Ένας ακόμα χειμώνας με τον θεατρικό πληθωρισμό να έχει χτυπήσει κόκκινο. Οι πρεμιέρες διαδέχονται η μία την άλλη, παραστάσεις ανεβαίνουν και κατεβαίνουν, τα περισσότερα θέατρα δυστυχώς δεν καταφέρνουν να έχουν ικανοποιητική πληρότητα και η συζήτηση για το «τις πταίει;» έχει ανάψει, αν και πολύ φοβάμαι ότι τα ίδια θα συζητάμε και του χρόνου τέτοια εποχή.
Παρ’ όλα αυτά η φετινή θεατρική σεζόν κρύβει και πολλές ευχάριστες εκπλήξεις. Όχι απαραίτητα σε εμπορικό επίπεδο, αλλά σε καλλιτεχνικό. Η παρακάτω λίστα με πέντε παραστάσεις που αξίζει πραγματικά να δείτε – για διαφορετικούς λόγους η κάθε μία – φυσικά δεν είναι ενδεικτική. Είναι απλά μία επιλογή πέντε πολύ καλών παραστάσεων. Θα υπάρχουν σίγουρα κι άλλες πολλές εκεί έξω, στο αχανές θεατρικό τοπίο. Όπως κι άλλες μέτριες ή κακές. Αν πάντως επιθυμείτε να κάνετε μία θεατρική έξοδο και αναρωτιέστε ποια παράσταση να δείτε, ίσως η λίστα που ακολουθεί να σας δώσει κάποιες ενδιαφέρουσες ιδέες.
Αξύριστα πηγούνια
Ένα από τα πληρέστερα και πιο σημαντικά έργα της σύγχρονης ελληνικής δραματουργίας, το «Αξύριστα πηγούνια» του Γιάννη Τσίρου παρουσιάζεται, 13 χρόνια μετά την πρώτη του παρουσίαση, σε μία παράσταση – γροθιά στο στομάχι που έστησε ο Γιώργος Παλούμπης στη σκηνή του θεάτρου Από Μηχανής. Μία γυναίκα, Ρωσίδα μετανάστρια στην Ελλάδα, καταρρέει την ώρα που κάνει στριπτίζ σε ένα μαγαζί. Η σωρός της μεταφέρεται σε ένα νοσοκομείο, όπου εργάζονται τρεις άνδρες που όπως αποδεικνύεται έχουν κάποια σχέση με τη νεκρή γυναίκα. Η βάρδια αυτή δεν θα έχει σχέση με τις άλλες… Το έργο του Γιάννη Τσίρου δεν είναι απλά ένα σύγχρονο κοινωνικό δράμα, που κρατάει αμείωτο το σασπένς μέσα από διαρκείς ανατροπές και εξαιρετικά καλά δομημένους χαρακτήρες. Είναι ένα έργο που ουσιαστικά αναδεικνύει όλη την παθογένεια της ελληνικής κοινωνίας. Η ξενοφοβία, ο ρατσισμός, ο σεξισμός, η βία, η οικονομική ανέχεια, οι σχέσεις εξουσίας, ο «ανδρισμός», η θέση της γυναίκας… Όλα μπαίνουν στο στόχαστρο του Τσίρου μέσα από μία καλά μελετημένη δραματουργία, που δεν φλυαρεί στο ελάχιστο ούτε καταντά ποτέ στερεοτυπική. Ο Γιώργος Παλούμπης, ένας από τους πιο ικανούς σκηνοθέτες που διαθέτουμε, έστησε μία παράσταση που φωτίζει τον πυρήνα του έργου χωρίς να το καπελώνει. Ένας ρεαλισμός βαθιά βιωμένος, που σε στοιχειώνει. Άψογος ρυθμός, κινηματογραφική αισθητική – χωρίς την παραμικρή χρήση βίντεο, αλλά με εντυπωσιακή δουλειά από τη Νατάσα Παπαγεωργίου στο σκηνικό και τον Βασίλη Κλωτσοτήρα στους φωτισμούς – καθώς και τρεις καθηλωτικές ερμηνείες από τους πρωταγωνιστές της. Καθοδηγούμενοι καίρια – και αυτό φαίνεται – από τον σκηνοθέτη, ο Αντώνης Κρόμπας, ο Ηλίας Βαλάσης και ο Στέλιος Δημόπουλος μας χαρίζουν τρεις ερμηνείες απόλυτης ακρίβειας, που μοιάζουν σχεδόν με καρδιογράφημα των ηρώων τους. Δίπλα τους η Μαρία Νεφέλη Δούκα, ως βωβό πρόσωπο, καταφέρνει να σε κάνει να θυμάσαι για αρκετές μέρες μετά την έκφραση του προσώπου της στη τελευταία σκηνή.
