Το απόκομμα απ’ την Καθημερινή είχε γίνει από καιρό πορτοκαλί, αλλά εκείνος το φύλαγε σα να ήταν από χρυσάφι. Τι και αν αγόρασε έπειτα όλες τις εκδόσεις του Διπλού Βιβλίου; Για τον παππού μου όλος ο Χατζής ήταν αυτό το τετραγωνισμένο απόκομμα εφημερίδας με την «Τελευταία αρκούδα της Πίνδου». Για μένα πάλι η ιστορία της «Αναστασίας των Μολάων» αρκεί για να αγαπήσει κάποιος τον Δημήτρη Χατζή.
Αγοράστε το Διπλό Βιβλίο, ζητήστε να μην το τυλίξουν, πάρτε το αγκαζέ και κατηφορίστε προς την έκθεση του Γιάννη Κουνέλλη στο Κυκλαδικής Τέχνης. Το εισιτήριο είναι εξωφρενικά ακριβό (7 ευρώ για τους μεγάλους και 3,5 ευρώ για τους φοιτητές και για τα παιδιά είναι δωρεάν η είσοδος), αλλά μην λυπηθείτε τα χρήματά σας. Μπείτε από τη μικρή αυλή της Ηροδότου, καθίστε πρώτα στα σκαλιά της κλιμακωτής εισόδου και αρχίστε την ανάγνωση. Αν πάτε με παιδί, διαβάστε του δυνατά εκεί στα σκαλιά, όποια ηλικία και αν έχει.
«Πριν από πέντε χρόνια ’φτάσαν εδώ […] Είχαν, έλεγε δυσκολίες […] Κοίταξε γύρω τον τόπο. Αυτός θα ’ταν ο τόπος της τώρα. Ούτε καλύτερος, ούτε χειρότερος από το δικό της. Μελαγχόλησε. Ένας τόπος και αυτός εδώ και τόπος ήταν και κει και αλλού και παντού, για να δουλέψεις, να ζήσεις αυτό το λίγο που θα ’χεις να κάνεις. Δεν ήταν νοσταλγία του δικού της του τόπου. Για αυτό το λίγο που μένει στον άνθρωπο, για αυτό μελαγχόλησε (σελ. 151-152)».
Σιγά-σιγά περάστε στο ισόγειο του κτιρίου. 12 σακιά από λινάτσα γεμάτα με κάρβουνο σχηματίζουν έναν κύκλο γεμισμένο με χώμα. Πάνω του κείται μια μαρμάρινη πλακα, της ιστορίας, που βρίσκεται ήδη στα ποδιά σας. Αφημένοι σωροί από γυαλιά μυωπίας, κομματιασμένα αγάλματα ανάμεσα σε τσαλακωμένες εφημερίδες και ένας μαύρος μάλλινος μπόγος κάτω από έναν «σφαγμένο» πολυέλαιο. «Εμείς βρεθήκαμε να μεγαλώνουμε μέσα σε κόσμο που σκόρπιζε, φοβισμένος, αγριεμένος, όπως έβγαινε από τον εμφύλιο πόλεμο. Από πουθενά δεν είχαμε να πιαστούμε, πουθενά δεν είχαμε να πάμε, δεν μπορούσαμε να βρούμε ο ένας τον άλλον. Και πράξη καμία δεν ξέραμε, ο καθένας μας ήξερε την υπερβολή του μονάχα. Η καταραμένη γενιά μας, που λες και εσύ, ορφανά παιδιά της άλλης της σφαγμένης γενιάς (βλ. σελ. 165-166)» θα πει η Αναστασία του Διπλού Βιβλίου και ο Κουνέλλης θα συνεχίσει τις λέξεις της, κρεμώντας μαύρα μάλλινα πανωφόρια σε μια άδεια αίθουσα και τραβώντας την αυλαία σε ένα θεατρικό σκηνικό από παπούτσια και καπέλα.
Κάντε δυο ή και περισσότερες βόλτες ανάμεσα στα έργα. Σταθείτε διαγώνια στο τεράστιο καβαλέτο με το μαύρο μαλλί, είναι έτοιμο να τρυπήσει το ταβάνι. Μετά τη δεύτερη βόλτα σας εγγυώμαι ότι οι τοίχοι, τα ταβάνια και τα πατώματα του μεγάρου Σταθάτου, όλα, δια μαγείας, θα έχουν πια γκρεμιστεί. Ο χώρος θα γεμίσει ξαφνικά από κομμάτια ιστοριών ανθρώπων, που αν και λείπουν είναι ωσεί παρόντες, κάπου τριγύρω και διηγούνται απλά και καθαρά τη συλλογική μας ιστορία, από παλιά μέχρι σήμερα.
Στα έργα του Κουνέλλη η ιστορία απλώνεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως στη λογοτεχνία του Χατζή. Η ένταση των έργων του είναι ισοδύναμη αυτής των λέξεων του συγγραφέα: σκληρή και ταυτόχρονα βαθιά συναισθηματική, ένας καθαρός ύμνος ενός κόσμου που έχει στερηθεί, έχει πεινάσει και υπήρξε κάποτε ρακένδυτος. Ενός κόσμου που πια πολεμά με τον εαυτό του για να διατηρήσει την αξιοπρέπειά του, που σχεδόν ανακατασκευάζεται μπας και θυμηθεί.
Τελειώστε το Διπλό Βιβλίο μες τον Εθνικό Κήπο. Υπάρχει κάπου ένα παγκάκι με ένα τόσο δα τραπέζι. Και καθώς θα αναπνέετε τις μυρωδιές των λουλουδιών και των δέντρων, μαζέψτε όλα τα σπαράγματα της δικής σας προσωπικής ιστορίας και μέσα από τα φυλλώματα δείτε πόσο ωραία μπορεί να καθαρίζει και να επανασχηματίζεται ο ορίζοντας.
Το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Το Ροδακιό και η έκθεση του Γιάννη Κουνέλλη παρουσιάζεται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και θα διαρκέσει ως τις 30.9.2012 (). Για μια πρώτη ιδέα των έργων του Κουνέλλη δείτε .