Θυμίζει ταινία επιστημονικής φαντασίας κι όμως, είναι πραγματικότητα: η Εσθονία – η μικρή βαλτική χώρα, του 1.3 εκ.ανθρώπων – βρίσκεται στην αιχμή των νέων τεχνολογιών, τις οποίες ο κόσμος ενσωμάτωσε στην καθημερινότητά του, ανάγοντας το ίντερνετ σε σύμβολο δημοκρατίας, χρηστής διοίκησης και ανεξαρτησίας.

Σύμφωνα με σχετική ανταπόκριση (euractiv), από το 2000, οι κυβερνητικές αποφάσεις δεν είναι αποτυπωμένες σε χαρτί, βρίσκονται όλες στον άυλο κόσμο του κυβερνοχώρου, ενώ 9 στους 10 κατοίκους έχουν μιαν ηλεκτρονική κάρτα ταυτότητας, μέσω της οποίας μπαίνουν στους υπολογιστές, ψηφίζουν, κάνουν τις τραπεζικές τους συναλλαγές κι έχουν πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες για την επικοινωνία τους με το κράτος. Μέσω της κάρτας επίσης, ζητούν και λαμβάνουν τις συνταγογραφήσεις τους από τους γιατρούς, αγοράζουν τα εισιτήρια για τις μετακινήσεις τους και τα φάρμακά τους, ενώ αν περάσουν το αντίστοιχο τσιπ στο κινητό τους, μπορούν να τα κάνουν όλα αυτά μέσω αυτού. Κι αυτό είναι ένα μόνο «πλάνο» της «ταινίας» που ξετυλίγεται στον ηλεκτρονικό κόσμο τούτης της μικρής βαλτικής χώρας.

Η ιστορία λέει ότι, το 1995, στην Εσθονία αποφάσισαν πως – για να κόψουν δρόμο προς την πρόοδο και να αναπληρώσουν το έλλειμμα εργατικού δυναμικού και φυσικών υποδομών – θα έπρεπε να στραφούν στις νέες τεχνολογίες. Το αποφάσισαν και το έκαναν. Σήμερα, παινεύονται ότι μπορεί κάποιος να περπατήσει σε ένα μήκος 160 χλμ. χωρίς να βγεί στιγμή από το διαδίκτυο, διότι μια τεράστια περιοχή δημόσιων χώρων εξυπηρετείται από τα ασύρματα δίκτυα, που αποτελεί μια κοινωνική παροχή του κράτους.

Επίσης: το 99% των τραπεζικών συναλλαγών γίνεται ηλεκτρονικά, το 97% των σχολειών είναι συνδεδεμένα με το ίντερνετ, 42 δημόσιες υπηρεσίες λειτουργούν αποκλειστικά μέσω του ίντερνετ, το 94% των επιστροφών φόρου έγιναν πέρσυ διαδικτυακά, υπογραφές δημοσίων εγγράφων γίνονται μέσω του κινητού, ενώ από το 2005 (που δόθηκε η δυνατότητα στους ψηφοφόρους να ψηφίσουν ηλεκτρονικά στις δημοτικές εκλογές) ως το 2011 που έγιναν οι τελευταίες βουλευτικές εκλογές, το 24.3% των πολιτών επιλέγει την ηλεκτρονική ψηφοφορία.

Πώς και συνέβη αυτό στην Εσθονία και όχι, ας πούμε, στη Λεττονία ή τη Λιθουανία; Η απάντηση έχει τρία σκέλη: πρώτον, λένε, ιστορικά οι Εσθονοί – πλην της ρωσόφωνης μειονότητας – θεωρούν εαυτούς μέρος του σκανδιναβικού κόσμου και, άρα, ήταν ψυχολογικά έτοιμοι να ενσωματωθούν στη σκανδιναβική παράδοση των νέων τεχνολογιών, ενώ οι πρώτες επενδύσεις – που έγιναν από Σουηδούς και Φινλανδούς – έδωσαν μεγάλη ώθηση στην ηλεκτρονική επικοινωνία. Δεύτερον, σημειώνουν, η πολιτική ηγεσία που αναδύθηκε μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ ήταν «ηλικιακά πολύ νέα» –  «ο Μαρτ Λάαρ, που έγινε πρωθυπουργός το 1992, ήταν μόλις 32 χρονών», επισημαίνεται και υπογραμμίζεται ότι το πολιτικό προσωπικό της χώρας πέρασε «ασυνήθιστα γρήγορα»  στη χρήση του ίντερνετ . Και, τρίτον, αναφέρουν, ο κόσμος είδε στο διαδίκτυο μια δυνατότητα υπέρβασης της «ρωσικής απειλής» – αν, δηλαδή, σκέφτονταν οι Εσθονοί, ο ρωσικός στρατός κατεβάσει τους πομπούς της ραδιο-τηλεόρασης, η χώρα δεν θα αποκοπεί από τον κόσμο, χάρη στο ίντερνετ.

