Το όνομα του κορυφαίου σχεδιαστή Ιβ Σεν Λοράν, που πέθανε το 2008, είναι ταυτισμένο με τη γαλλική μόδα. Και τώρα, εξήντα χρόνια μετά την παρουσίαση της πρώτης κολεξιόν, που έφερε το όνομά του, οι δημιουργίες του καταλαμβάνουν και πάλι το Παρίσι.
Από το Σάββατο 5 Φεβρουαρίου έως τις 15 Μαΐου, σε πέντε από τα πιο διάσημα μουσεία της Γαλλίας, το Λούβρο, το Musée d’Orsay, το Centre Pompidou, το Musée d’Art Moderne de Paris και το Musée Picasso Paris, ανάμεσα στις μόνιμες συλλογές τους, εκτίθενται 50 κομμάτια από το τεράστιο έργο του κορυφαίου γάλλου μόδιστρου. Ταυτόχρονα, το Musée Yves Saint Laurent, που φιλοξενείται στα πρώην κεντρικά γραφεία του designer στη Avenue Marceau, εκθέτει σκίτσα, φωτογραφίες Polaroid και σπάνιους καμβάδες, που απεικονίζουν τις διαδικασίες και την απαιτούμενη δεξιοτεχνία για τη δημιουργία της υψηλής ραπτικής. (Δείτε το βίντεο των εκθέσεων)
Οι διοργανωτές του project «Yves Saint Laurent aux Musées», το οποίο χρειάστηκε 18 μήνες πανδημίας για να οργανωθεί, λένε ότι είναι η πρώτη φορά που ένας μετρ της haute couture θα τιμηθεί σε τόσα πολλά μουσεία ταυτόχρονα. Θα είναι ακόμη μια από τις πρωτιές του Σεν Λοράν, ο οποίος είναι ο πρώτος couturier που αγκάλιασε τα έτοιμα ρούχα, ο πρώτος που εμπνεύστηκε τη μόδα από το street style και ένας από τους πρώτους σχεδιαστές που ανέβασε έγχρωμα μοντέλα στην πασαρέλα. Μάλιστα, τα ρούχα του είναι τοποθετημένα πλάι σε έργα τέχνης από τα οποία τα έχει εμπνευστεί. Μετά από αυτό το project, λοιπόν, ίσως μπει ένα τέλος στην αιώνια διαμάχη για το αν η υψηλή μόδα ανήκει στην υψηλή τέχνη.
Σύμφωνα με τη Μουνά Μεκουάρ, συνεπιμελήτρια του project και ειδικό στη σύγχρονη τέχνη, η οποία μίλησε στην ανταποκρίτρια των New York Times στο Παρίσι Τίνα Αϊζάακ Γκουαζέ, αυτός ο διαχωρισμός δεν ισχύει πλέον: «Νομίζω ότι, το 2022, ζούμε σε μια εποχή που δεν χρειάζεται πλέον να ρωτάμε αν η μόδα είναι τέχνη», λέει στους New York Times. «Σήμερα, ζούμε σε ένα πολλαπλό και διεπιστημονικό σύμπαν, που αποτελείται από συνδετικούς κρίκους, επομένως οι παλιές ετικέτες δεν έχουν νόημα πια», πρόσθεσε. «Δεν νομίζω ότι μπορεί κανείς να καταλάβει έναν σχεδιαστή μόδας, όποιος κι αν είναι αυτός, χωρίς να σκεφτεί τη σύγχρονη δημιουργία γύρω του. Με την ίδια λογική, δεν νομίζω ότι μπορούμε να κατανοήσουμε έναν σύγχρονο καλλιτέχνη χωρίς να δούμε επίσης τι συμβαίνει στη μόδα».
Και παρατήρησε ότι η ιδιοφυΐα του Σεν Λοράν τον οδήγησε να θολώσει τα όρια μεταξύ μόδας και τέχνης, από την αρχή. «Παρατηρούσε διάφορους πολιτισμούς και μορφές τέχνης και ανταποκρινόταν στην τέχνη της εποχής του», λέει στους New York Times η Μεκουάρ. «Ανήγγειλε την άφιξη του 21ου αιώνα. Το βλέμμα του ήταν πλουραλιστικό: δεν υπάρχει ιεραρχία, απλώς πολλά κέντρα ενδιαφέροντος. Αφομοίωνε πλήρως το έργο ενός καλλιτέχνη για να το εφεύρει εκ νέου», συνέχισε. «Ακόμη και όταν η αναφορά είναι άμεση, υπάρχει πάντα ένα δικό του twist. Και το έργο του εξακολουθεί να έχει νόημα σε όλο τον κόσμο σήμερα, επειδή το έκανε πριν από οποιονδήποτε άλλον».
Ηταν τόσο πολυσχιδείς οι αναφορές του Σεν Λοράν, ώστε η έκθεση θα μπορούσε να είχε πάει «σε χίλιες διαφορετικές κατευθύνσεις», λέει. Ωστόσο, για να μην υπάρχει διάχυση, οι επιμελητές Μουνά Μεκουάρ, Στεφάν Ζανσόν και ο Μάντισον Κοξ, πρόεδρος του ιδρύματος Pierre Bergé-Yves Saint Laurent, συνεργάστηκαν στενά με διευθυντές και επιμελητές μουσείων για να συνδυάσουν τις επιλογές με τα αντίστοιχα εκθέματα των μουσείων.
