Εξακολουθείτε να προμηθεύεστε φαγητό σε πακέτο; Και αν ναι γνωρίζετε πόσο προσεκτικοί πρέπει να είστε με τις συσκευασίες των τροφίμων που μπαίνουν στο σπίτι σας;
Μπορεί η κυβέρνηση να επέβαλε το κλείσιμο των εστιατορίων στο πλαίσιο των αυστηρών μέτρων για την επιβράδυνση της εξάπλωσης του COVID-19, όσα όμως προσφέρουν φαγητό σε πακέτο (takeaway) και παράδοση φαγητού στο σπίτι (delivery) παραμένουν ανοικτά, όπως και τα υπόλοιπα καταστήματα τροφίμων.
Και οι εργαζόμενοι στην αλυσίδα τροφίμων (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ασχολούνται με την παραγωγή, τη μεταποίηση, τη διανομή, την πώληση και την παράδοση αγαθών) θεωρούνται βασικοί εργαζόμενοι, οι οποίοι παρέχουν ουσιαστική υπηρεσία στο κοινό.
Ωστόσο, παραλαμβάνοντας takeaway και delivery ερχόμαστε (τόσο εμείς όσο και το σπίτι μας) σε επαφή με τρόφιμα και συσκευασίες, που μπορεί να τα έχουν αγγίξει διάφοροι άνθρωποι, τουλάχιστον ένα άτομο που μαγείρεψε το φαγητό και ακόμη ένα που το παρέδωσε. Στα καταστήματα, εξάλλου, που διαθέτουν τρόφιμα και ποτά, η «κοινωνική απομάκρυνση», ο νέος όρος που έχει επιβληθεί εδώ και λίγο καιρό στην καθημερινότητά μας, μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη, καθώς οι πελάτες συγκεντρώνονται για να παραλάβουν τα γεύματά τους.
Πόσο πρέπει, λοιπόν, να ανησυχούμε μήπως κολλήσουμε τον ύπουλο κορονοϊό από φαγητά σε πακέτο και γενικά από τις συσκευασίες τροφίμων;
Η πιο πρόσφατη επιστημονική μελέτη που δημοσιεύθηκε για το θέμα αυτό δείχνει ότι ο ιός μπορεί να επιβιώσει σε χαρτόνι έως και 24 ώρες (και σε άλλες επιφάνειες για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα). Αν λοιπόν, κάποιος παραγγείλει μια πίτσα σε χάρτινο κουτί ή μια σούπα σε πλαστικό δοχείο, μήπως διακινδυνεύει να προσβληθεί από τον ιό, ακόμα και αν δεν έρθει σε άμεση επαφή ή τηρήσει την απόσταση των δύο μέτρων, που επιβάλλεται, από το πρόσωπο, που του παραδίδει την παραγγελία; Και τι γίνεται με την τροφή αυτή καθαυτή, μπορεί κανείς να κολλήσει τρώγοντας, αν έχουν αγγίξει το φαγητό του (ή έχουν αναπνεύσει πολύ κοντά του) άλλοι άνθρωποι;
Ο Μπιλ Κίβιλ, καθηγητής Περιβαλλοντικής Υγείας στο πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, διαβεβαιώνει την Telegraph ότι «ο κίνδυνος είναι πολύ μικρός» ενώ και η ιστοσελίδα της βρετανικής Υπηρεσίας Τυποποιημένων Τροφίμων (Food Standards Agency) αναφέρει ότι «είναι πολύ απίθανο να κολλήσετε κορονοϊό από τα τρόφιμα».
Αλλά το πόσο μικρός είναι ο κίνδυνος εξαρτάται στην πραγματικότητα από τους ανθρώπους στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων. «Αρκεί όσοι προετοιμάζουν το φαγητό σας να ακολουθούν όλες τις κατευθυντήριες οδηγίες για την καλή υγιεινή των τροφίμων», προσθέτει ο Κίβιλ, παραπέμποντας στις οδηγίες για τις επιχειρήσεις τροφίμων και για την καθαριότητα σε μη υγειονομικές εγκαταστάσεις.
