Στο ντεφιλέ του οίκου Chanel, τον Ιανουάριο του 2014, ο αείμνηστος Καρλ Λάγκερφελντ είχε ντύσει τα μοντέλα με επικεφαλής τη μούσα του, Κάρα Ντελεβίν, με τουίντ ταγιέρ και φορέματα από λεπτεπίλεπτη οργάντζα. Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της επίδειξης, όμως, ήταν ότι όλες φορούσαν αθλητικά παπούτσια από το ίδιο ύφασμα και στις ιριδίζουσες αποχρώσεις των φορεμάτων.
Φυσικά δεν ήταν απλά sneakers. Κάθε ζευγάρι ήταν χειροποίητο, δημιουργία του οίκου υποδημάτων Massaro, είχαν απαιτηθεί 30 ώρες για την κατασκευή του, και κόστιζε περίπου 3.000 ευρώ…
Βέβαια δεν ήταν η πρώτη φορά που αθλητικά παπούτσια έκαναν την εμφάνισή τους στον κόσμο της πολυτέλειας. Το πρώτο μοντέλο Hogan του ιταλικού οίκου Tod’s παρουσιάστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1980, ενώ την επόμενη δεκαετία, η Nike και η Prada έγραψαν ιστορία λανσάροντας τα Air Jordan και PS0906, αντίστοιχα.
Αλλά το οχυρό της πασαρέλας έπεσε οριστικά το 2014 όταν ο Καρλ Λάγκερφελντ -κλείνοντας το μάτι στην Κοκό Σανέλ, την πρωτοπόρο της γυναικείας άνεσης και της ελευθερίας- οδήγησε τα αθλητικά παπούτσια από τους δρόμους και τα γυμναστήρια στα λαμπερά σαλόνια της υψηλής μόδας.
Πέντε χρόνια αργότερα, το φαινόμενο δεν δείχνει καμία τάση ύφεσης. Από την πρώτη τους εμφάνιση στο ντεφιλέ του οίκου Chanel, τα sneakers έχουν γίνει ακόμα πιο τρελά, ακόμα πιο κακόγουστα και χοντροκομμένα, και – σε πολλές περιπτώσεις – πολύ πιο ακριβά. Μάλιστα, όσο πιο φανταχτερά και άκομψα δείχνουν, τόσο το καλύτερο, γράφει το BBC.
Σύμφωνα με την πλατφόρμα αναζήτησης μόδας Lyst, τα sneakers αντιπροσώπευαν τέσσερα από τα 10 πιο δημοφιλή είδη γυναικείας μόδας της λίστας Q4 για το 2018. Και ενώ τα αθλητικά brands, όπως η Nike και η Adidas, ήταν τα πρώτα που είδαν τη δυνατότητα των sneakers να γίνουν της μόδας, οι οίκοι πολυτελών ειδών συνειδητοποίησαν επίσης τη δυναμική τους, τόσο από πλευράς στυλ όσο και εσόδων. Και βέβαια αυτοί οι οίκοι γνωρίζουν καλά πώς να μετατρέπουν ένα αξεσουάρ σε αντικείμενο πόθου για τις γυναίκες.
Το Instagram είναι γεμάτο με αναρτήσεις από influencers, όπως οι αδελφές Τζίτζι και Μπέλα Χαντίντ, που φορούν περήφανα τα sneakers τους, από το πρωί ως το βράδυ, συνδυάζοντάς τα με τζιν και μακό μέχρι βραδινές τουαλέτες. Μάλιστα στα φαβορί περιλαμβάνονται τα Louis Vuitton Archlights και το Balenciaga Triple S, που (και τα δύο) κοστίζουν περίπου 500 – 900 ευρώ το ζευγάρι. Και η Σερένα Ουίλιαμς εμφανίστηκε με φόρεμα Valentino και αθλητικά παπούτσια ακόμη και στο γαμήλιο πάρτι του πρίγκηπα Χάρι και της Μέγκαν Μαρκλ, για να μην αναφερθούμε στον δικό της γάμο…
Με άλλα λόγια, ενώ μέχρι πριν από μια δεκαετία, τα sneakers δεν υπήρχε περίπτωση να θεωρηθούν κατάλληλα για επίσημες εμφανίσεις, η νοοτροπία έχει πλέον αλλάξει σημαντικά. Οι ενδυματολογικοί κώδικες -στις περισσότερες περιπτώσεις- έχουν γίνει πολύ πιο χαλαροί, επιτρέποντας σε χώρους εργασίας, εμφανίσεις αθλητικών παπουτσιών σε συνδυασμό με streetwear και αθλητικές φόρμες, ενώ πολυτελή αθλητικά φοριούνται ακόμη και σε βραδυνές εξόδους.
