Στην καρδιά του Βουκουρεστίου μερικές νεαρές γυναίκες καπνίζουν και γελούν στο πεζοδρόμιο έξω από ένα ψηλό κτίριο. Τίποτα το ασυνήθιστο αν εξαιρέσουμε το βαρύ μακιγιάζ, τα ψηλά τακούνια και τα αποκαλυπτικά τους φορέματα, που είναι μάλλον αταίριαστα με τον πρωϊνό ήλιο και τα ρούχα των περαστικών.
Δύο όροφοι του κτιρίου είναι μισθωμένοι από το Studio 20. Λευκοί διάδρομοι διακοσμημένοι με φωτογραφίες λαμπερών γυναικών οδηγούν σε 40 δωμάτια. Κάποιες πόρτες είναι κλειστές πράγμα που σημαίνει δουλειά, μεταδίδει από το Βουκουρέστι η ανταποκρίτρια του BBC News Λίντα Πρέσλι.
Πίσω από τις κλειστές πόρτες γυναίκες συνομιλούν σε ζωντανή σύνδεση με διεθνείς πελάτες μέσω webcam –στη γλώσσα του Ιντερνετ κάνουν σεξ τσατ-, πράγμα απολύτως νόμιμο εφόσον είναι μόνες τους στον χώρο. Στον κόσμο των εικονικών σχέσεων και του cyber sex, τα κορίτσια μπροστά από την κάμερα είναι «μοντέλα» και οι άντρες που τις παρακολουθούν από κάποιο άλλο μέρος του κόσμου είναι «μέλη».
Η Λάνα δουλεύει στο δωμάτιο 8. Κυριαρχεί ένα μεγάλο στρογγυλό κρεβάτι με μαξιλάρια, στην άκρη υπάρχει και μια ντουλάπα με μερικά από τα ρούχα της. Σε μια γωνία είναι τοποθετημένη μια μεγάλη οθόνη υπολογιστή, μια ακριβή κάμερα και από πίσω φώτα για επαγγελματική φωτογράφιση. Δεκάδες ζευγάρια μάτια μπορούν να δουν τη Λάνα σε πραγματικό χρόνο μέσω ιστοσελίδων ενηλίκων. Δωρεάν. Χρήματα βγαίνουν από τη στιγμή που ένα «μέλος» της ζητήσει να «πάνε ιδιωτικά» (go private) σε μια συνεδρία one-to-one webcam.
Δουλεύοντας καθημερινά για ένα οκτάωρο, η Λάνα κερδίζει περίπου 4.000 ευρώ το μήνα, ποσό δεκαπλάσιο, σχεδόν, του μέσου μισθού στη Ρουμανία. Ο εργοδότης της, το Studio 20, κερδίζει άλλα τόσα από τις online συνεδρίες. Και η ιστοσελίδα που βρίσκεται στην κορυφή της πυραμίδας –στην προκειμένη περίπτωση το LiveJasmin προβάλλει τα βίντεο του Studio 20 και πληρώνεται από τους πελάτες μέσω πιστωτικής κάρτας- παίρνει τα διπλάσια.
Το LiveJasmin είναι η μεγαλύτερη ιστοσελίδα με ζωντανές web κάμερες σεξ στον κόσμο. Καθημερινά έχει περίπου 35 – 40 εκατ. επισκέπτες και ανά πάσα στιγμή υπάρχουν 2.000 μοντέλα σε απευθείας σύνδεση. Είναι απλό, λοιπόν, να καταλάβει κανείς πώς ο τζίρος τη βιομηχανίας web κάμερας, έφτασε το 2016 τα 2 δις. δολάρια.
Η Λάνα είναι πτυχιούχος. Και μέχρι το 2008, που η παγκόσμια οικονομική κρίση έπληξε τη Ρουμανία, εργαζόταν στον κλάδο των ακινήτων. Η πρώτη φορά που στάθηκε μπροστά από την κάμερα, της έχει μείνει αξέχαστη. «Ήμουν μόνη στο δωμάτιο, αλλά ένιωθα σα να υπήρχαν εκατοντάδες άνθρωποι γύρω μου. Δεν μπορούσα να παρακολουθήσω τι έλεγαν και τι ζητούσαν από μένα. Ήταν συγκλονιστικό. Αλλά άρχισα να αντιλαμβάνομαι ποιο μέλος ήταν πιθανός πελάτης που θα μπορούσε να πληρώσει και να μην χάνω χρόνο με όλους αυτούς που μπαίνουν δωρεάν».
Τι συμβαίνει σε μια ιδιωτική συνεδρία; «Συνήθως συζητάμε, μερικές φορές παίζω κάποιους ρόλους και ένα μικρό μέρος περιλαμβάνει γυμνό και αυνανισμό», λέει. Μερικές φορές τα μέλη προσπαθούν να την πείσουν να κάνει πράγματα που δεν θέλει, η ίδια όμως έχει το πάνω χέρι. Το σημαντικό είναι να κρατήσει online έναν πελάτη που πληρώνει, όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο.
