Είναι πράγματι περίεργο αλλά φαίνεται πως υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι και είναι, μάλιστα, πάρα πολλοί σε όλον τον κόσμο, οι οποίοι κατά τη διάρκεια της προηγούμενης τραγικής χρονιάς της πανδημίας έγιναν πιο χαρούμενοι και ευτυχισμένοι σε σχέση με όσο ήταν πριν από την εμφάνιση του κορονοïού.
Ακόμη πιο παράδοξο είναι το γεγονός πως αυτοί οι άνθρωποι είναι οι ηλικιωμένοι. «Η Covid-19 απειλεί τους ηλικιωμένους πολύ περισσότερο από τους νέους, με τον κίνδυνο θανάτου να διπλασιάζεται για κάθε οκτώ χρόνια ζωής. Ωστόσο οι ηλικιωμένοι ευθύμησαν», επισημαίνει ο Economist σε ρεπορτάζ του. Από πού, όμως, προκύπτει αυτό συμπέρασμα;
Τους τελευταίους περισσότερους από δώδεκα μήνες, στο πλαίσιο της πρωτοφανούς κρίσης που καλείται να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα στο σύνολό της, οι πολιτικοί ανησυχούν καταρχάς για τις επιπτώσεις της πανδημίας στη δημόσια υγεία και στην οικονομία. Παραμελούν, ωστόσο, τη συναισθηματική κατάσταση των ανθρώπων, σχεδόν αδιαφορώντας για το πώς αισθάνονται καθημερινά, για το εάν ευτυχούν και αισιοδοξούν ή είναι απαισιόδοξοι και δυστυχισμένοι.
Εχοντας αυτά κατά νου και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ευτυχίας η οποία «γιορτάστηκε» και φέτος (παρά τις ιδιαίτερες συνθήκες) στις 20 Μαρτίου, ερευνητές που συνεργάζονται με το Δίκτυο Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (SDSN) αποπειράθηκαν να καταγράψουν τις διαθέσεις των ανθρώπων με σκοπό να εξετάσουν κατά πόσο και πώς τις επηρέασε η πανδημία.
Κάθε χρόνο στο πλαίσιο της σύνταξης της Παγκόσμιας Εκθεσης Ευτυχίας η κορυφαία αμερικανική εταιρεία δημοσκοπήσεων Gallup θέτει τα ίδια ερωτήματα σε πλήθος ανθρώπων σε δεκάδες χώρες του κόσμου. Για να απαντήσουν στο πιο σημαντικό από αυτά, οι εκάστοτε συμμετέχοντες στις σχετικές έρευνες, καλούνται να φανταστούν μία σκάλα – γνωστή ως Σκάλα του Κάντριλ – με τα σκαλοπάτια της αριθμημένα από το 0 έως το 10 και το ανώτατο να αντιστοιχεί στην καλύτερη δυνατή ζωή που θα μπορούσε να έχει κάποιος και το κατώτατο στη χειρότερη. «Σε ποιο σκαλί βρίσκεστε εσείς;», ερωτώνται στη συνέχεια οι συμμετέχοντες.
Λαμβάνοντας υπόψη τις απαντήσεις πολιτών από 95 χώρες, συμπεραίνεται παραδόξως πως, μέσα στη δίνη μίας φονικής πανδημίας, η ανθρωπότητα ήταν ευτυχισμένη τόσο όσο ήταν και πριν την πλήξει ο κορονοïός. Ο μέσος όρος ευτυχίας σε 95 χώρες αυξήθηκε ανεπαίσθητα από τις 5,81 μονάδες την περίοδο 2017-2019 στις 5,85 μονάδες το 2020. Ωστόσο άλλαξε «το μοτίβο μίας ικανοποιητικής ζωής», αναφέρει ο Economist, και η ηλικιακή κατανομή της ευτυχίας, καθώς η πανδημία Covid -19 έκανε τους ηλικιωμένους πιο χαρούμενους!
Στη Βρετανία αλλά και σε άλλα εύρωστα οικονομικά κράτη, πριν από τη πανδημία οι περισσότεροι άνθρωποι άρχιζαν την ενήλικη ζωή τους με χαρούμενη διάθεση, θλίβονταν κάπως φτάνοντας στη μέση ηλικία, αλλά μετά τα 50 άρχιζαν να αισθάνονται χαρούμενοι ξανά. Εάν, ωστόσο, κατάφερναν να φτάσουν σε ιδιαίτερα προχωρημένη ηλικία, έπεφταν πάλι σε μελαγχολία.