Σύμφωνα με τη Μοργκάν Λε Καέρ, συντάκτρια μόδας του Lyst, «Οι γενιές Χ (γεννήθηκαν μεταξύ 1965-1980) και Υ (1980-1993) έχουν αρχίσει σιγά-σιγά να αποφεύγουν τα τακούνια, προχωρώντας πέρα από τη σεξιστική ιδέα ότι οι γυναίκες πρέπει να φορούν τακούνια στο γραφείο».
Iσως δεν είναι τυχαίο ότι η άνοδος των sneakers συνέπεσε με το τέταρτο κύμα του φεμινισμού και τον δημόσιο διάλογο για τις μη δυαδικές ταυτότητες των φύλων. «Τα πολυτελή αθλητικά παπούτσια είναι ένα σημάδι της εποχής μας και μια κίνηση προς έναν πιο περιεκτικό τρόπο ντυσίματος», συμφωνεί και η Λουτσία Σάβι, επιμελήτρια της συλλογής υποδημάτων του Μουσείου Victoria & Albert. Σημειώστε ότι η συλλογή του λονδρέζικου μουσείου περιλαμβάνει περισσότερα από 2.000 ζευγάρια παπούτσια από όλο τον πλανήτη, που αφηγούνται την ιστορία 3.000 χρόνων της υποδηματοποιίας.
Σεξ και δύναμη
Εάν τα ψηλά τακούνια είναι ένα πατριαρχικό εργαλείο που έχει σχεδιαστεί για να καθυστερεί μια γυναίκα, η άνοδος των αθλητικών παπουτσιών είναι η τέλεια απόκρουσή του, γράφει το BBC. Μήπως, λοιπόν, έχει σημάνει το τέλος των τακουνιών; Όχι ακριβώς. Η σχέση μας με τη γόβα στιλέτο εξακολουθεί σήμερα να προκαλεί περίπλοκες φεμινιστικές αντιπαραθέσεις και συχνά, ο συμβολισμός της εξαρτάται από το πλαίσιο και την προσωπική άποψη.
Σε κάθε περίπτωση τα ψηλά τακούνια συνεχίζουν να είναι το απόλυτο dress code για γυναίκες στελέχη επιχειρήσεων, αλλά και για επίσημες εμφανίσεις σταρ, πολιτικών, πριγκιπισσών, γενικά celebrities, αλλά και κοινών θνητών. Μπορείτε να φανταστείτε την Μελάνια Τραμπ να ανεβαίνει στο Air Force One χωρίς τις Louboutin της ή την Πενέλοπε Κρουζ να εμφανίζεται στις Κάννες χωρίς τα δωδεκάποντα Manolo Blahnik της;
Μπορεί ηθοποιοί, όπως η Εμιλι Μπλαντ και ο Μπενίσιο ντελ Τόρο, να μίλησαν για την τυραννία της μόδας κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ και η Κρίστεν Στιούαρτ να περπάτησε το 2018 ξυπόλητη στο κόκκινο χαλί, θέλοντας να γελοιοποιήσει τον θεσμό, κρατούσε όμως τα Louboutin της στο χέρι.
