«Ερχονται οι ξένοι, μας παίρνουν τις δουλειές και τις γυναίκες μας!». Και όμως η ξενοφοβική καταγγελία δεν είναι καθόλου πρόσφατη, αλλά μας έρχεται από την εποχή των Ρωμαίων.
Οι αρχαιολόγοι διαπιστώνουν τώρα ότι υπάρχει κάποια αλήθεια σε αυτά που έγραφαν ποιητές όπως ο ρωμαίος σατιρικός Ιουβενάλης για τους Ελληνες που παίρνουν τις δουλειές και βάζουν χέρι στις γυναίκες (και όχι μόνο).
Ομάδα γενετιστών ανέλυσε το DNA από οστά των αφτιών σε 127 αρχαίες ταφές μέσα και κοντά στη Ρώμη. Οι ταφές, που κάλυπταν χρονικό διάστημα 12.000 ετών, έδειξαν ότι την εποχή της αυτοκρατορικής Ρώμης (από τον 1ο αιώνα μ.Χ και μετά) υπήρχε ένα μεγάλο κύμα μετανάστευσης από τα ανατολικά προς τα δυτικά. Δηλαδή από την Ελλάδα και τη σημερινή Μέση Ανατολή στη Ρώμη.
Λίγο νωρίτερα, τον 1ο αιώνα π.Χ, πριν από την εποχή της μεγάλης ακμής της Ρώμης, ο πληθυσμός της πόλης ήταν γενετικά παρόμοιος με αυτόν της νοτιοδυτικής Ευρώπης. Σταδιακά η πόλη άρχισε να γίνεται όλο και περισσότερο κοσμοπολίτικη και έτσι άλλαζε η γενετική σύσταση.
Την εποχή της αυτοκρατορικής Ρώμης (από 27 π.Χ ως το 476), ο πληθυσμός της πόλης έφτανε ακόμη και το ένα εκατομμύριο ανθρώπους, κατά κύριο λόγο ελληνικής προέλευσης ή από τη Μέση Ανατολή.
Από τα 48 δείγματα ταφών της αυτοκρατορικής περιόδου μόνο δύο είχαν προέλευση από τη δυτική ή την νοτιοδυτική Ευρώπη. Οι άλλες ήταν ανθρώπων από τις ανατολικές και τις αφρικανικές επαρχίες ή τη Βόρεια Αφρική.
Μιλώντας με τη σύγχρονη ορολογία, οι μεταναστευτικές ροές από τις ανατολικές επαρχίες είναι πολύ μεγαλύτερες από αυτές από τις δυτικές, όπως η Γαλατία.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η μεγάλη πυκνότητα πληθυσμού στην ανατολική Μεσόγειο και οι μεγαλουπόλεις, όπως η Αθήνα, η Αντιόχεια και η Αλεξάνδρεια, προκαλούσαν ροή πληθυσμού από τα ανατολικά στα δυτικά. Αντίθετα, το φυσικό τείχος των Αλπεων εμπόδιζε τις ροές από τα δυτικά προς τη Ρώμη.
Ετσι, σταδιακά, ακόμη και ρωμαίοι αυτοκράτορες είχαν ανατολίτικη καταγωγή, όπως ο Σεπτίμιος Σεβήρος που καταγόταν από τη σημερινή Λιβύη. Στη Ρώμη, εκτός από τα λατινικά θα ακούγονταν ελληνικά και αραμαϊκά, ενώ διαδεδομένη ήταν και η λατρεία ανατολίτικων θρησκειών και δοξασιών.
Εξού και το ξενοφοβικό παράπονο το Ιουβενάλη: «Πάντα θα υπάρχει κάποιος Πρωτογένης, Δίφιλος, ή Ερμαρχος να κάνει κουμάντο. Τίποτα δεν σέβονται και τίποτα δεν είναι ασφαλές από το πέος τους. Ούτε η κυρία του σπιτικού, ούτε η παρθένα κόρη, ούτε καν ο νεαρός αρραβωνιαστικός της».
Η πτώση της Ρώμης έφερε και τη σταδιακή απομείωση της γενετικής της ποικιλομορφίας. Ο πληθυσμός μειώθηκε λόγω των πολέμων και των επιδημιών, αλλά και λόγω της μετανάστευσης προς τη νέα μεγαλούπολη, την Κωνσταντινούπολη.