Πάντα το υποψιαζόμουν ότι θα το μάθω από κάποιον μεγαλοφυή τσόγλανο, σε στυλ μπαγιατοσαλονικιού Κουστουρίτσα, αλλά αφού τέτοιος δεν φαίνεται, καλοδεχούμενη κάθε αλήθεια – έστω κι από Μετροπόντικα. Εκεί, στη διασταύρωση Βενιζέλου με Εγνατία της Θεσσαλονίκης, έξι μέτρα κάτω από το Καμπούλ οδόστρωμα, κάτω από τα τόσα «Ενοικιάζεται» και το στοιχειωμένο Καραβάν Σαράι, φυλαγμένη από τα προστατευτικά του υπό κατασκευή Μετρό, βρίσκεται θαμμένη και μας περιμένει η Κάτω Πόλη.

Οι πρώτες φωτογραφίες, που είδα στο Διαδίκτυο, τα είχαν όλα. Αναμενόμενο να έχουν μείνει ενεοί και οι Αρχαιολόγοι και οι Τεχνικοί, για τελείως διαφορετικούς λόγους βέβαια, και να ανοιχτεί πεδίο δόξης λαμπρό για νέες αντιπαραθέσεις και πολώσεις ανάμεσα στα δυο Σύμπαντα. Μόλις έξι μέτρα κάτω από τα ανύποπτα πόδια μας είναι η Μέση οδός και η κάθετός της (οι μακρινοί, αρχαίοι και βυζαντινοί πρόγονοι της σημερινής Εγνατίας και Βενιζέλου), μια πλατεία επίσης με απομεινάρια από κρήνες, εργαστήρια κι εμπορικά, μια Καμάρα γκρεμισμένη, αντικατοπτρισμός της γνωστής Καμάρας ή Αψίδας του Γαλερίου. Ποτέ δεν ήταν κάτι άλλο αυτή η γωνία – από αιώνες το σταυροδρόμι ήταν σταυροδρόμι, ο δρόμος ήταν δρόμος, η πόλη ήταν πόλη.

Και, ξαφνικά, αρχίζει το έδαφος να γίνεται κάτι σαν άξονας συμμετρίας… Καθώς το φανάρι είναι κόκκινο και κρατάει κάμποσο εκεί, Βενιζέλου κι Εγνατία γωνία, όλα της Άνω Πόλης λες πως και στην Κάτω Πόλη, που μόλις τώρα εμφανίζεται, υπήρχαν και υπάρχουν από πάντα… Ποιο να ‘ναι το πραγματικό και ποιο το είδωλο, ποιο το ιστορικό και ποιο το σήμερα, όταν τέτοιο βάρος έχεις στα πόδια σου… Οι επιγραφές «Αγοράζω Χρυσό» των Goldfingers της Κρίσης, η χαριτόβρυτη με το μίνι και τις ψηλές μπότες και η αλλοδαπή με μισό ευρώ χαρτομάντηλα, ο μαcabrio αεράτος αεριτζής και η κυρία στις τυρόπιτες, το εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσόν έρημο πια παλιό Δημαρχείο κι οι έκπτωτοι Θεσσαλονικάρχες, ο τροχονόμος (πούντος;) και το μποτιλιάρισμα, η Βαλαωρίτου τη νύχτα και τα άδεια βλέμματα των κοριτσιών στα μπαρ, οι βαράτε μπάντες των εικοσιπεντάρηδων και ο Αργύρης Μπακιρτζής, οι λογοτέχνες εσωτερικής καύσης και οι εδώδιμες Ταγκέρες, ο Πάμπλο Γκαρσία και ο Γιάννης Μπουτάρης… Υπάρχουν στην Άνω Πόλη γιατί υπήρχαν από πάντα στην Κάτω ή το αντίθετο;

Το έδαφος, πια, είναι άλλο μετά το εύρημα του Μετροπόντικα – κάτι σα καθρέφτης διπλής όψεως. Η κάτω όψη του καθρέφτη έδειχνε από πάντα τα πάντα κι η πάνω όψη μόλις τώρα δείχνει και μένουν οι πάντες με το στόμα ανοιχτό. Τόσο αποσβολωμένοι, που συσκέπτονται και εξετάζουν σοβαρά το ενδεχόμενο να αποστρέψουν το πρόσωπο και να μεταφέρουν αλλού και μακριά την Κάτω Πόλη. Κι όμως η Πόλη -Κάτω ή Πάνω, ένα και το αυτό- είναι ζωντανός οργανισμός. Ένας οργανισμός που, για την ταχύτητα των μετακινήσεων, αφού ποτίστηκε με τόνους freddo αμεριμνησίας και αισθητικού και ιστορικού ελλείμματος, κάποιοι σκέφτονται να υπάρχει και να ατενίζει στο μέλλον με τα σπλάχνα έξω…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News