«Μείνε στο κελί σου και το κελί σου θα σου μάθει τα πάντα», έλεγαν οι πρώτοι μοναχοί του Τάγματος του Αγίου Βενέδικτου που ιδρύθηκε πριν από 1.500 χρόνια σχεδόν στην Ιταλία και σύμφωνα με τον Λόρενς Φρίμαν, η εν λόγω «ελαφρώς εκφοβιστική συμβουλή», η οποία μάλιστα δεν ήταν πάντα αποτελεσματική, αποσκοπούσε στη συνέτιση των «ανήσυχων και των αφηρημένων».
Ωστόσο κατά τη διάρκεια των τελευταίων δώδεκα μηνών της πανδημίας και των αλλεπάλληλων εγκλεισμών αυτός ο σύγχρονος Βενεδικτίνος μοναχός από την Αγγλία, έκανε ακριβώς αυτό, κλείστηκε στο κελί του, και πρόσφατα έγραψε για την εμπειρία του στους Financial Times.
O Λόρενς Φρίμαν είναι διευθυντής της World Community for Christian Meditation, η μονή του βρίσκεται στη βόρεια Ιταλία αλλά τον τελευταίο χρόνο έζησε στη Γαλλία, σε μία περιοχή έξω από το Πουατιέ, όπου εκτείνεται το Bonnevaux Centre for Peace, ένα σύγχρονο μοναστήρι και διεθνές κέντρο διαλογισμού που στήνει ο μοναχός για την κοινότητά του.
«Δεν μπορώ να πω ότι έμαθα τα πάντα έπειτα από έναν χρόνο διαλογισμού σε ένα μοναστήρι. Θυμήθηκα, ωστόσο, κάποια πράγματα που είχα ξεχάσει και έμαθα άλλα καινούργια. Θέλω να ελπίζω πως έχουν κάποια αξία για όσους υπέφεραν και καταλήφθηκαν από φόβο κατά τη διάρκεια της πανδημίας», αναφέρει προκαταρκτικά στο κείμενο του.
Εξηγεί επίσης πως ο διαλογισμός συχνά παρερμηνεύεται και σχετίζεται σχεδόν αποκλειστικά με τον περιορισμό του στρες. Ο πατήρ Λόρενς, ο οποίος πριν γίνει καλόγερος εργάστηκε στα Ηνωμένα Εθνη, στον τραπεζικό κλάδο αλλά και στον κλάδο της δημοσιογραφίας, επί τριάντα χρόνια ταξίδευε ανά την υφήλιο, διδάσκοντας τον διαλογισμό σε όλους όσοι – «είτε είναι διευθύνοντες σύμβουλοι, σπουδαστές MBA, παιδιά, φυλακισμένοι ή άστεγοι» – επιθυμούν να δοκιμάσουν να τον εντάξουν στις ζωές τους ως καθημερινή εξάσκηση.
Ο διαλογισμός «δεν είναι μία εσωτερική πρακτική ή ένα μοναστικό προνόμιο αλλά ένας τρόπος απλότητας διαθέσιμος σε όλους», επισημαίνει ο μοναχός. Αναγνωρίζει πως η απλότητα, η αποφυγή κάθε περιττού στη ζωή, είναι δύσκολη υπόθεση αλλά θεωρεί ότι «η πανδημία κατέστη ένας αποτελεσματικός δάσκαλος όσον αφορά το τι σημαίνει αυτό».
To Bonnevaux Centre στέκει πάνω στα ερείπια ενός αβαείου που ιδρύθηκε το 1119 από μοναχούς του Τάγματος του Αγίου Βενέδικτου και έως τη Γαλλική Επανάσταση λειτουργούσε ως αναχωρητήριο και κέντρο διαλογισμού. Το 2019 ο Λόρενς Φρίμαν άρχισε να το ανακαινίζει και να το επεκτείνει αλλά πέρυσι εμφανίστηκε ο κορονοïός. Εξαιτίας της πανδημίας οι Βενεδικτίνοι αναγκάστηκαν να αναβάλουν κάποια από τα σχέδιά τους. Συγχρόνως, όμως, αισθάνθηκαν την ανάγκη να μοιραστούν όλα όσα γνωρίζουν και διδάσκουν για τον διαλογισμό και τον μοναχισμό μέσω σεμιναρίων στο Διαδίκτυο.
Πολλοί από τους ανθρώπους με τους οποίους επικοινώνησε ο πατήρ Λόρενς και δεν είχαν αναγκαστεί ποτέ ξανά να κλειστούν στα σπίτια τους και τρόπον τινά να μονάσουν, του μίλησαν κυρίως για τη μάχη τους με την κατάθλιψη και τον υπερβολικό θυμό ή για το πώς βρήκαν μία «ψεύτικη παρηγοριά» στη φυγή από την πραγματικότητα, σε ομάδες συνωμοσιολόγων, στο Netflix, στην πορνογραφία ή στο αλκοόλ. «Ακουσα νέους και ηλικιωμένους να εκφράζουν μία έντονη αδημονία “να επιστρέψουν στην κανονικότητα”, μαζί με έντονους φόβους για το μέλλον», εξηγεί ο Φρίμαν.