Όμως, τούτο το τελευταίο, το τρίτο σημείο, απεδείχθη ευάλωτο. Το 2007, το διαδίκτυο της χώρας δέχθηκε συντονισμένες και επίμονες επιθέσεις, που βομβάρδισαν τον κυβερνοχώρο για τρεις εβδομάδες, απειλώντας τον με ολοκληρωτική καταστροφή. Εκείνο το πάθημα έγινε μάθημα και, πλέον, ένα δίκτυο 100 εθελοντών από τον χώρο των νέων τεχνολογιών – τις τράπεζες ή τις εταιρείες πληροφορικής και λογισμικού – στον ελεύθερο χρόνο τους, μια μέρα τη βδομάδα, ασχολούνται με θέματα διαχείρισης και προστασίας του κυβερνοχώρου. Και αυτό, σημειώνεται στο euractiv, «είναι  ένα μοντέλο συνεργασίας του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, που υπήρξε κομβικό σημείο της εσθονικής καινοτομικότητας, στη δεκαετία του ΄90».

Οι Έλληνες θα βλέπαμε αυτή τη διολίσθηση στον αφανή ηλεκτρονικό κόσμο με κάποια καχυποψία, καθώς θα πρυτάνευε η ανησυχία για την υποκλοπή ευαίσθητων ατομικών δεδομένων. Οι Εσθονοί, όμως, αντίθετα, αισθάνονται περισσότερο προστατευμένοι – σε σχέση με την KGB δηλώνουν «πιο ασφαλείς» σήμερα, ζώντας στον ηλεκτρονικό κόσμο. «Πριν, ο φάκελός μας ήταν σε χαρτί και δεν ξέραμε πόσα μάτια τον έχουν διατρέξει. Σήμερα, μπορούμε να δούμε ποιος υπεισέρχεται στα δεδομένα μας και, πάντως, να υποπτευθούμε ότι έχει γίνει παραβίαση», λένε.

Στις αρχές της δεκαετίας του ΄90, η Εσθονία αποκόβεται από την ΕΣΣΔ και – παίρνοντας την ιστορία της χώρας στα χέρια της – οικοδόμησε ένα σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, απελευθερώνοντας, ταυτόχρονα, τις δημιουργικές δυνάμεις της κοινωνίας. Το σύνθημα της «πρωτοπορίας» έγινε εθνική στρατηγική, που υλοποιήθηκε και καρποφόρησε. Στα τέλη της δεκαετίας του ΄70, η Ελλάδα πολύ έγκαιρα αντελήφθη τη σημασία των νέων τεχνολογιών – από το ΄77 αποφασίσθηκε να γίνει ψηφιακό το τηλεφωνικό δίκτυο της χώρας, η υλοποίηση όμως άρχισε τελικά το 1990. Από τη δεκαετία του ΄80 σημαντικές ερευνητικές ομάδες δραστηριοποιήθηκαν στην ανάπτυξη των δικτύων, του ίντερνετ και της πληροφορικής. Στη δεκαετία του ΄90 πήρε μπροστά η κινητή τηλεφωνία, στη συνέχεια ξεκίνησαν μεγάλες επενδυτικές πρωτοβουλίες, το ΄98 διαμορφώθηκε το πρόγραμμα για την Κοινωνία της Πληροφορίας,  παράλληλα όμως ξεκινούσε και ο δύσβατος δρόμος της υλοποίησης.

Ποιο είναι το επιμύθιο; Ότι στην Ελλάδα πιάνουμε νωρίς τα μηνύματα των καιρών και προσανατολιζόμαστε έγκαιρα σε μια προοπτική, όμως η υλοποίηση – η διαδικασία δηλαδή που απαιτεί σχεδιασμό, οργάνωση και συστηματική μεθόδευση – μπλέκεται στον φαύλο κύκλο των κομματικών σκοπιμοτήτων και της επιχειρηματικής ιδιοτέλειας και πνίγει τις εξελίξεις.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News