Σε κάθε περίπτωση πάντως είναι γνωστό ότι η φύση των τάσεων της μόδας είναι ασταθής, πράγμα που σημαίνει ότι μόλις μια τάση αποκτήσει δυνατό ρεύμα, το εκκρεμές του γούστου αλλάζει αμέσως φορά προς την αντίθετη κατεύθυνση. Αυτό σημαίνει ότι όσο πιο πολύ της μόδας γίνονται τα sneakers, τόσο πιο σίγουρο είναι ότι οι ψηλοτάκουνες γόβες περιμένουν στη γωνία ετοιμάζοντας την αντεπίθεσή τους.
Η αντίστροφη μέτρηση έχει, μάλιστα, αρχίσει αφού στο πρόσφατο ντεφιλέ του οίκου Balenciaga για το ερχόμενο φθινόπωρο / χειμώνα δεν εμφανίστηκε ούτε ένα ζευγάρι αθλητικών παπουτσιών στην πασαρέλα.
Το πιθανότερο βέβαια είναι ότι τα sneakers -όπως άλλωστε και τα ίσια παπούτσια, οι μπαλαρίνες και τα σανδάλια- ήρθαν για να μείνουν, παίρνοντας τη θέση, που τους ανήκει και εκτός δρόμων ή γυμναστηρίων, αφού κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την άνεση και τη λειτουργικότητά τους. Από την άλλη πλευρά ούτε ο ρόλος, που παίζει το ύψος εδώ και αιώνες σε διάφορους πολιτισμούς, μπορεί να ξεθωριάσει τόσο εύκολα. Οπότε το πιθανότερο είναι ότι το «στιλέτο» θα μεταμορφωθεί μεν σε κάτι άλλο, αλλά το ύψος θα έχει πάντα τον ξεχωριστό του ρόλο στη ζωή μας.
Τα τακούνια των ανδρικών παπουτσιών, εξάλλου, έχουν αρχίσει να ψηλώνουν τα τελευταία χρόνια κάνοντας την εμφάνισή τους σε πασαρέλες και κόκκινα χαλιά, και αυτό είναι μια ένδειξη για το πώς μπορεί να αλλάξει η σχέση της κοινωνίας με τα τακούνια για άλλη μια φορά. Και οίκοι μόδας όπως οι Gucci, Calvin Klein, Saint Laurent και Balenciaga έχουν παρουσιάσει στις συλλογές τους ανδρικές μπότες και παπούτσια, προσθέτοντας συχνά glitter ή τολμηρά σχέδια.
Το 2018, ο ιταλός designer Φραντσέσκο Ρούσο λανσάρισε μια σειρά από γόβες στιλέτο unisex σε ιταλικά μεγέθη από 35 μέχρι 45: «Δεν είναι πολεμική, δεν είναι πολιτική», δήλωσε ο σχεδιαστής μιλώντας στη Vogue για τη συλλογή του “A-Gender capsule”, «Δείχνει απλά πώς προχωράει η κοινωνία. Νομίζω ότι είναι καθήκον μας να παράγουμε προϊόντα που ανταποκρίνονται στον κόσμο». Μάλιστα η limited-edition συλλογή του είχε τόσο μεγάλη επιτυχία ώστε έγινε μόνιμο κομμάτι της εταιρείας του.
Η Syro, μια εταιρεία με έδρα το Μπρούκλιν, έχει επίσης αμφισβητήσει τον παραδοσιακό συμβολισμό των τακουνιών πουλώντας κομψές μπότες και παπούτσια με ψηλά τακούνια σε ανδρικά μεγέθη. Το μότο της μάρκας είναι η προώθηση της «διαφορετικότητας μέσω της εξωτερικής εμφάνισης» και της «ενδυνάμωσης μέσω της κοινότητας».
Και ίσως αυτό είναι το κρίσιμο σημείο. Αντί να εξαφανιστούν τα ψηλά τακούνια, ίσως χρειάζεται να απελευθερωθούν από τις αναγκαστικές προσδοκίες των φύλων και των κοινωνικών προτύπων. Τότε απλά, θα είναι ένα ζευγάρι παπούτσια και τελικά το τι φοράει κανείς θα αποτελεί ατομική επιλογή.