Αρκετοί, όμως, του επισήμαναν και τα αναπάντεχα οφέλη του εγκλεισμού – ότι περνούσαν περισσότερο χρόνο με τους αγαπημένους τους, ότι είχαν τη δυνατότητα να διαβάσουν ένα βιβλίο, να γράψουν ποίηση, να περπατήσουν μέσα στη φύση αλλά και «να λάβουν, επιτέλους, πιο σοβαρά υπόψη την εσωτερική τους ζωή».
Η πανδημία απέδειξε επίσης πόσο «σημαντικό μέσο παγκόσμιας συνειδητοποίησης μπορεί να καταστεί το Διαδίκτυο». Συνδράμει κυρίως τις επιχειρήσεις, την ψυχαγωγία και την εκπαίδευση, συγχρόνως, όμως, και παρά τις πιο σκοτεινές πλευρές του, «της παραπλάνησης και της προώθησης μίσους, έχει επίσης μία πνευματική δυναμική για αποκαλυπτικές και μετασχηματιστικές συναντήσεις».
Τους τελευταίους μήνες οι μοναχοί του Bonnevaux Centre ήταν ιδιαίτερα απασχολημένοι. «Ωστόσο ελέγχουμε την υπερεργασία με το καθημερινό μοναστικό πρόγραμμα του Αγίου Βενέδικτου και τους πρωινούς και απογευματινούς γύρους προσευχών. Ακόμη με εκπλήσσει πώς η αταραξία μπορεί να μας αλλάξει, να μας διδάξει και να μας κινητοποιήσει για να κάνουμε το κάλο, ειδικά σε δύσκολους καιρούς, όπως κατά τη διάρκεια μίας πανδημίας», ανέφερε ο Λόρενς Φρίμαν στο κείμενό του. Επιθυμώντας να γίνει απόλυτα κατανοητός έγραψε επίσης για το πώς συνήθιζε κατά το παρελθόν να επιστρέφει οδικώς από το Λονδίνο στο μοναστήρι του στην Ιταλία.
«Πρόκειται για ένα υπέροχο ταξίδι αλλά με ατέρμονες σήραγγες. Η Covid μου θυμίζει αυτά τα τούνελ – την αίσθηση του να εισέρχεσαι στο εκτυφλωτικό φως του ήλιου και να εξέρχεσαι από αυτό, με μεγάλα τμήματα του δρόμου δίχως καθόλου φυσικό φως. Ο πνευματικός όρος για αυτά τα μακριά τούνελ είναι “σκοτεινή νύχτα”. Η Covid δεν είναι μόνον μία “κρίση” αλλά και μία “σκοτεινή νύχτα”. Αυτό επιφέρει τον θάνατο του παλιού εαυτού και συνεπάγεται ριζική αβεβαιότητα. Πολλοί οικονομολόγοι και πολιτικοί υπαγορεύουν πως θα πρέπει να είναι η ζωή “μετά την κρίση”. Αλλά εξίσου αναγκαίο είναι να κατανοήσουμε τι είναι αυτό που πεθαίνει. Το πώς αντιλαμβανόμαστε ό,τι συμβαίνει, καθορίζει το πώς επανερχόμαστε», σύμφωνα με τον Λόρενς Φρίμαν.
Γράφοντας το κείμενό του κατά τη διάρκεια της Μεγάλη Εβδομάδας των Καθολικών, εξήγησε επίσης πως το νόημα του Πάσχα «είναι ο προσωπικός σας σταυρός (και ποιος δεν έχει;) να επεκταθεί πέρα από τα προσωπικά δεινά στη σκοτεινή νύχτα της ανθρωπότητας και να βυθιστεί στη μεταμόρφωση που ξεκινά στην άλλη πλευρά. Το σημείο χωρίς επιστροφή του θανάτου δεν μπορεί να αποφευχθεί αλλά δεν πρέπει να μας τρομάζει».
Κατά τη διάρκεια του τελευταίου χρόνου ο πατήρ Λόρενς έμαθε να είναι πιο επιφυλακτικός με τις προβλέψεις. Η πανδημία του δίδαξε επίσης την αξία του να παραμένει – ο ίδιος αλλά και ο καθένας – περισσότερο χρόνο στο κελί του, να είναι ήσυχος και να θυμάται «τι σημαίνει υπάρχω σε αντίθεση με το κάνω διαρκώς».