Εάν στον δυτικό κόσμο ο Κάρολος Μαρξ βρίσκεται και πάλι στο προσκήνιο, με πολλούς να θεωρούν τις θέσεις του κατάλληλες για την ερμηνεία του σύγχρονου καπιταλισμού, τι συμβαίνει την ίδια ώρα στην κομμουνιστική Κίνα του Σι Τζινπίνγκ; Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων ημερών πραγματοποιήθηκε πλήθος εκδηλώσεων σε ολόκληρη τη χώρα για τον εορτασμό της συμπλήρωσης διακοσίων χρόνων από τη γέννηση του Μαρξ και 170 χρόνων από την κυκλοφορία του Κομμουνιστικού Μανιφέστου, με τις κινεζικές Aρχές να επιδιώκουν να τονίσουν τη σημασία της μαρξιστικής σκέψης και για τη σύγχρονη Κίνα. Γιατί φαίνεται πως ο γερμανός πολιτικός στοχαστής προσφέρει στον Σι Τζινπίνγκ μια εναλλακτική επιλογή στον δυτικό καπιταλισμό. Την ίδια ώρα αρκετοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν πως οι εξελίξεις των τελευταίων ετών στη «χώρα του δράκου» επιβεβαιώνουν περισσότερο τον Μαρξ παρά τον ιδρυτή της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας Μάο Τσετούνγκ.
Μια πρώτη παρατήρηση αφορά το γεγονός ότι o Σι Τζινπίνγκ ενδέχεται να ενδιαφέρεται περισσότερο για την αποκατάσταση του κεντρικού ρόλου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας στην πολιτική σκηνή της χώρας παρά για τον κρατικό μηχανισμό, ενώ φαίνεται να δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην κομμουνιστική ιδεολογία και όχι τόσο στον πολιτικό πραγματισμό. Αυτό τουλάχιστον υποστήριξε ο Κέβιν Ραντ, κατά την ομιλία του, τον περασμένο Μάρτιο, στην περίφημη στρατιωτική ακαδημία West Point των ΗΠΑ. Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην ιστοσελίδα του Foreign Affairs, όπου δημοσιεύτηκε μια αναπροσαρμοσμένη εκδοχή της ομιλίας του αυστραλού πρώην πρωθυπουργού αλλά και μελετητή της κινεζικής ιστορίας και πολιτικής, ο Σι τα τελευταία χρόνια επιδίωξε και κατάφερε να σταματήσει την περαιτέρω περιθωριοποίηση του κόμματος, αναβαθμίζοντας, ταυτόχρονα, σημαντικά τον ρόλο του.
Πλέον το κόμμα δεν είναι απλώς θεματοφύλακας της ιδεολογίας αλλά έχει καταλήξει να αποτελεί το κύριο κέντρο λήψης των όποιων αποφάσεων. «Ο Σι και τα υπόλοιπα μέλη της κινεζικής ηγεσίας γνωρίζουν πως τα αιτήματα για φιλελευθεροποίηση της πολιτικής εκφράζονται, σχεδόν καθολικά, όταν το κατά κεφαλήν εισόδημα ξεπερνάει ένα συγκεκριμένο όριο. Η απάντησή τους στο εν λόγω δίλημμα ήταν η επαναβεβαίωση της μαρξιστικής-λενινιστικής ιδεολογίας (που συνοδεύτηκε από) μια εκστρατεία προπαγάνδας που σήμερα ταυτίζει το κόμμα με το έθνος» σημείωσε ο Ραντ, επισημαίνοντας ότι ο πανίσχυρος ηγέτης της Κίνας «πιστεύει πως μπορεί να αμφισβητήσει την ερμηνεία της Ιστορίας σύμφωνα με τον Φράνσις Φουκουγιάμα, που θεωρεί πως η φιλελεύθερη δημοκρατία κατά το δυτικό πρότυπο είναι η τελική μορφή διακυβέρνησης».
Το γεγονός αυτό ενδεχομένως να εξηγεί και γιατί –σημειώνει σε παρέμβασή του ο Γουάνγκ Ξιανγκουέι, επιτελικό στέλεχος της South China Morning Post– ο Σι ενδιαφέρθηκε προσωπικά για τους εορτασμούς της συμπλήρωσης 200 χρόνων από τη γέννηση του Καρόλου Μαρξ, στις 5 Μαΐου του 1818, στην πόλη Τριρ της Γερμανίας, εκεί όπου τις προηγούμενες ημέρες έφτασε ένα τεράστιο άγαλμα του πολιτικού στοχαστή, δώρο της κινεζικής ηγεσίας.