•••
Νυφικό Κρεβάτι
Γραμμένο το 1951 το «Νυφικό κρεβάτι» παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1957 από τον θίασο Λαμπέτη – Χορν. Θα περίμενε κανείς ότι η γλυκόπικρη κωμωδία του Γιαν ντε Χάρτογκ, που ακολουθεί ένα παντρεμένο ζευγάρι από την πρώτη νύχτα του γάμου του μέχρι τα βαθιά του γεράματα, θα φάνταζε σήμερα παρωχημένη και χωρίς ουσία. Και όμως η παράσταση που έφτιαξαν ο Γιώργος Χριστοδούλου και η Μαρία Προϊστάκη στο Από Μηχανής Θέατρο νιώθεις να σε αφορά στο κάθε της λεπτό. Ίσως γιατί ο Ντε Χάρτογκ μπορεί να χαρίζει στο έργο του κάτι από την ελαφρότητα του μπουλβάρ, αλλά στην πραγματικότητα σκάβει βαθιά στο πεδίο των ερωτικών σχέσεων με αφοπλιστική ειλικρίνεια και αμεσότητα. Κυρίως όμως γιατί ο Γιώργος Χριστοδούλου και η Μαρία Προϊστάκη – τι υπέροχοι ηθοποιοί και τι εκπληκτική χημεία! – έχουν κατακτήσει την κάθε λέξη, την κάθε ανάσα, την κάθε κρυφή σκέψη των ηρώων τους. Και τους έχουν φέρει στο σήμερα με έναν τρόπο απολύτως σύγχρονο, αλλά καθόλου δήθεν και αποστασιοποιημένο. Μέσα στο καλαίσθητο και εξαιρετικά λειτουργικό σκηνικό της Δήμητρας Λιάκουρα – το ίδιο ισχύει και για τα κοστούμια της – οι δυο τους μας χαρίζουν μία υπέροχη παράσταση που αποδεικνύει ότι το «για πάντα μαζί» μπορεί να είναι αληθινό, αλλά θέλει πολλή δουλειά και κοινή θέληση. Το “Νυφικό κρεβάτι” τους είναι μία παράσταση για την αγάπη. Την αγάπη που ενώνει, που τρομάζει, που μεταμορφώνεται, που υποχωρεί και ξανανθίζει, αλλά ποτέ δεν χάνεται. Κι αυτό είναι το πιο συγκινητικό. Σχεδόν ανακουφιστικό.
