Κατά τη δεκαετία του 1980 γιατροί σε ένα νοσοκομείο της Αγγλίας προσπάθησαν σκόπιμα να μολύνουν με κορονοϊό 15 εθελοντές. Αυτό έγινε στο πλαίσιο μιας κλινικής μελέτης και στόχος τους ήταν να μελετήσουν τη δράση του κορονοϊού «229Ε» όπως ονομαζόταν. Πρόκειται για τον ιό που προκαλεί το κοινό κρυολόγημα.
Ο «229Ε» είναι πανταχού παρών και σκοτεινός, σχολιάζει σε νάλυσή της η Sharah Zangh στο The Atlantic. Οι περισσότεροι τον έχουμε περάσει ως παιδιά, αλλά και ως ενήλικες. Ωστόσο, τα συμπτώματα είναι τόσο ήπια, που κανείς δεν δίνει σημασία.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης που έγινε στους 15 εθελοντές, παρά το ιικό φορτίο στο οποίο εκτέθηκαν, μόνο οι 10 μολύνθηκαν από τον ιό του κοινού κρυολογήματος και οι οκτώ από αυτούς ανέπτυξαν τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος.
Την επόμενη χρονιά, οι γιατροί επανέλαβαν το πείραμά τους με τους ίδιους εθελοντές (εκτός από έναν) και τους μόλυναν και πάλι με τον «229Ε». Οι έξι από αυτούς που είχαν μολυνθεί, επαναμολύνθηκαν και αυτή τη φορά. Ωστόσο, κανένας από αυτούς δεν εκδήλωσε συμπτώματα.
Οι γιατροί συμπέραναν ότι η ανοσία διαρκεί πολύ λιγότερο από δώδεκα μήνες, κάτι που σημαίνει ότι δεν θα ήταν εύκολα εφικτό να χτιστεί τείχος ανοσίας γι’ αυτήν τη μολυσματική πάθηση. Ωστόσο, κατανόησαν ότι λοιμώξεις που ακολουθούσαν της πρώτης, είχαν ακόμη πιο ήπια συμπτώματα και μάλιστα σε κάποια περιστατικά ήταν απολύτως ασυμπτωματικές.
Οπως σημειώνει το The Atlantic, όχι απλώς οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μολυνθεί με τον κορονοϊό «229Ε», αλλά πιθανότατα τον έχουμε κολλήσει περισσότερες από μία φορές.
Ελάχιστοι βέβαια ήταν αυτοί που ασχολήθηκαν με μία μελέτη για το κοινό κρυολόγημα τότε. Στις δεκαετίες του 1980 και 1990 οι κορονοϊοί βρίσκονταν στο παρασκήνιο της έρευνας για τους ιούς, ακριβώς επειδή ο αντίκτυπός τους στην υγεία ήταν ελάσσονος σημασίας.
Ακολούθως, την άνοιξη του 2020, όλοι οι επιστήμονες ανά τον κόσμο αναζητούσαν επειγόντως στοιχεία για την προστασία από τον νέο κορονοϊό που είχε προκαλέσει την πανδημία.
4 αδιάφοροι… κορονοϊοί
Πριν από την εμφάνιση του Sars-Cov-2 μόνο τέσσερις γνωστοί κορονοϊοί κυκλοφορούσαν, μεταξύ τους και ο «229Ε». Και οι τέσσερις προκαλούσαν κοινό απλώς κρυολόγημα. Και το πιο αισιόδοξο σενάριο είναι αυτό να κάνει στο μέλλον και ο πέμπτος, δηλαδή ο Sars-Cov-2.
Αν ισχύσει αυτό το σενάριο, η λοίμωξη Covid-19 θα μοιάζει στο μέλλον με ένα κοινό κρυολόγημα, το οποίο θα επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα και σε μεγάλο βαθμό θα είναι ασήμαντο.
Μπορεί αυτή τη στιγμή να είναι δύσκολο να φανταστεί κάποιος το μέλλον με αυτόν τον τρόπο, αφού με την πρώτη αύξηση των κρουσμάτων, οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) γεμίζουν και πάλι βαριά ασθενείς. Αλλά η πανδημία θα τελειώσει σύντομα με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο.
Πότε θα αλλάξει η κατάσταση; Οταν η συντριπτική πλειοψηφία αναπτύξει τουλάχιστον τα πρώτα αντισώματα, είτε με το εμβόλιο, είτε μετά από νόσηση. Μόνο έτσι ο κορονοϊός θα γίνει αυτό που αποκαλούν οι επιδημιολόγοι «ενδημικός». Δηλαδή θα υπάρχει στην καθημερινότητά μας, αλλά επειδή δεν θα επηρεάζει καθόλου τη ζωή μας, απλώς δεν θα μας ενδιαφέρει.
«Ο κορονοϊός δεν είναι κάτι που μπορούμε να αποφεύγουμε για πάντα. Θα πρέπει όλοι να είμαστε προετοιμασμένοι να εκτεθούμε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στον ιό», λέει μιλώντας στο The Atlantic ο Ρίτσαρντ Γουέμπι, ερευνητής μολυσματικών νοσημάτων στο Νοσοκομείο «St. Jude» στην Αλαμπάμα.