«Η επαναφορά του μαρξισμού αποτελεί μέρος του ευρύτερου σχεδίου του Σι να προσφέρει ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης που θα βασίζεται στον αυταρχισμό και την οικονομική πρόοδο και θα αντιπαραβάλλεται στο μοντέλο των δυτικών δημοκρατιών, σε μια περίοδο σημαντικών ανακατατάξεων, οικονομικών και πολιτικών, ανά την υφήλιο» υποστήριξε ο Γουάνγκ, υπενθυμίζοντας πως ο Σι, κατά τη διάρκεια ομιλίας του στη Μεγάλη Αίθουσα του Λαού τόνισε πως «στη νέα εποχή οι κινέζοι κομμουνιστές πρέπει να μάθουν από τον Μαρξ, ας επιτρέψουμε στις υπέροχες εικόνες της ανθρώπινης κοινωνίας που οραματίστηκαν ο Μαρξ και ο Ενγκελς να συνεχίσουν να ξετυλίγονται στη γη της Κίνας».
Αλλά εάν η νέα Κίνα του Σι Τζινπίνγκ έχει το βλέμμα της στραμμένο προς τον Μαρξ, πώς θα έβλεπε και θα ερμήνευε τη σημερινή Κίνα ο γερμανός φιλόσοφος; «Θεωρώ πώς εάν ο Μαρξ μπορούσε μαγικά να αναστηθεί, θα λάτρευε τη σημερινή Κίνα, αλλά όχι για τους λόγους που θα εκτιμούσε το Πεκίνο. Θα έβλεπε την Κίνα ως την επαλήθευση της θέσης του σύμφωνα με την οποία οποιαδήποτε μορφή βιομηχανικού καπιταλισμού με υψηλή παραγωγή που πλήττεται από οικονομικές κρίσεις αποτελεί ένα αναγκαστικό πέρασμα στον δρόμο προς τον σοσιαλισμό» υπογραμμίζει, από την πλευρά του, ο Τάιλερ Κόουεν στο Bloomberg, υποστηρίζοντας, έτσι, έμμεσα, πως ο Μάο, υπερτονίζοντας τη συμβολή της αγροτιάς στον κομμουνιστική επανάσταση και υποστηρίζοντας πως η Κίνα θα παρέκαμπτε τις παραδοσιακές μορφές του αστικού καπιταλισμού της Ευρώπης, αποδείχτηκε τελικά λάθος.
«Μπορείτε να ερμηνεύσετε την Πολιτιστική Επανάσταση (…) ως έναν πόλεμο, μεταξύ άλλων, κατά των αστικών ελίτ. Αποτέλεσαν μια απόπειρα να βρεθεί ένας πιο σύντομος δρόμος προς τον σοσιαλισμό, μεγαλύτερης σημασίας για τα λιγότερο αστικοποιημένα και βιομηχανοποιημένα έθνη». Αλλά η πορεία της Κίνας, από τον Ντενγκ Ξιάοπινγκ έως τον Σι Τζινπίνγκ αποτελεί αντιθέτως «μία από τις μεγαλύτερες περιπτώσεις αστικοποίησης στην Ιστορία» εξήγησε o διακεκριμένος αμερικανός οικονομολόγος, καθηγητής στο πανεπιστήμιο George Mason και αρθρογράφος των New York Times και του Bloomberg.
Ο αναστημένος Μαρξ, γράφει ο Κόουεν, δεν θα παρέλειπε επίσης να σημειώσει πως στην Κίνα η αγροτική οδός προς τον κομμουνισμό δοκιμάστηκε καθώς και ότι σήμερα «η Κίνα επιστρέφει στην κλασική οδό της βιομηχανικής παραγωγής, ώστε να ξεπεράσει, αρχικά, τις ελλείψεις και να περάσει μετά (στο στάδιο) των πολιτικών μεταρρυθμίσεων». Ο Κόουεν δεν πιστεύει ότι τελικό αποτέλεσμα θα είναι η εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου. «Αλλά, όσον αφορά την Κίνα, ο Μαρξ είναι ο μοναδικός θεωρητικός που δεν έχει ακόμα διαψευσθεί. Είναι οι φιλελεύθεροι δυτικοί και οι μαοϊστές αυτοί που φαίνονται αστείοι» σημείωσε χαρακτηριστικά. Οσον αφορά τους φιλελεύθερους δυτικούς στοχαστές, υποστήριζαν πως καθώς η Κίνα θα προέβαινε στη φιλελευθεροποίηση της οικονομίας της, ο ρόλος του κομμουνιστικού κόμματος θα περιοριζόταν σημαντικά και η χώρα θα γινόταν πιο δημοκρατική. Τους διέψευσε, όμως, ο Σι.