•••
Top Girls
Ο Θωμάς Μοσχόπουλος σκηνοθετεί στο Θέατρο Πόρτα το πολυσυζητημένο έργο της Caryl Churchill σε μία εξαιρετικά καλαίσθητη και φροντισμένη παράσταση με τη Μαρία Καβογιάννη και την Αλεξία Καλτσίκη να ξεχωρίζουν του υπόλοιπου θιάσου δίνοντας ρεσιτάλ ερμηνείας κυρίαρχα στην τρίτη πράξη. Το έργο γραμμένο το 1982, σε μία εποχή άνθισης του φεμινιστικού κινήματος που συμπίπτει με την άνοδο της Θάτσερ στην εξουσία και ό,τι αυτό συνεπάγεται, μιλάει κυρίαρχα (αλλά όχι μόνο) για την πολιτική και κοινωνική θέση της γυναίκας παραμένοντας εντυπωσιακά επίκαιρο. Διαδραματίζεται σε τρεις πράξεις. Η πρώτη αφορά ένα φανταστικό δείπνο σε ακριβό εστιατόριο του Λονδίνου ανάμεσα στην κεντρική ηρωίδα, Μαρλήν, και μερικές εξέχουσες γυναικείες προσωπικότητες όλων των εποχών, όπως η Ιζαμπέλα Μπερντ, εξερευνήτρια της βικτωριανής εποχής, η Πάπισσα Ιωάννα και η Κυρία Νίτζο, παλλακίδα ενός Ιάπωνα αυτοκράτορα του 13ου αιώνα. Η δεύτερη μας μεταφέρει στο γραφείο εύρεσης εργασίας Top Girls, στο οποίο η Μαρλήν είναι προϊσταμένη, προκειμένου να γνωρίσουμε τις εργαζόμενες στο γραφείο, αλλά και άνεργες γυναίκες που ψάχνουν δουλειά. Και η τρίτη διαδραματίζεται έναν χρόνο νωρίτερα στο σπίτι της αδερφής της Μαρλήν στο μίζερο περιβάλλον της αγγλικής επαρχίας. Σε αυτή την τρίτη πράξη, κατά τη γνώμη μου, φωτίζεται όλη η ουσία του έργου. Αυτός ο καταιγιστικός, γεμάτος εντάσεις διάλογος ανάμεσα σε δύο αδελφές που «διάλεξαν» διαφορετικά κοινωνικά προσωπεία. Αυτή η «ενδοοικογενειακή πάλη των τάξεων» γραμμένη αριστοτεχνικά από την Churchill και παιγμένη εξαίσια από τη Μαρία Καβογιάννη και την Αλεξία Καλτσίκη. Το δίκιο αλλάζει χέρια σαν μπαλάκι του πινγκ πονγκ. Και στο τέλος, το απόλυτο αδιέξοδο. Και μόνο γι’ αυτή τη σκηνή αξίζει να δείτε το “Top Girls”.
•••
Ανδρόγυνο
«Μία στερεοτυπική φάρσα με κουρασμένες λέξεις». Έτσι θέλει να μας συστήνεται η παράσταση της Χριστίνας Σαμπανίκου και της Βίκυς Αδάμου «Ανδρόγυνο», που παρουσιάζεται κάθε Παρασκευή στο θέατρο Vault. Στην πραγματικότητα όμως είναι πολύ περισσότερα από αυτό. Χρησιμοποιώντας τη φόρμα του stand up, του αυτοσχεδιασμού, του σωματικού θεάτρου και άφθονη διάδραση με το κοινό, το «Ανδρόγυνο» ξεκινάει με έντονη κωμική διάθεση, ήδη από το φουαγιέ του θεάτρου, όπου η Επιστημονική Κοινότητα – ολόκληρη σε ένα πρόσωπο – μας καλωσορίζει εξηγώντας μας γιατί η επιλογή μας να δούμε τη συγκεκριμένη παράσταση αποδεικνύει την υψηλή μας μόρφωση. Η συνέχεια περιλαμβάνει διάφορα case studies, όπου τα δύο Στερεότυπα (Άνδρας και Γυναίκα) κλεισμένα στο γυάλινο κουτί τους περιγράφουν σωματικά και… στερεοτυπικά τη σχέση των δύο φύλων μέσα από μαρτυρίες ζευγαριών