Δεν είναι εύκολο να περιγράψει κανείς τον επιχειρηματία Λαυρέντη Λαυρεντιάδη. Στην αναδρομή δυο δεκαετιών, ο πρώην ισχυρός άνδρας της Alapis, πάλαι ποτέ ιθύνων νους της Νεοχημικής και πρώην πρόεδρος της Proton Bank, τρέφει προτίμηση στον Ολυμπιακό αλλά και στις σπάνιες, δερματόδετες εκδόσεις του 16ου και 17ου αιώνα. Πιστεύει βαθιά στον Θεό και στην εναλλακτική ιατρική. Εχει βραβευθεί ως ισχυρός οικονομικός παράγοντας και επιχειρηματίας της χρονιάς τη δεκαετία του 2000, αλλά έχει βρεθεί και στην έκτη πτέρυγα του Κορυδαλλού, αντιμέτωπος με κακουργηματικές κατηγορίες. Εχει φωτογραφηθεί με εκπροσώπους της θεσμικής αφρόκρεμας της ελληνικής κοινωνίας, αλλά έχει βρεθεί και σε πολιτική δίνη για τη στενή σχέση του με τον Μανόλη Πετσίτη, άνθρωπο του στενού περιβάλλοντος του Νίκου Παππά και θαμώνα του Μεγάρου Μαξίμου επί ΣΥΡΙΖΑ. Μόνο οι κύκλοι που κάνει η ζωή μπορούν να εξηγήσουν το κρεσέντο της δραστηριότητάς του, την πτώση του, τις δικαστικές περιπέτειες του. Το 2006 δεν μοιάζει με το 2012, και καμιά προηγούμενη χρονιά με το 2021.
Εχουν περάσει μόλις λίγες εβδομάδες από την απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων που δίκασε την υπόθεση της Proton Bank, για επισφαλή δάνεια άνω των 750 εκατ. ευρώ. Υστερα από δίκη 4,5 ετών, ο Λαυρεντιάδης, ως βασικός πρωταγωνιστής της, κρίθηκε ένοχος για ηθική αυτουργία στην απιστία δύο δικηγόρων, μελών του Δ.Σ. της Proton Bank καθώς και υπαλλήλων των Επιτροπών Δανειοδοτήσεων, οι οποίοι το 2010 και μέσα σε ένα εξάμηνο ενέκριναν δάνεια άνω των 750 εκατομμυρίων ευρώ, σε εταιρίες που φέρονται να ελέγχονταν από τον ίδιο τον Λαυρεντιάδη – ένοχοι μαζί του και άλλοι οκτώ κατηγορούμενοι από τους συνολικά 43 της δικογραφίας.
Οι δικαστές έκριναν με βάση την απόφαση τους πως ο Λαυρεντιάδης, με την ιδιότητα του προέδρου της Proton Bank, διέπραξε το αδίκημα της ηθικής αυτουργίας σε απιστία, χωρίς ωστόσο να εξαπατήσει, να υπεξαιρέσει τα χρήματα και να ξεπλύνει λεφτά. Σε κάθε περίπτωση, νομικοί εκτιμούν ότι ο επιχειρηματίας έπεσε «στα μαλακά», και μάλιστα κόντρα στην εισαγγελική πρόταση.
Στην κλασική εκδοχή υποθέσεων του white collar crime, του εγκλήματος των λευκών γιακάδων, τα λεφτά είναι το δια ταύτα. Πού κρύβονται, ποιος έχει τον πραγματικό έλεγχό τους, πόσο εύκολο είναι να επιστρέψουν σε χέρια ασφαλή και κυρίως πώς μπορούν να αποδοθούν στο «θύμα». Στη συγκεκριμένη υπόθεση, τη ζημία έχει υποστεί η τράπεζα, η Proton Bank. Για την ακρίβεια, η παλαιά Proton Bank, η οποία και βρίσκεται υπό εκκαθάριση – η τράπεζα διχοτομήθηκε στον απόηχο του σκανδάλου και το υγιές σκέλος της έχει περάσει στη Eurobank.
Η απόφαση που έλαβε το δικαστήριο τον Ιανουάριο, θέλει τα λεφτά του κ. Λαυρεντιάδη, την κινητή του περιουσία, λογαριασμούς και μετοχές, επενδυτικά προϊόντα, ακόμη και εκποίηση θυρίδων, να κατευθύνονται στην παλαιά Proton. Αίρει τη δέσμευσή τους και διατάσσει την απόδοση (κατά πλειοψηφία, 2-1) στη ζημιωθείσα τράπεζα, μέχρι του ποσού των 753 εκατομμυρίων 176 χιλιάδων ευρώ, όσο και το επίδικο ποσό, η ζημία δηλαδή της τράπεζας (πλην ενός ποσού 38,6 εκατ. ευρώ, βλ. συνέχεια του κειμένου).
Είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι ανάλογο. «Το δικαστήριο έκανε το πρώτο αναγκαίο βήμα, αξιοποιώντας – για πρώτη φορά εξ όσων δυνάμεθα να γνωρίζουμε – όλα τα εργαλεία που του παρέχει ο Νέος Κώδικας Ποινικής Δικονομίας, προκειμένου να αποκαταστήσει τη ζημία που προξένησε μία τέτοια ιλιγγιώδης τραπεζική απιστία», δήλωσαν σε ερώτηση του Protagon οι συνήγοροι Πολιτικής Αγωγής Βασίλειος Τέτοκας και Αντώνιος Παπαδημητρόπουλος. «Βεβαίως, με βάση τους ρυθμούς της ελληνικής Δικαιοσύνης, η πραγματική ικανοποίηση της Proton υπό ειδική εκκαθάριση αναμένεται ότι θα αργήσει, έως ότου η απόφαση καταστεί αμετάκλητη».
Ζυρίχη – Σιγκαπούρη – Γιβραλτάρ
Κατά το παρελθόν, ο Λαυρεντιάδης έχει επιστρέψει ποσό ύψους 51 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο της ποινικής συνδιαλλαγής, προκειμένου να τύχει ευνοϊκότερης ποινικής μεταχείρισης στην υπόθεση. Αυτή τη φορά, το χρώμα του χρήματος είναι διαφορετικό και εντοπίζεται σε τράπεζες εκτός συνόρων. Σε τράπεζες της Ελβετίας, ίσως και της Σιγκαπούρης ή του Γιβραλτάρ.
Το 2012, στην αρχή της δικαστικής διερεύνησης της υπόθεσης, η Ελβετική Ομοσπονδιακή Εισαγγελία, σε συνεργασία με τις ελληνικές αρχές, κλειδώνουν τρεις λογαριασμούς στην τράπεζα Lombard Odier. Το πρόσωπο που υπογράφει το αίτημα δικαστικής συνδρομής και την απαγόρευση κίνησης των τριών λογαριασμών, είναι ο τότε αντεισαγγελέας Πρωτοδικών Γιάννης Δραγάτσης. Παρά το γεγονός ότι οι λογαριασμοί αυτοί – περίπου 160 εκατ. ευρώ – τηρούνται στο όνομα της GHP Arbitrium, ανώνυμης εταιρείας που δραστηριοποιείται από το 1988 στη Ζυρίχη, ως μεσίτρια επενδυτικών προϊόντων (securities dealer), δρώντας στην ουσία ως διαχειριστής κεφαλαίων, εντούτοις ο αντεισαγγελέας επιμένει ότι πραγματικός δικαιούχος είναι ο Λαυρεντιάδης. Έναν μήνα αργότερα, ο επικεφαλής της ελβετικής εισαγγελίας Αντριαν Ετβάιν (Adrian Ettwein) δεσμεύει προληπτικά τους λογαριασμούς, μαζί τους και έξι τραπεζικές θυρίδες που σχετίζονται με τον Λαυρεντιάδη.
Ο τρίτος εξ αυτών των λογαριασμών (των 51 εκατ. ευρώ) εμφανίζει μια ιδιαιτερότητα, όχι έκπληξη για όσους γνωρίζουν τα πρόσωπα του στενού περιβάλλοντος του Λαυρεντιάδη, όπως τον Πέτρο Κυριακίδη. Ο συγχρωτισμός των δυο ανδρών δεν είναι μόνο επαγγελματικός, έχει εδραιωθεί με όρους οικογενειακής εγγύτητας: ο Κυριακίδης υπήρξε αδελφικός φίλος με τον πατέρα του επιχειρηματία, Βασίλη, ενώ με τους γιους του ο Λαυρεντιάδης γνωρίζεται από παιδί.
Το 2011, ο επικεφαλής της «Petros Kyriakides Media Group Limited», με έδρα τη Λάρνακα της Κύπρου, ζητεί από την Lombard Odier – πάντα μέσω της GHP Arbitrium – πιστοληπτική γραμμή (δάνεια και αναλήψεις) ύψους 36 εκατ. ευρώ προς την εταιρεία του. Η τράπεζα δέχεται να τη χορηγήσει – η εταιρεία έχει εξάλλου στην κατοχή της 12 περιοδικά και 4 εφημερίδες -, με ενέχυρο – collateral ύψους σημερινής αξίας 38,6 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό είναι που αφαιρείται σήμερα μαζί με τους τόκους από τα χρωστούμενα στην Proton, αφού πρόκειται για το ενέχυρο στην τράπεζα Lombard Odier.