«Έχεις 10 λεπτά να κάνεις τη χαριτωμένη και τη σέξι, μετά καλό είναι να έχεις κάτι να πεις, αλλιώς ο πελάτης θα φύγει», λέει η Άντρα Κιρνοτζεάνου, υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων του Studio 20. Για το σκοπό αυτό, το Studio 20 απασχολεί εκπαιδευτές, έναν ψυχολόγο και έναν καθηγητή Αγγλικών. Οι περισσότεροι πελάτες είναι Βορειοαμερικανοί και Ευρωπαίοι, οπότε είναι σημαντικό να μπορούν να επικοινωνούν τα μοντέλα μαζί τους.
Ο Αντρέα διδάσκει αγγλικά στα κορίτσια, έχει, όμως μια, ακόμη, αρμοδιότητα: «Τους διδάσκω τι είναι τα φετίχ και οι φετιχιστές, μελετάμε Φρόιντ, πολλή ψυχολογία, αλλά και ένα βιβλίο με κινήσεις γιατί οι γυναίκες πρέπει να είναι αισθησιακές, έξυπνες και όμορφες».
Η γεωγραφία είναι επίσης σημαντική, αφού έτσι τα μοντέλα μπορούν να μιλήσουν με τα μέλη για το μέρος που ζουν ή για άλλα εξωτικά μέρη. «Δεν είναι απλά μια σεξουαλική δραστηριότητα όπως πιστεύουν κάποιοι. Τα μοντέλα πρέπει να μιλούν με τα μέλη σαν να έχουν μια κανονική, online σχέση. Και όταν μπορούν να συζητήσουν για πολλά διαφορετικά θέματα νιώθουν και οι δύο πιο άνετα», λέει ο Αντρέα.
Το Studio 20 είναι το μεγαλύτερο franchise webcam στον κόσμο. Έχει εννέα υποκαταστήματα στη Ρουμανία, ένα από τα οποία απασχολεί cam-boys που εξυπηρετούν την ομοφυλοφιλική αγορά. Τα υπόλοιπα υποκαταστήματά του βρίσκονται στην πόλη Κάλι της Κολομβίας, στη Βουδαπέστη και στο Λος Άντζελες.
Η Σάντι Μπελ, -με δύο πτυχία πανεπιστημίου – είναι ένα από τα μοντέλα που έχουν κάμερα στο σπίτι τους. Κερδίζει περίπου 100 ευρώ την ημέρα όταν «δουλεύει» online για να συμπληρώσει το εισόδημά της ως σχεδιάστρια εσωτερικών χώρων. Ένα από τα πλεονεκτήματα που της προσφέρει η ανεξαρτησία -και η άμεση σχέση με μια ιστοσελίδα- είναι ότι κερδίζει μεγαλύτερο ποσοστό. Και οι πελάτες; «Κυρίως είναι ωραίοι τύποι, όχι τρελοί άνδρες», λέει, «Πολλά μέλη ψάχνουν για αγάπη και σχέση, μερικοί θέλουν να τους αποκαλείς με το όνομά τους, ή να τους μιλάς ενώ χορεύεις και γδύνεσαι. Είμαι πολύ ειλικρινής μαζί τους, ξέρουν ότι έχω φίλο και ότι δεν πρόκειται να κάνουμε σεξ στην πραγματική ζωή».
Η Σάντι ζει με τον σύντροφό της σε ένα ακριβό διαμέρισμα στα περίχωρα του Βουκουρεστίου. Εκείνος ξέρει τι δουλειά κάνει, όχι όμως και οι γονείς της. Σε αυτόν τον κλάδο συνηθίζεται -ακόμα και οι ιδιοκτήτες στούντιο- να κρύβουν το επάγγελμά τους από την οικογένεια και τους φίλους τους. Σε αντίθεση, όμως, με πολλές γυναίκες που εκδίδονται, η Σάντι δεν ανησυχεί για την ασφάλειά της.
«Τι μπορεί να μου κάνει ένα μέλος; Αν περάσει τα όρια, ακόμα και αν είναι αγενής, πατάω το ποντίκι και τον σταματάω. Ακόμη, μπορώ να μιλήσω στον διαχειριστή της ιστοσελίδας και να μπλοκάρει τη διεύθυνση IP, έτσι ο τύπος δεν μπορεί να ξαναμπεί ακόμα κι αν αλλάξει το ψευδώνυμό του. Αυτοί οι άνθρωποι βρίσκονται χιλιάδες μίλια μακριά. Κανείς δεν σε αγγίζει. Στο διαδίκτυο δουλεύεις μόνη σου. Δεν έχει σχέση με την πορνεία», λέει.
