τα παίρνουν πολύ σοβαρά εκεί. Θα μεταφέρω όμως τα λόγια τους. Στο παρασύνθημα, λοιπόν:

Αξιωματούχος της Κομισιόν: «Σχεδόν τίποτα δεν έγινε τα δύο πρώτα χρόνια στο πεδίο των διαρθρωτικών αλλαγών στην Ελλάδα, ή τουλάχιστον έτσι φαίνεται από εδώ. Στα δημοσιονομικά είναι διαφορετική η εικόνα. Αλλά αυτή είναι μία "desktop job" (σε δική μου ελεύθερη μετάφραση, μία δουλειά που κάνει ένας άνθρωπος με έναν υπολογιστή, από το γραφείο του), κόβεις αριθμούς… Το πρόγραμμα εφαρμόζεται πλέον με σχετική επιτυχία, αλλά η ανάπτυξη δεν επέστρεψε, γιατί στα διαρθρωτικά δεν γίνονται όσα πρέπει.»
Ο ίδιος αξιωματούχος: «Η Ελλάδα δεν μπορεί να περιμένει ότι τα δάνεια από πολίτες άλλων χωρών θα διαγραφούν. Ακούμε τις διαμαρτυρίες για τη βιωσιμότητα του χρέους, αλλά κάτι τέτοιο θα γκρέμιζε την ίδια την Ευρώπη. Γιατί δεν είναι μόνο οι Γερμανοί πολίτες, που θα πλήρωναν. Θα πλήρωναν και οι πολίτες των φτωχότερων χωρών, που επίσης πλήττονται από την κρίση, ή την υπέστησαν νωρίτερα από την Ελλάδα. Δεν μπορούμε να τους ζητήσουμε κάτι περισσότερο.»
Ο ίδιος αξιωματούχος και πάλι: «Η Ελλάδα έχει ένα τεράστιο και αναποτελεσματικό δημόσιο τομέα. Χρειάζεται έναν ισχυρό, ανεξάρτητο δημόσιο τομέα και Δικαιοσύνη. Δείτε τι συμβαίνει με τη φοροδιαφυγή. Χρησιμοποιούν τους έμμεσους φόρους και τον ΦΠΑ για να συγκεντρώσουν χρήματα, επειδή μόνο με αυτό τον τρόπο μπορούν να τα μαζέψουν. Ο ΦΠΑ δεν πέφτει γιατί είναι η εύκολη λύση που έχουν βρει, επειδή δεν χτυπούν τη φοροδιαφυγή. Ετσι δεν μειώνονται οι τιμές.»

Στέλεχος της Task Force που όρισε η Κομισιόν, με επικεφαλής τον Ράιχενμπαχ, για τις περίφημες διαρθρωτικές αλλαγές: «Το μεγαλύτερο πρόβλημα για τις μεταρρυθμίσεις είναι η υπερ-πληθώρα νόμων, οι κάθε είδους νομικισμοί και η ευκολία παραπομπής στα δικαστήρια.
για οποιαδήποτε υπόθεση. Με αυτό τον τρόπο, όποτε πάει να ξεκινήσει κάτι, «κολλάει» σε κάποιο νόμο, ή προεδρικό διάταγμα, ή υπουργική απόφαση. Όταν λύνεις το ένα, βρίσκεις μπροστά σου το επόμενο πρόβλημα. Και στο τέλος, ανακαλύπτεις ότι τίποτα δεν μπορεί να γίνει, επειδή επιστρέφεις στο αρχικό πρόβλημα, που προσπάθησες να παρακάμψεις. Τέτοια παραδείγματα υπάρχουν πολλά. Και όχι μόνο για να απολύσεις έναν δημόσιο υπάλληλο, όπου είναι λογικό ως ένα βαθμό να υπάρχουν νομικά ζητήματα. Αλλά ακόμη και όταν πηγαίνεις να βοηθήσεις μία επιχείρηση να κάνει εξαγωγές, το νομικό πλαίσιο είναι εμπόδιο!»
Ο ίδιος άνθρωπος, ωστόσο, διαπιστώνει ενδιαφέρον από ξένους επενδυτές για την Ελλάδα. Παράλληλα, εξηγεί ότι δεν πρέπει να περιμένουμε θαύματα: «Στην Ευρώπη, δεν πηγαίνει αυτή τη στιγμή καμία εταιρεία να κάνει επένδυση με 10.000 θέσεις εργασίας. Ξεκινούν όλες από μικρά βήματα, γιατί φοβούνται το ασταθές περιβάλλον και το ρίσκο. Τέτοιες «μικρές επενδύσεις πρέπει να προσελκύσει η Ελλάδα.»

Ο Ντάνιελ Γκρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών Πολιτικών Μελετών, υποδεικνύει τον δείκτη που κατά τη γνώμη του θα δείξει πότε θα βγει η Ελλάδα από την ύφεση: «Είναι ο δείκτης των εξαγωγών μη-πετρελαϊκών προϊόντων. Οι ελληνικές εξαγωγές δεν αυξάνονται! Είναι ανεξήγητο αυτό που συμβαίνει, μετά από τόσα χρόνια ύφεσης και μείωση των ημερομισθίων. Οι επιχειρήσεις δεν αποδίδουν όσο θα περίμενε κανείς. Πιθανές εξηγήσεις συνδέονται με τη διαφθορά, τη λειτουργία της Δικαιοσύνης και την αποτελεσματικότητα των κυβερνήσεων… Πάντως, γρήγορη ανάκαμψη δεν είναι εφικτή, χωρίς να αυξηθούν οι εξαγωγές. Μόνο έτσι θα μειωθεί η ανεργία.»