Η προσπάθεια να ξεκλειδώσουν οι λογαριασμοί
Στη Βέρνη, τον Φεβρουάριο του 2014, γίνεται ειδική σύσκεψη παρουσία του Ετβάιν, της εταιρείας GHP, μιας άλλης καταπιστευματοδόχου εταιρείας, της Mutual Consulting Establishment, της τράπεζας καθώς και των πληρεξουσίων δικηγόρων του Λαυρεντιάδη. Το διακύβευμα της συνάντησης είναι το αίτημα του πρώην προέδρου της Proton Bank να παραχωρήσει περιουσιακά του στοιχεία, κατά τρόπον ώστε να ικανοποιηθούν το ελληνικό Δημόσιο και η Proton. Ζητεί την έγκριση του ελληνικού κράτους, ώστε να άρουν οι Ελβετοί την εντολή δέσμευσης. Οι ελληνικές εισαγγελικές αρχές δυσπιστούν ωστόσο απέναντί του. Τον ίδιο κιόλας μήνα αρνούνται να ξεκλειδώσουν τους λογαριασμούς, με βασικό επιχείρημα ότι ο Λαυρεντιάδης δεν εκφράζει επιθυμία μεταφοράς ποσών σε λογαριασμό του ελληνικού Δημοσίου.
Με αφορμή τη διαπραγμάτευση αυτή, αποκαλύπτεται αν μη τι άλλο ένας μικρός θησαυρός. Σύμφωνα με πληροφορίες του Protagon, γίνεται λόγος για 51 εκατ. ευρώ κατατεθειμένα στη Lombard Odier στη Σιγκαπούρη. Για 53 εκατ. στη Ζυρίχη, στην ίδια τράπεζα. Περίπου 16 εκατ. ευρώ στην τράπεζα Turicum Private Bank στο Γιβραλτάρ. Για πάνω από μισό τόνο χρυσάφι φυλασσόμενο στην GHP Arbitrium, στη Ζυρίχη, πέντε εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ κατατεθειμένα στην Deutsche Bank, 1,8 εκατ. στην τράπεζα BNP, για 3,5 εκατ. ευρώ στη Dresdner Bank καθώς και ένα εκατομμύριο ευρώ στην τράπεζα με την ονομασία ακόμη Gottardo, αργότερα BSI.
Παρά τις υποσχέσεις που συνοδεύουν τα «σεντούκια», το τοπίο είναι θολό. Μυημένοι στο χρηματοπιστωτικό σύστημα τονίζουν ότι η αποδέσμευση της δραστηριότητας μιας εταιρείας που έχει ρόλο καταπιστευματοδόχου, όπως η GHP, δεν συνεπάγεται απαραιτήτως την επιστροφή των ποσών που εκείνη διαχειρίζεται – πιθανότατα σε άλλη γη, σε άλλα μέρη. Κοινώς, δεν είναι διόλου βέβαιο ότι τα λεφτά θα αλλάξουν χέρια και θα κατευθυνθούν στην ορθή κατεύθυνση: στο ταμείο της Proton Bank.
Τα δικαστικά μέτωπα και ο Πετσίτης
Αυτή η λήξη της ακροαματικής διαδικασίας, σε πρώτο βαθμό, στην υπόθεση της Proton Bank δεν κλείνει τα δικαστικά μέτωπα του Λαυρεντιάδη. Ο ίδιος και άλλα έντεκα πρόσωπα αντιμετωπίζουν κακουργηματικές κατηγορίες, απάτη από κοινού και κατ’ εξακολούθηση σε βάρος του Δημοσίου και σύσταση εγκληματικής οργάνωσης με σκοπό την απάτη σε βάρος του Δημοσίου, στο πλαίσιο της υπόθεσης της ELFE – Ελληνικά Χημικά Λιπάσματα, ύστερα από μήνυση που έχει καταθέσει η Δημόσια Επιχείρηση Αερίου, με καταγγελλόμενη ζημία σε βάρος της επιχείρησης αερίου άνω των 115 εκατ. ευρώ.