Στο Centre Pompidou, 500 φωτογραφίες Polaroid με φίλες του Ιβ Σεν Λοράν, μούσες και μοντέλα του όπως οι Κέιτ Μος, Κάρλα Μπρούνι, Στέλα Τέναντ και Ναόμι Κάμπελ φέρνουν στην έκθεση έναν αέρα Αντι Γουόρχολ. Ενα φόρεμα από τη συλλογή «Πικάσο, φθινόπωρο – χειμώνας 1979», με υπόγεια ρεύματα που αντικατοπτρίζουν το έργο της γαλλίδας εικαστικού Σονιά Ντελονέ, εκτίθεται στην αίθουσα Delaunay. Ενα πράσινο παλτό από την κολεξιόν «Scandale 1971» βρίσκεται δίπλα στο «Made in Japan», του Μαρσιάλ Ρες, ποπ καλλιτέχνη, σύγχρονου του Ιβ Σεν Λοράν.
Ακόμη, ένα φόρεμα YSL Mondrian βρίσκεται για πρώτη φορά πλάι στο έργο του Πιέτ Μοντριάν «Composition in Red, Blue and White II». Να σημειωθεί ότι ο μόδιστρος παρουσίασε το έργο του ολλανδού ζωγράφου στο γαλλικό κοινό με την περίφημη συλλογή του «Μοντριάν, φθινόπωρο – χειμώνας 1965» δέκα χρόνια πριν αποκτήσει τον συγκεκριμένο πίνακα το Centre Pompidou.
Στο Musée d’Art Moderne, ο φωτισμός μειώθηκε και οι εγκαταστάσεις αναδιατάχθηκαν για να φιλοξενηθούν ρούχα, που αναδεικνύουν μια διαφορετική πτυχή της τέχνης του 20ου αιώνα, όπως ένα τζιν φόρεμα-παλτό από τη σειρά ετοίμων ενδυμάτων «Rive Gauche, άνοιξη-καλοκαίρι 1970» πλάι σε ένα πάνελ με ρίγες του street artist Ντανιέλ Μπουρέν.
Και στο Musée d’Orsay, που ειδικεύεται σε έργα του 19ου αιώνα, το σημείο επαφής είναι η λογοτεχνία. Τα έργα του Μαρσέλ Προυστ υπήρξαν δια βίου έμπνευση για τον Σεν Λοράν, και σε αυτόν αναφέρεται έμμεσα η έκθεση μέσω του «Le Smoking» (ή σμόκιν για γυναίκες). Πρόκειται για ένα από τα εμβληματικά μοντέλα του σχεδιαστή, που άνοιξαν τον δρόμο στην σύγχρονη έννοια της ρευστότητας του φύλου.
Πέντε σμόκιν είναι τοποθετημένα μπροστά από το μεγάλο ρολόι του μουσείου στην είσοδο των συλλογών των ιμπρεσιονιστών. Ανάμεσά τους είναι και το πρώτο, που σχεδίασε ο Σεν Λοράν το 1966, καθώς και δύο φορέματα εμπνευσμένα από την μπελ επόκ, που σχεδιάστηκαν για τον Χορό του Προυστ του 1971, το ένα για την Τζέιν Μπίρκιν (από ιβουάρ κρεπ και δαντέλα γκιπούρ) και το άλλο για την οικοδέσποινα του χορού Μαρί Ελέν ντε Ροτσίλντ (από ιβουάρ σατέν με μαύρη επένδυση), γράφει στους New York Times η Τίνα Γκουαζέ. Βρίσκονται μπροστά στο «Déjeuner sur l’Herbe» («Γεύμα στο Γρασίδι», 1863) του Εντουάρ Μανέ, άλλη μια εμμονή του Ιβ Σεν Λοράν.
Στην επιχρυσωμένη αίθουσα Galerie d’Apollon του Λούβρου, όπου φιλοξενούνται τα κοσμήματα του γαλλικού στέμματος, τέσσερα περίτεχνα κεντημένα τζάκετ δοξάζουν τη δόξα της Γαλλίας και του savoir-faire της. Το τζάκετ «Homage à ma Maison», από οργάντζα με βαρύτιμο κέντημα με κρυστάλλους και χρυσή κλωστή, εκτίθεται κοντά στη συλλογή του βασιλιά Λουδοβίκου XIV με αντικείμενα σκαλισμένα σε κρύσταλλο.
Αν και οι εκθέσεις στο σύνολό τους καλύπτουν μεγάλη επιφάνεια, τα αντικείμενα που εκτίθενται αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μέρος από τα θέματα των περίπου 7.000 ρούχων YSL, 50.000 αξεσουάρ και χιλιάδων σκίτσων για κολεξιόν, ντεκόρ και κοστούμια, που διατηρούνται σε αρχεία σε όλη τη Γαλλία. Και δεν περιλαμβάνουν θησαυρούς, όπως τα περισσότερα από 250 κομμάτια και πρωτότυπα που δωρίστηκαν στο ίδρυμα το 2019 από τη μούσα του YSL Μπετί Κατρού.