Δεν ανακαλύπτει κανείς τον τροχό αναφέροντας ότι οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη παρέμβαση στη ζωή των ανθρώπων. Οταν όμως υπήρξαν αρχικά καταγγελίες ότι στην εκλογική επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ καθοριστικό ρόλο έπαιξε μια πολύ καλά οργανωμένη επιχείρηση προπαγάνδας μέσω των social media πολλοί θεώρησαν ότι επρόκειτο για υπερβολές των αντιπάλων του αμερικανού προέδρου.
Οταν τα στοιχεία που έκαναν την εμφάνισή τους έδειχναν ότι όχι μόνο υπήρξε επιχείρηση επηρεασμού της κοινής γνώμης υπέρ του Τραμπ μέσω fake news και άλλων μορφών προπαγάνδας αλλά αυτή η επιχείρηση ήταν προϊόν σχεδιασμού και εκτέλεσης του… Κρεμλίνου πολλοί ανασκουμπώθηκαν. Ετσι, άνοιξε ένας μεγάλος κύκλος συζήτησης και αντιπαράθεσης για την παρουσία και τον τρόπο λειτουργίας των social media. Στο επίκεντρο της κριτικής βρέθηκε όπως ήταν αναμενόμενο ο αυτοκράτορας των social media, το Facebook στην ιδιοκτησία του οποίου ανήκει για όσους δεν το γνωρίζουν και το εξαιρετικά δημοφιλές τα τελευταία χρόνια Instagram.
Το War Room
Η εταιρεία είχε διακηρύξει την πρόθεσή της να βρει τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος της διασποράς fake news και των επιχειρήσεων προπαγάνδας μέσω της υπηρεσίας της. Στο πλαίσιο αυτό αποφασίστηκε η δημιουργία μια ειδικής μονάδας αντιμετώπισης φαινομένων προπαγάνδας κατά την διάρκεια εκλογικών αναμετρήσεων σε όλο τον κόσμο. Η μονάδα έλαβε την ονομασία War Room και η ύπαρξή της παρέμεινε ένα καλά κρυμμένο μυστικό παρά το γεγονός ότι η δημιουργία της σχεδιαζόταν επί δύο χρόνια και μάλιστα έχει ήδη ξεκινήσει να λειτουργεί. Τα στελέχη του Facebook αποφάσισαν να κάνουν γνωστή στην κοινή γνώμη την ύπαρξη του War Room και πριν από λίγα 24ωρα κάλεσαν τους δημοσιογράφους, τις κάμερες και τους φωτογράφους για να το παρουσιάσουν.
Η μονάδα είναι εγκατεστημένη στα κεντρικά γραφεία του Facebook στο Σαν Φρανσίσκο και αποτελείται από στελέχη 20 διαφορετικών τομέων της εταιρείας. Στο War Room βρίσκονται προγραμματιστές, μηχανικοί, αναλυτές δεδομένων, ειδικοί ερευνητές στον τομέα των κυβερνο-απειλών κ.ά. Το όνομα War Room δόθηκε στη μονάδα επειδή αυτό τον όρο χρησιμοποιούν στις προεκλογικές καμπάνιες τα επιτελεία των υποψηφίων προέδρων στις ΗΠΑ για το συντονιστικό κέντρο της εκστρατείας. Στο War Room του Facebook υπάρχουν δεκάδες οθόνες στις οποίες απεικονίζεται η δραστηριότητα που υπάρχει στην πλατφόρμα κάθε στιγμή. Αν και η εταιρεία αποφάσισε να κάνει γνωστή την ύπαρξη της μονάδας εντούτοις οι πληροφορίες που δόθηκαν στους δημοσιογράφους ήταν περιορισμένες. Τα ονόματα των εργαζομένων στη μονάδα δεν ανακοινώνονται ενώ απαγορεύτηκε η φωτογράφηση κάποιων οθονών αλλά και η δημοσιοποίηση των δεδομένων που εμφάνιζαν. Στόχος της μονάδας είναι να παρακολουθεί τη ροή αλλά και το περιεχόμενο των διαφημίσεων, ειδήσεων και κάθε άλλου δεδομένου σχετίζεται με τις επικείμενες εκλογές σε μια χώρα και διαχέονται στο Διαδίκτυο μέσω της πλατφόρμας.