Η ΔΕΠΑ έχει κάνει λόγο για απάτη – μαμούθ. Οι καταναλώσεις αερίου της ELFE από τη ΔΕΠΑ καλύπτονταν τα τελευταία χρόνια αποκλειστικά με μεταχρονολογημένες επιταγές πλείστων όσων επιχειρήσεων, πολλές από τις οποίες ήταν συνδεδεμένες με την ELFE. Αποτέλεσμα, το χρέος να διογκώνεται χωρίς καμία προοπτική είσπραξής του. Είχε μάλιστα εκτιναχθεί κατά οκτώ εκατομμύρια ευρώ, μέσα σε μόλις ενάμιση χρόνο, καθώς η ΕLFE είχε επιτύχει προσωρινή δικαστική προστασία.
Στο δύσκολο αυτό σκηνικό, προστέθηκε η δίωξη που ασκήθηκε το 2019 για την «αμαρτωλή» ELFE, σε βάρος του Λαυρεντιάδη και τεσσάρων στενών συνεργατών του. Ο επιχειρηματίας κατηγορείται ως ηθικός αυτουργός σε απάτη που αφορά τη μεταβίβαση της επιχειρηματικής δραστηριότητας της ELFE στη Νέα Καρβάλη Καβάλας, σε άλλες δυο εταιρείες, ΕΛΛΑΓΡΟΛΙΠ ΑΕΒΕ και PFIC LTD, επίσης δικών του συμφερόντων, με αποτέλεσμα να μην εξοφλούνται δάνεια εκατομμυρίων που είχαν ληφθεί από την Alpha Bank. Η τράπεζα είχε καταθέσει μηνυτήρια αναφορά, με την οποία κατήγγειλε παράνομη μεθόδευση: στόχος της μεταβίβασης ήταν η ΕLFE να μείνει δίχως αντικείμενο, ώστε το Δημόσιο να κληθεί ως εγγυητής να καταβάλει τα χρέη της στην τράπεζα. Κι ενώ παράλληλα οι άλλες δυο εταιρείες συμφερόντων Λαυρεντιάδη θα είχαν κέρδη, δεν θα είχαν καμία υποχρέωση καταβολής των χρεών.
Στον δικαστικό στροβιλισμό του, βρέθηκε εναγκαλισμένος με τον Μανόλη Πετσίτη. Γνωστός και ως «Μανόλο», ο Πετσίτης εμφανίζεται στη ΔΕΠΑ ως φορολογικός εκπρόσωπος των κυπρίων δικηγόρων, συνεργατών του πολυσυζητημένου Αρτέμη Αρτεμίου, οι οποίοι παραμένουν διαχειριστές των offshore εταιρειών όπου μεταβιβάστηκαν η παραγωγή και οι εργαζόμενοι της ELFE. Ο Τύπος, όμως, με βροχή δημοσιευμάτων, αποδίδει στον Πετσίτη και ρόλο συνδέσμου (είναι άλλωστε παιδικός φίλος του τότε υπουργού Νίκου Παππά) ανάμεσα στο Μέγαρο Μαξίμου και τον Λαυρεντιάδη. Τον φέρει να προωθεί συμφέροντα της εταιρείας ΕLFE, προκειμένου αυτή να μην πληρώνει, αφήνοντας «φέσι» στη ΔΕΠΑ πάνω από 115 εκατ. ευρώ. Οι αποκαλύψεις προκαλούν την παρέμβαση της ηγεσίας του Αρείου Πάγου και τα δημοσιεύματα σχετίζονται με την υπόθεση ΔΕΠΑ – ΕLFE.
Ο Λαυρεντιάδης έχει κάνει 18 μήνες φυλακή. Εχει πληρώσει με σωματική φθορά, δεδομένων των σοβαρών προβλημάτων υγείας που τον ταλανίζουν χρόνια τώρα, την εμπλοκή του με τη Δικαιοσύνη. Οι φωτογραφίες του, γυμνού, για να είναι εμφανής η τότε επιδεινούμενη υγεία του, και με γενειάδα, ενδεικτική της ψυχολογικής απόσυρσής του από τα εγκόσμια, είχαν προκαλέσει σοκ, προμηνύοντας αργότερα και την καταδίκη της ελληνικής πολιτείας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τη μεταχείριση που του επεφύλαξε – το ΕΔΑΔ του επιδίκασε 6.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 8.000 ευρώ για δικαστικά έξοδα.
Ο ίδιος συνεχίζει πάντως ακάθεκτος την επιχειρηματική δραστηριότητά του. Μόλις τον περασμένο Οκτώβριο, έγινε γνωστό ότι διεκδικεί το λιμάνι «Φίλιππος Β» στη Νέα Καρβάλη Καβάλας. Είναι προφανές ότι θεωρεί την Τύχη με το μέρος του. Ισως επειδή είναι παράδοξο ακόμη και το γεγονός ότι ζει: οι γιατροί τον είχαν ξεγραμμένο από τα 18 του.