«Οι κορονοϊοί μπορούν να επιβιώσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα σε επιφάνειες και στο περιβάλλον», τονίζει ο Κίβιλ. Εδώ, λοιπόν, είναι όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε, μαζί και κάποιες πρακτικές συμβουλές για τη μείωση του κινδύνου μόλυνσης από τα τρόφιμα και τις συσκευασίες.
Η θερμότητα σκοτώνει τον κορονοϊό, όχι η ψύξη
Σύμφωνα με τον Μπιλ Κιβιλ «Οταν τα τρόφιμα θερμαίνονται και μαγειρεύονται, δεν υπάρχει απολύτως κανένας κίνδυνος», πράγμα ευρέως αποδεκτό από τους επιστήμονες.
Το συμπέρασμα έρευνας για την ανθεκτικότητα του κορονοϊού του SARS είναι ότι «Η θερμότητα και η έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία μπορούν να εξαλείψουν αποτελεσματικά την ιογενή μολυσματικότητα»
Έτσι, το ζεστό φαγητό δεν έχει πρόβλημα, μεν, αν έχει ζεσταθεί σε οποιαδήποτε συσκευή (φούρνο, εστία κουζίνας ή φούρνο μικροκυμάτων), αλλά εξαρτάται από το αν υπάρχει κίνδυνος μολυσμένων συσκευασιών και αν τα τρόφιμα έχουν υποστεί επεξεργασία, χωρίς όμως στη συνέχεια να ζεσταθούν ή να ξαναζεσταθούν.
Αντίθετα η ψύξη δεν σκοτώνει τον ιό. «Αυτοί οι ιοί επιβιώνουν πολύ καλά σε θερμοκρασία δωματίου, και στο ψυγείο. Το αν επιβιώνουν ή όχι στον καταψύκτη είναι μια καλή ερώτηση αλλά δεν ξέρω αν κάποιος το έχει εξετάσει», αναφέρει ο βρετανός καθηγητής.
Η υγιεινή των τροφίμων είναι σημαντική
Δεδομένου ότι ο ιός μπορεί να επιβιώσει για 24 ώρες σε χαρτόνι και το φαγητό σε πακέτο διανέμεται μέσα σε μια ώρα, θα μπορούσε ενδεχομένως να υπάρχει ο κίνδυνος κάποιος φορέας, που πιάνει ένα μολυσμένο κουτί πίτσας ή μια συσκευασία takeaway, να αφήσει ίχνη του ιού στην επιφάνειά τους.
«Προφανώς, τα αξιόπιστα καταστήματα τροφίμων υποτίθεται ότι λαμβάνουν καλά τεκμηριωμένα, και ελεγχόμενα μέτρα υγιεινής», λέει ο Κίβιλ, και τονίζει ότι ιδανικά για λόγους προφύλαξης, το προσωπικό θα πρέπει να φοράει καλής ποιότητας γάντια, κατάλληλη προστατευτική μάσκα προσώπου, να πλένει τα χέρια, να στέλνεται στο σπίτι εάν εμφανίζει συμπτώματα. Κατά τη γνώμη του, πάντως, «αυτή τη στιγμή ο κίνδυνος είναι πολύ χαμηλός».
Για όποιον, όμως, ενδιαφέρεται πραγματικά, η σύστασή του βρετανού καθηγητή Περιβαλλοντικής Υγείας είναι «να απομακρύνει τη συσκευασία με ασφάλεια, να μην έρχεται σε άσκοπη επαφή και να πλένει αμέσως μετά τα χέρια του».
Φυσικά, το ίδιο χρειάζεται να γίνεται και με οποιαδήποτε άλλη συσκευασία ή δέμα από χαρτόνι ή πλαστικό.