«Δεν έχουμε μια κρυστάλλινη σφαίρα και δεν θα μπορούμε να διακρίνουμε ή να προβλέψουμε την τακτική που θα ακολουθήσει μια πολιτική παράταξη όταν θα παρακολουθούμε πώς εξελίσσεται μια εκλογική αναμέτρηση» δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Ναθάνιελ Γκλίτσερ, επικεφαλής του τομέα κυβερνοασφαλείας του Facebook, θέλοντας να τονίσει τη δυσκολία του εγχειρήματος.
Οπως αναφέρει σε δημοσίευμα της η εφημερίδα Guardian το War Room του Facebook έχει ξεκινήσει να λειτουργεί και μάλιστα παρενέβη στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές στη Βραζιλία εντοπίζοντας και διαγράφοντας ψεύτικες ειδήσεις όπως μια στην οποία γινόταν λόγος για αλλαγή της ημερομηνίας των εκλογών. Στην εκλογική αναμέτρηση στη Βραζιλία διαπιστώθηκε ότι υπήρξαν περίπου 50 φωτογραφίες από την πολιτική δραστηριότητα στη χώρα που μοιράστηκαν περισσότερο από τις υπόλοιπες στη δημοφιλή εφαρμογή WhatsApp η οποία ανήκει στο Facebook. Από την έρευνα του War Room προέκυψε ότι οι 45 από αυτές είτε ήταν προϊόν μοντάζ είτε παρουσίαζαν ανύπαρκτα ή ανεπιβεβαίωτα γεγονότα. Ενα ζήτημα που έχει ανακύψει είναι ότι ενώ γίνεται σημαντική προσπάθεια ελέγχου και εντοπισμού ψεύτικων φωτογραφιών δεν συμβαίνει το ίδιο με τα videos.
Τα στελέχη του Facebook αποκάλυψαν ότι το War Room παρακολουθεί στενά το τι συμβαίνει στα social media σχετικά με τις αποκαλούμενες «ενδιάμεσες εκλογές» που θα γίνουν στις αρχές Νοεμβρίου στις ΗΠΑ. Πρόκειται για τις εκλογές που γίνονται στο μέσο της προεδρικής θητείας και αφορούν ένα ποσοστό εδρών του Κογκρέσου και διάφορα πολιτειακά αξιώματα. Δεν δόθηκε φυσικά καμία απολύτως πληροφορία για το αν έχει εντοπίσει το War Room κάτι ύποπτο ή αν έχει ήδη κάνει κάποια παρέμβαση σε σχέση με τις ενδιάμεσες εκλογές. Το War Room γενικότερα προσπαθεί να εντοπίσει και να διαγράψει ψεύτικες ειδήσεις που σχετίζονται με εκλογές όπως τις προϋποθέσεις για να πάει κάποιος να ψηφίσει, τις ώρες και τα σημεία που μπορεί κάποιος να ψηφίσει ή τις συνθήκες που επικρατούν όπως για παράδειγμα, ότι υπάρχουν μεγάλες ουρές και ταλαιπωρία ενώ κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει.
Το War Room προσπαθεί να εντοπίσει ψεύτικους λογαριασμούς που εμπλέκονται στην διακίνηση δεδομένων μιας εκλογικής αναμέτρησης ενώ επίσης παρακολουθεί στενά την λειτουργία των ανώνυμων λογαριασμών, των γνωστών spam accounts. Τα στελέχη του Facebook αποκάλυψαν ότι ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών έχουν ήδη διαγραφεί χιλιάδες spam accounts. Βέβαια μια τέτοιου επιπέδου διεργασία που είναι νέα, σύνθετη και πολύπλοκη θα περάσει και… παιδικές ασθένειες μέχρι να λειτουργήσει όπως πρέπει. Ετσι αποκαλύφθηκε ότι οι τροποποιήσεις που έχει κάνει το Facebook στο σύστημα του για να ελέγχει τις πολιτικές διαφημίσεις που κυκλοφορούν στις ΗΠΑ ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών μπλοκάρει διαφημίσεις που περιέχουν όρους όπως «Αφροαμερικανοί» ή «Μεξικάνοι» ενώ επίσης μπλοκάρει διαφημίσεις που επειδή απευθύνονται στην λατινοαμερικανική κοινότητα είναι στην ισπανική γλώσσα. Τα στελέχη του Facebook παραδέχθηκαν ότι ο εντοπισμός κάθε προσπάθειας επηρεασμού και χειραγώγησης της κοινής γνώμης σε μια εκλογική αναμέτρηση με δόλια μέσα θα είναι ένας συνεχής αγώνας και ότι όσο περνά ο καιρός τα συστήματα ελέγχου θα βελτιώνονται.