Το θέμα είναι να προστατευτούμε μέχρι να είναι πλήρης η αποθήκη πυρομαχικών. Διότι αυτή τη στιγμή μπορεί οι χώρες της Ευρώπης και των ΗΠΑ να έχουν επαρκείς ποσότητες εμβολίων και το πρόβλημα να εντοπίζεται σε όσους αρνούνται να το κάνουν, όμως υπάρχουν χώρες που δεν έχουν εμβόλια.
Την ίδια στιγμή κρίσιμο είναι και το θέμα της ανακάλυψης νέων φαρμάκων τα οποία θα είναι οικονομικά, θα χορηγούνται εύκολα και θα αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τους ασθενείς με κορονοϊό στο σπίτι τους.
Από τη στιγμή που θα αδειάσουν τα νοσοκομεία από τους ασθενείς με κορονοϊό και τα συστήματα υγείας θα επανέλθουν στη φυσιολογική λειτουργία τους, δεν θα υπάρχει απολύτως κανένα πρόβλημα με τον κορονοϊό. Κάτι που ίσως αργήσει, ίσως γίνει και τους επόμενους εννέα μήνες.
Εμβόλια και μέτρα προστασίας
Το μεγάλο στοίχημα παίζεται τώρα στη τήρηση των μέτρων προστασίας, με πρώτο απ’ όλα το εμβόλιο, από τη στιγμή που δεν υπάρχει διαθέσιμο φάρμακο. Οσο λιγότερα κρούσματα μπορεί να έχει μία χώρα, τόσο καλύτερα θα μπορούν να λειτουργήσουν τα νοσοκομεία της. Και τόσο μικρότερος θα είναι και ο κίνδυνος για τους πολίτες που πάσχουν από άλλα νοσήματα και θα πρέπει να νοσηλευτούν ή να χειρουργηθούν.
Ακόμη όμως και αν δεν σκοπεύει κάποιος να εμβολιαστεί, θα πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεκτικός και να τηρεί τα μέτρα προστασίας. Κι αυτό διότι ακόμη και ο ίδιος να μην πάθει κάτι, θα ευθύνεται για δεκάδες μολύνσεις, πολλές από τις οποίες θα καταλήξουν σε νοσοκομείο, ίσως και στον θάνατο.
Οπως επισημαίνει στο The Atlantic η Ρουθ Κάρον, διευθύντρια του Κέντρο Ερευνας για την Ανοσοποίηση στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, οι αρχικές κλινικές δοκιμές των εμβολίων είχαν αυξήσει κατακόρυφα τις προσδοκίες μας για άμεση αντιμετώπιση της πανδημίας, καθώς τα σκευάσματα ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικά. Ωστόσο, η μετάλλαξη Δέλτα ήρθε για να μας αποδείξει ότι ο ιός αντιστέκεται, και το επόμενο διάστημα θα συνεχίσει να κυκλοφορεί, να προκαλεί λοιμώξεις με σοβαρά συμπτώματα και θανάτους.
Ο χρόνος και η σοβαρότητα των νέων μολύνσεων και των λοιμώξεων που προκαλούν σοβαρά συμπτώματα, εξαρτάται από το πόσο σύντομα θα εξασθενίσουν τα προστατευτικά αποτελέσματα του εμβολίου ή τα αντισώματα από τη νόσηση. Βέβαια, οι μεταλλάξεις είναι ένας αστάθμητος παράγοντας στη συγκεκριμένη πανδημία.
Εντοπίζουν το RNA!
Ωστόσο, και οι ανοσολογικοί μηχανισμοί που διαθέτει ο άνθρωπος για να αντιμετωπίζει τις επιθέσεις από ιούς και βακτήρια, διαθέτουν μνήμη και μπορούν να αναγνωρίσουν ακόμη και ένα μεταλλαγμένο ιό, όταν έχει σχεδόν το ίδιο RNA με το αρχικό στέλεχος που έχει αντιμετωπίσει ή για το οποίο έχει εμβολιαστεί.
Με τη γρίπη γενικώς συμφωνούσαμε ως μέλη μιας κοινωνίας για τον κίνδυνο που ήμασταν πρόθυμοι να ανεχτούμε. Με τον κορονοϊό αυτή η συμφωνία είναι ακόμα αρκετά μακριά. Πρακτικά ο κίνδυνος βαριάς νόσησης ή θανάτου από λοίμωξη Covid στο μέλλον θα είναι πολύ μικρότερος από ό,τι είναι αυτή τη στιγμή με την επέλαση της μετάλλαξης Δέλτα. Ωστόσο, δεν θα εξαφανιστεί ποτέ.
«Θα πρέπει οι άνθρωποι να είναι προετοιμασμένοι ότι ο κίνδυνος θανάτου από κορονοϊό δεν πρόκειται ποτέ να φτάσει στο μηδέν. Θα κατέβει όμως σε κάποιο επίπεδο το οποίο θα θεωρείται αποδεκτό από όλους», σχολιάζει η Τζούλι Ντάουνς, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon.
Η εμπειρία μας από την πανδημία ίσως κάνει τους ανθρώπους να λαμβάνουν πιο σοβαρά υπόψη τους αναπνευστικούς ιούς. Ισως όμως και όχι, αν είναι τελικά περισσότεροι είναι αυτοί που θα αγανακτήσουν, από αυτούς που θα βρίσκονται δίπλα στους συνανθρώπους τους και θα μπορούν να κάνουν κι άλλη υπομονή.