Η ποσότητα του ιού στις επιφάνειες μειώνεται με την πάροδο του χρόνου, ενώ πολλαπλασιάζεται και εξαπλώνεται σε ανθρώπους, επομένως, οι μολύνσεις είναι πιο πιθανές από τη στενή επαφή με μολυσμένο άτομο παρά με επιφάνειες. Με άλλα λόγια, είναι απίθανο να προσβληθεί κανείς αν είχε μόνο ένα σωματίδιο ιού στο δάχτυλό του.
Τι γίνεται με τα φρέσκα προϊόντα, όπως φρούτα, λαχανικά και ψωμί;
Οταν αγοράζουμε χύμα προϊόντα από ένα κατάστημα, φρούτα ή ντομάτες για παράδειγμα, ο κίνδυνος είναι και πάλι πολύ χαμηλός και θα προερχόταν μόνο από κάποιον μολυσμένο που τα είχε αγγίξει.
«Αν ανησυχείτε, μπορείτε να πλένετε και να μαγειρεύετε τα λαχανικά. Αυτό δεν σημαίνει ότι το πλύσιμο θα απομάκρυνε τον ιό, αλλά θα σας έδινε κάποια βεβαιότητα», λέει ο Κίβιλ, και συμπληρώνει ότι «θα υπήρχε κίνδυνος μόνο αν το ψωμί, ένα κέικ ή ένα ζαμπόν είχε κρυώσει και στη συνέχεια κοπεί σε φέτες».
«Αλλά η γενική άποψη είναι ότι δεν υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης από το φαγητό, επειδή το περιβάλλον του στομάχου είναι όξινο. Ο μόνος κίνδυνος θα ήταν να μεταφέρετε τον ιό στα χέρια σας από ένα μολυσμένο τρόφιμο και στη συνέχεια να αγγίξετε τα μάτια, τη μύτη ή το στόμα σας. Είναι μεν ένας μικρός κίνδυνος αλλά πιθανός»
Ο καλύτερος τρόπος για την ελαχιστοποίηση κάθε κινδύνου, λοιπόν, είναι το πλύσιμο των χεριών.
Μήπως οι ευάλωτοι άνθρωποι θα έπρεπε να σκέφτονται δύο φορές πριν παραγγείλουν takeaway;
Το θέμα είναι, αν οι απομονωμένοι στο σπίτι τους άνθρωποι είναι γέροι και αδύναμοι, οπότε έχουν λίγες επιλογές πέρα από το να τους φέρνουν άλλοι έτοιμα γεύματα. «Οι σοβαρά ανοσοκατεσταλμένοι θα έπρεπε να είναι λίγο πιο προσεκτικοί, αλλά είναι σημαντικό να τρώνε σωστά και να πίνουν πολλά υγρά», υποστηρίζει ο Μπιλ Κίβιλ.
Πόσο καιρό μπορεί να ζει ο κορονοϊός σε διάφορες επιφάνειες;
Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα που δημοσιεύτηκε στο New England Journal of Medicine, ο Covid-19 μπορεί να επιβιώσει σε διαφορετικές επιφάνειες:
- Αεροζόλ: μέχρι 3 ώρες
- Χαλκός: μέχρι 4 ώρες
- Χαρτόνι: μέχρι 24 ώρες
- Ανοξείδωτο ατσάλι: μέχρι 2-3 ημέρες
- Πλαστικό: μέχρι 2-3 ημέρες
Σύμφωνα, τέλος, με προηγούμενη έρευνα του καθηγητή Μπιλ Κίβιλ ο ανθρώπινος κοροναϊός 229E (το στέλεχος που προκαλεί το κοινό κρυολόγημα) μπορεί να επιβιώσει σε πλαστικά (PVC, PTFE), κεραμικά, ανοξείδωτο χάλυβα και γυαλί έως και 4-5 ημέρες.