Σήμερα, όμως, «οι νέοι είναι λιγότερο ικανοποιημένοι από τους μεσήλικες, οι οποίοι είναι λιγότερο ικανοποιημένοι από τους ηλικιωμένους». Ειδικά όσον αφορά τη Βρετανία, το γεγονός αυτό μπορεί να οφείλεται εν μέρει στο ότι οι ηλικιωμένοι της Γηραιάς Αλβιόνας έχουν ήδη λάβει όλοι τουλάχιστον μία δόση κάποιου εμβολίου κατά του κορονοïού. Αλλά η διάθεσή τους, τόσο στη Βρετανία όσο και σε άλλες χώρες, άρχισε να αλλάζει προς το καλύτερο μήνες πριν από την έναρξη των εμβολιασμών.
Οι βιντεοκλήσεις επέτρεψαν σε πολλούς ηλικιωμένους να επικοινωνούν με τις οικογένειές τους, ακόμη και περισσότερο, σε πολλές περιπτώσεις, σε σχέση με την περίοδο πριν από την πανδημία. Συγχρόνως, οι ηλικιωμένοι όλου του κόσμου είδαν τους νεότερούς τους να κάνουν πάρα πολλές θυσίες με στόχο την προστασία τους, γεγονός που τόνωσε το ηθικό τους. Επίσης, όπως επισήμανε και ο Τζον Χέλιγουελ, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας (Βανκούβερ) και ένας εκ των συντακτών της Παγκόσμιας Εκθεσης Ευτυχίας, οι ηλικιωμένοι αισθάνονται πιο υγιείς σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι και πιο υγιείς. Τείνουν, όμως, να αισθάνονται έτσι επειδή γλίτωσαν από μία ασθένεια η οποία θα μπορούσε να τους έχει σκοτώσει.
Αντιθέτως, για τους νέους η χρονιά της πανδημίας υπήρξε ιδιαίτερα σκληρή, εάν όχι καταστροφική. Πολλοί έχασαν τις δουλειές τους ενώ δεινό πλήγμα υπέστη και η κοινωνική τους ζωή. Σε παγκόσμιο επίπεδο, παρά τα καταστροφικά γεγονότα των τελευταίων 12 μηνών και την επακόλουθη επιδείνωση της ψυχικής υγείας των ανθρώπων, δεν υπήρξε καμία αλλαγή στην κορυφή της λίστας με τις πιο ευτυχισμένες χώρες στον κόσμο.
Για τέταρτη χρονιά, η Φινλανδία κατέλαβε την πρώτη θέση με την Ισλανδία, τη Δανία, την Ελβετία και την Ολλανδία να ακολουθούν στη δεύτερη, τρίτη, τέταρτη και πέμπτη θέση αντίστοιχα. Οσον αφορά την Ελλάδα, βελτιώθηκε (από την 59η το 2017-2019 στην 51η θέση).
Σύμφωνα με τον Economist το πιο ενδιαφέρον από τα συμπεράσματα της UN World Happiness Report 2021 είναι το ότι η σχέση μεταξύ ευτυχίας και πανδημίας είναι αμφίδρομη. Οι συντάκτες της δεν υποστηρίζουν «ότι η ευτυχία βοηθάει τις χώρες να αντισταθούν στον κορονοïό». Αλλά θεωρούν πως ένας από τους παράγοντες που συμβάλλει σημαντικά στην εθνική ευτυχία, καθιστά επίσης τα ευτυχισμένα κράτη πιο ικανά στην αντιμετώπιση μίας πανδημίας. Και αυτός ο παράγοντας είναι η εμπιστοσύνη. Οι δημοσκοπήσεις του Gallup δείχνουν ότι σε πολλές από τις χώρες που αντιμετώπισαν καλύτερα την πανδημία, όπως τα σκανδιναβικά κράτη και η Νέα Ζηλανδία, οι πολίτες εμπιστεύονται τους θεσμούς αλλά και τους συμπολίτες τους.
Κάποιες χώρες δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την πανδημία επειδή είναι φτωχές, κάποιες άλλες επειδή δεν είχαν την απαραίτητη εμπειρία. Ωστόσο σύμφωνα με τον Τζέφρι Σακς, τον περίφημο αμερικανό οικονομολόγο και κορυφαίο ειδικό στην βιώσιμη ανάπτυξη, ειδικά όσον αφορά τη Δύση, πολλές πλούσιες χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής επλήγησαν από την πανδημία περισσότερο από όσο αναμενόταν επειδή «οι πολιτικοί και οι αξιωματούχοι αποφάσισαν ότι δεν μπορούσαν να ζητήσουν πάρα πολλά από τους πολίτες. Ενας συνδυασμός ατομικισμού και περιορισμένης εμπιστοσύνης στους θεσμούς τους έκανε να αισθάνονται ανίκανοι να επιμείνουν σε καραντίνες ή στη χρήση μάσκας, έως ότου η κατάσταση κατέστη απελπιστική», σημειώνει ο Economist.