που έχουν απασχολήσει τους ειδικούς. Μέχρι εκείνο το σημείο το «Ανδρόγυνο», χάρη στο βιτριολικό χιούμορ της Χριστίνας Σαμπανίκου που υποδύεται μοναδικά την Επιστημονική Κοινότητα και τις απολαυστικές ερμηνείες των Βίκυς Αδάμου και Johnny O. ως ανθρώπινα στερεότυπα – θα σας κάνει να γελάσετε ουκ ολίγες φορές. Δύσκολα όμως μπορεί να μαντέψει κάποιος τι θα συμβεί στη συνέχεια… Το σίγουρο είναι ότι το γέλιο θα σας κοπεί απότομα. Το «Ανδρόγυνο» είναι μία απολύτως ξεχωριστή παράσταση, εξαιρετικά εκτελεσμένη από τους συντελεστές της, που μ’ έναν ευφυή τρόπο καταφέρνει να μιλήσει – εκεί που δεν το περιμένεις – για τη βία και τη θέση της γυναίκας στο πατριαρχικό μοντέλο της κοινωνίας μας. Το κάνει με τρόπο αφοπλιστικά ειλικρινή, καθόλου επιτηδευμένο και μελοδραματικό. Κι αυτό σε σοκάρει ακόμα πιο πολύ. Μία πραγματικά χρήσιμη και απολύτως must see παράσταση.
•••
Girls & Boys
Το νέο έργο του Dennis Kelly, του βραβευμένου με Tony συγγραφέα του «Ορφανά» και του «Ματίλντα – Το μιούζικαλ», παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα στο Θέατρο 104. Πρόκειται για μία εξομολόγηση – χείμαρρο μίας νεαρής γυναίκας που γνωρίζει τυχαία στο αεροδρόμιο τον άνδρα που θα σημαδέψει ανεξίτηλα ολόκληρη τη ζωή της. Θα τον ερωτευτεί, θα κάνει μαζί του οικογένεια, θα ζήσει την απόλυτη ευτυχία για να έρθει στη συνέχεια αντιμέτωπη με τον χειρότερο εφιάλτη της. Δύσκολα μπορεί να περιγράψει κανείς τους συναισθηματικούς κραδασμούς που σου προκαλεί ο συγκλονιστικός αυτός μονόλογος, μεταφρασμένος και σκηνοθετημένος από την Άννα Μαρία Στεφαδούρου σε μία παράσταση λιτών γραμμών, αλλά υψηλού συγκινησιακού φορτίου. Το έργο του Kelly μιλάει με τρόπο άμεσο και ευθύ για τη σχέση των δύο φύλων στη σύγχρονη πατριαρχική κοινωνία και τη βία που τρέφεται από την επιβολή των στερεοτύπων. Ο λόγος ρέει αβίαστα, το χιούμορ και ο αυθορμητισμός ενυπάρχει στο κείμενο, που δεν πέφτει ποτέ στην παγίδα του διδακτισμού. Η ηρωίδα κρατάει με εντυπωσιακό τρόπο την ψυχραιμία της αφηγούμενη μία ιστορία που είναι αδύνατον να προβλέψεις την τελική της έκβαση και οδηγεί τις αντοχές του θεατή στα άκρα. Χωρίς έντονα θεατρικά στοιχεία και καμία δόση υπερβολής η παράσταση, χάρη και στη δυναμική του κειμένου, σε αιχμαλωτίζει από την πρώτη μέχρι την τελευταία στιγμή. Το οφείλει κυρίως στην ουσιαστική δουλειά που έχει γίνει στο ερμηνευτικό μέρος. Η νεαρή, άλλα άκρως ταλαντούχα, ηθοποιός Δώρα Παρδάλη μοιάζει να αναπνέει μέσα από το δέρμα της ηρωίδας της. Χωρίς να χάνει ποτέ την αίσθηση του μέτρου μας χαρίζει μία ερμηνεία που στάζει αλήθεια και εσωτερική δύναμη. Φεύγοντας απ’ την παράσταση θα κάνεις ώρα να συνέλθεις.