Η Σάντι Μπελ είναι θύμα; Η ίδια λέει ότι δεν είναι, αν και φεμινίστριες όπως η Ιρίνα Ιλιέσι λένε ότι η ερώτηση είναι πιο περίπλοκη από ό,τι φαίνεται: «Μιλάμε για γυναίκες που είναι αναγκασμένες να το κάνουν; Είναι γυναίκες που το επιλέγουν; Μήπως το κάνουν επειδή έχουν χειραγωγηθεί ψυχολογικά ή τους λείπει η οικονομική σταθερότητα; Μπορεί να είναι και ένας συνδυασμός όλων αυτών».
Η Ιλισέι πιστεύει ότι το υψηλό ποσοστό εφηβικής εγκυμοσύνης στη Ρουμανία ευθύνεται, επίσης, όπως και το γεγονός ότι το 30% των πτυχιούχων δεν μπορεί να βρει δουλειά. Από την άλλη πλευρά, η βιομηχανία webcam καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να προσελκύσει νέες γυναίκες: «Υπάρχουν διαφημίσεις στα πανεπιστήμια», λέει η Ιλισέι, «Οι φοιτήτριες παίρνουν προσωπικά μηνύματα στο Facebook με προσφορές εργασίας. Τα στούντιο συμπεριφέρονται πολύ εταιρικά – προσφέρουν εργασία και δυνατότητες σταδιοδρομίας ακριβώς όπως συμβαίνει και σε άλλους τομείς. Χρησιμοποιούν έννοιες όπως η ενδυνάμωση των νέων γυναικών, η ανεξαρτησία, οι δεξιότητες μάθησης, ακόμη και τα μπόνους αν πείσουν τις φίλες τους να το δοκιμάσουν».
Η 31χρονη Λάνα σχεδιάζει να τα παρατήσει σε δυο χρόνια. Τα λεφτά που έχει βγάλει τις επιτρέπουν να μεγαλώνει μόνη της την κόρη της αλλά και να κάνει σκέψεις για κάποια επένδυση που θα «φέρει χρήματα στη χώρα». Δεν έχουν, όμως, όλες οι γυναίκες την ελευθερία των δικών της επιλογών. Η Οάνα, 28 ετών, θεωρεί τον εαυτό της «δραπέτη από τη βιομηχανία του σεξ». Στο 16 της, ανήλικη ακόμη, ερωτεύτηκε κάποιον που την έπεισε να κάνει συνομιλία (chat) μέσω βίντεο: «Μου είπε ότι το μόνο που είχα να κάνω ήταν να μιλάω. Τόσο απλά. Αλλά ήταν στο δωμάτιο μαζί μου και αυτό που κάναμε ήταν πορνογραφία».
Στη Ρουμανία είναι παράνομο ένας άντρας και μια γυναίκα να βρίσκονται μαζί σε ένα δωμάτιο με ζωντανή κάμερα, αλλά είναι αδύνατο να πει κανείς πόσο συχνά παραβιάζεται ο νόμος με τον τρόπο που περιγράφει η Οάνα. Στη συνέχεια, η κοπέλα εργάστηκε ως πόρνη στη Γερμανία, μέχρι που βρήκε το θάρρος να επιστρέψει στο Βουκουρέστι και να αρχίσει μια νέα ζωή. Τώρα εργάζεται στην πρόληψη – μιλώντας σε νέες γυναίκες για τις εμπειρίες της και προσπαθώντας να τις πείσει για τον κίνδυνο του video chat.
«Υπάρχουν κορίτσια που σκέφτονται ότι θα σταθούν μπροστά στην κάμερα και θα βγάλουν λεφτά, αλλά τα πράγματα που θα κάνουν εκεί πέρα θα επηρεάσουν το μυαλό τους και το επόμενο βήμα είναι η πορνεία», λέει η Οάνα. Η Λάνα διαφωνεί: «Πουλάς το μυαλό σου, όχι το σώμα σου», λέει, «Εγώ το βλέπω σαν σόου. Αλλά δεν είναι μια δουλειά για όλους. Πολλά κορίτσια την αφήνουν πολύ γρήγορα, γιατί πιστεύουν ότι πουλάνε το σώμα τους. Σε αυτή τη δουλειά σημασία έχει τι σκέφτεσαι. Εγώ έχω τα όριά μου, και πραγματικά δεν αισθάνομαι κακοποιημένη».
Η Άντρα Κιρνοτζεάνου απορρίπτει επίσης την ιδέα ότι πρόκειται για επικίνδυνη ή ψυχολογικά επιβλαβή εργασία. «Ψυχολογικά βλαβερό είναι να μένεις 12 ώρες σε ένα γραφείο και να πληρώνεσαι με τον κατώτατο μισθό», λέει. Κάτι λέει, όμως, και το γεγονός ότι συχνά τα μοντέλα προσπαθούν να αποκρύψουν τι δουλειά κάνουν. Αν η Λάνα και η Σάντι Μπελ μπορούσαν να ζουν καλά με ένα άλλο επάγγελμα θα επέλεγαν άραγε να γδύνονται για τους πελάτες τους στη Νέα Υόρκη, τη Φρανκφούρτη και το Λονδίνο;