Μπορεί τα φώτα της δημοσιότητας να έχουν πέσει στο πανίσχυρο διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb που το καλοκαίρι θα ξεκινήσει την εξερεύνηση του Σύμπαντος όμως το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble 32 χρόνια μετά την εκτόξευση του συνεχίζει να αποτελεί σημείο αναφοράς στην Αστρονομία.
Στον ατελείωτο κατάλογο των ανακαλύψεων του το Hubble προσθέτει μια ακόμη που είναι όπως οι περισσότερες εξαιρετικά σημαντική. Εντόπισε το φως ενός άστρου που βρίσκεται σε απόσταση 12,9 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη και είναι το πιο μακρινό που έχει εντοπιστεί μέχρι στιγμής στο Σύμπαν. Ο προηγούμενος κάτοχος του ρεκόρ απόστασης ήταν ένα άστρο σε απόσταση 4 δισ. ετών φωτός, που είχε εντοπίσει και πάλι το Hubble το 2018. Το άστρο αυτό εκτός από το πιο μακρινό είναι παράλληλα το αρχαιότερο που γνωρίζουμε και πιθανώς να είναι αυτό που έλαμψε πρώτο στο Σύμπαν.
Το άστρο ονομάστηκε Earendel που σημαίνει «άστρο της αυγής» στα αποκαλούμενα «Παλαιά Αγγλικά» ή Αγγλο-Σαξονικά, την αρχαιότερη γνωστή διάλεκτο που μιλούσαν οι κάτοικοι της Αγγλίας και νότιας Σκωτίας στις αρχές του Μεσαίωνα.
«Σταθήκαμε τυχεροί αφού είναι απίθανο με την μέθοδο που χρησιμοποιήσαμε να υπάρξει μια τέτοια ανακάλυψη. Σχεδόν δεν το πιστεύαμε στην αρχή, αυτό το άστρο ήταν πολύ πιο μακριά από την προηγούμενη ανάλογη ανακάλυψή μας» δήλωσε στο BBC ο αστρονόμος Μπράιαν Γουέλτς του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς της Βαλτιμόρης, επικεφαλής ερευνητής της ομάδας. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι το Earendel έχει τουλάχιστον 50 φορές μεγαλύτερη μάζα από τον Ηλιο μας και είναι εκατομμύρια φορές πιο φωτεινό.
Η μέθοδος
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τη μέθοδο του βαρυτικού φακού. Με τη μέθοδο αυτή, ένα πιο κοντινό αντικείμενο – γαλαξίας ή άστρο – μεγεθύνει το φως ενός πιο μακρινού αντικειμένου πίσω του. Οι επιστήμονες μπορούν να δουν πιο μακρινούς γαλαξίες επειδή αυτοί λάμπουν με τη φωτεινότητα των δισεκατομμυρίων άστρων που περιέχουν, ενώ και μια έκρηξη σούπερ νόβα, η οποία συχνά είναι πιο φωτεινή από έναν γαλαξία, μπορεί να γίνει ορατή σε όλο σχεδόν το Σύμπαν σε αποστάσεις έως δέκα δισεκατομμύρια έτη. Ομως αυτό δεν είναι δυνατό για τα μεμονωμένα άστρα, τα οποία είναι αδύνατον να παρατηρηθούν ως μεμονωμένα αντικείμενα, από την απόσταση περίπου των 100 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη και πέρα. Χάρις ωστόσο στο φαινόμενο του βαρυτικού φακού είναι δυνατόν να μεγεθυνθεί ένα αντικείμενο που βρίσκεται πολύ μακριά και να γίνει έτσι παρατηρήσιμο.