Και, τέλος, ένας αναλυτής του Κέντρου Ευρωπαϊκής Πολιτικής με βαθιά γνώση της συμπεριφοράς και της νοοτροπίας των Γερμανών. Τον ρώτησα, κατά πόσο συνεκτιμούν στο Βερολίνο, το ενδεχόμενο να πέσει η κυβέρνηση στην Ελλάδα, υπό την πίεση για μέτρα – μεταρρυθμίσεις, ενόψει και των ευρωεκλογών: «Οι Γερμανοί μπορεί να έχουν στο μυαλό τους, ότι αν είναι να έρθει μία άλλη κυβέρνηση, τότε δεν θα ήθελαν να τα έχουν σπάσει εκ των προτέρων με αυτήν. Ναι μεν εκτιμούν την προσπάθεια αυτής της κυβέρνησης και θα ήθελαν να συνεχίσει την προσπάθειά της, αλλά υπό τον όρο ότι θα αποδίδει… Ταυτόχρονα, εκτιμούν ότι έχουν αλλάξει πολλά από τις εκλογές του 2012, όπου ένα απρόβλεπτο αποτέλεσμα θα μπορούσε να θέσει αυτόματα εκτός ευρώ την Ελλάδα. Θεωρούν ότι όποιος και αν κυβερνά, θα αντιληφθεί ότι πρέπει να είναι συνομιλητής τους. Ένα εξίσου σοβαρό θέμα, είναι το ποιός θα επικρατήσει, εάν κάποτε στο μέλλον ο ΣΥΡΙΖΑ έρθει στην εξουσία. Γιατί κάποιος θα επικρατήσει τότε στον ΣΥΡΙΖΑ…»

Και τώρα τα δικά μου συμπεράσματα: οι Βρυξέλλες μπορεί να έχουν κάνει μεγάλα, μεγαλύτερα, ή τεράστια λάθη με τα ελληνικά μνημόνια. Όμως, αυτή τη στιγμή αισθάνονται ότι δικαιώνονται, γιατί τα μνημόνια στην περίπτωση της Ιρλανδίας δείχνουν ότι ίσως η χώρα βρίσκεται κοντά στην έξοδο και στην περίπτωση της Ελλάδας φάνηκε αχνά στον ορίζοντα η ανάπτυξη. Το ύφος τους και η επιχειρηματολογία τους «φωνάζουν»: επί τρία χρόνια ακούμε αμφισβητήσεις, κριτική και αποδοκιμασία για τις αποφάσεις μας. Λοιπόν, το πρόγραμμά μας αποδίδει και αυτό το λένε οι αριθμοί και οι προβλέψεις για ανάκαμψη από το τέλος αυτού του χρόνου. Και εννοούν, ότι δεν πρόκειται να κάνουν πίσω στο πρόγραμμά τους, αφού επιπλέον αυτό κάπου βγάζει. Θα επιμείνουν για ένα ακόμη μνημόνιο, εάν αποδειχθεί ότι η Ελλάδα δεν έχει άλλο τρόπο να κλείσει το δημοσιονομικό κενό του 2014; Δεν το ξέρω. Αλλά υποψιάζομαι, ότι έχουν πάρει χαμπάρι πως η κυβέρνηση τα βρίσκει σκούρα, ενόψει ευρωεκλογών. Αισθάνονται ότι με τον Σαμαρά και τον Στουρνάρα κάπου συνεννοούνται. Ενδεχομένως, να αρκεσθούν σε διαρθρωτικά μέτρα για την κάλυψη της «τρύπας» – αλλά θα είναι σκληροί και θα απαιτήσουν αυτά να εφαρμοστούν. Ίσως να μιλάμε πράγματι για ένα ακόμη μνημόνιο – αλλά αποκλειστικά με διαρθρωτικά μέτρα (βλέπε απολύσεις στο δημόσιο χωρίς άλλες καθυστερήσεις, ουσιαστικότερη προσπάθεια για χτύπημα της φοροδιαφυγής και ιδιωτικοποιήσεις). Ίσως και να μην το λένε μνημόνιο… Δεν θα πέσουν να πεθάνουν, όμως, αν πέσει αυτή η κυβέρνηση. Τη θέλουν, εφόσον φέρνει αποτελέσματα. Δεν θα διστάσουν να την αντιμετωπίσουν ως «αναλώσιμη» αν αποφασίσει να επαναστατήσει και να περάσει στην «αντίσταση»… Το μήνυμά τους είναι με μία κουβέντα: σας στηρίζουμε – αλλά απαιτούμε μεταρρυθμίσεις και όχι άλλη κοροϊδία σε αυτό το κομμάτι.

Η Μέρκελ περιμένει τον Σαμαρά στο Βερολίνο για να τα ξαναπούν εφ' όλης της ύλης την ερχόμενη Παρασκευή. Στοιχηματίζω ότι αυτό ακριβώς είναι και το μήνυμα που θα εισπράξει ο Έλληνας Πρωθυπουργός από την Γερμανίδα Καγκελάριο. Για την απάντησή του, επί της ουσίας, θα χρειαστεί να περιμένουμε λίγο ακόμη. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News