Υπάρχει μια παλιά, πλέον, παράδοση στις ευρωπαϊκές υπηρεσίες ασφαλείας που επιχειρούν κατά της τρομοκρατίας η οποία ορίζει το εξής: «πυροβολείτε πρώτα τις γυναίκες». Την κατέγραψε λεπτομερώς και την έφερε στο φως το 1991 η βρετανίδα δημοσιογράφος Έιλιν ΜακΝτόναλντ έπειτα από εκτενή έρευνα για τις γυναίκες που έδρασαν στους κόλπους της ριζοσπαστικής αριστεράς και μεταξύ των παλαιστίνιων μαχητών. «Οι τρομοκράτισσες έχουν κατά πολύ ισχυρότερους χαρακτήρες, περισσότερη δύναμη και περισσότερη ενέργεια από τους άνδρες. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις ανδρών που στριμώχτηκαν και περίμεναν μια στιγμή πριν πυροβολήσουν, αλλά οι γυναίκες πυροβόλησαν αμέσως», είχε επισημάνει τότε στην κ. ΜακΝτόναλντ ένας ειδικός σε ζητήματα ασφαλείας.
Σήμερα, περισσότερα από 25 χρόνια μετά, οι ευρωπαϊκές Αρχές καλούνται να στρέψουν την προσοχή τους για ακόμη μια φορά στις γυναίκες – εν δυνάμει τρομοκράτισσες – του Ισλαμικού Κράτους αυτή τη φορά. Σύμφωνα με πηγές στις γαλλικές υπηρεσίες ασφαλείας, οι γυναίκες του παραπαίοντος χαλιφάτου αποτελούν εξίσου στόχο με τους άνδρες για τους Ευρωπαίους κομάντο σε αποστολές εντοπισμού και εξολόθρευσης του εχθρού.
«Θηλυκοποίηση» του χαλιφάτου
Σε εκτενές ρεπορτάζ του το αμερικανικό Daily Beast αναφέρει πως ολοένα και περισσότεροι ειδικοί στην αντιτρομοκρατία μιλούν για μια νέα απειλή που ο γάλλος εγκληματολόγος Αλέν Μποουέρ αποκαλεί «θηλυκοποίηση» (feminization) του Ισλαμικού Κράτους, το οποίο καθώς πνέει τα λοίσθια στη Μέση Ανατολή επιδιώκει με κάθε τρόπο να εντατικοποιήσει την εκστρατεία αντιποίνων στη Δύση. Παρότι ο συνολικός αριθμός τους παραμένει περιορισμένος, ποτέ ξανά -υποστηρίζει- δεν υπήρχαν τόσες γυναίκες έτοιμες να θυσιαστούν και να σπείρουν τον τρόμο και τον θάνατο. Πέρυσι, για παράδειγμα, εξαρθρώθηκε στη Γαλλία τρομοκρατικός πυρήνας που αποτελούταν αποκλειστικά από γυναίκες που σχεδίαζαν ν’ ανατινάξουν ένα αυτοκίνητο γεμάτο με εκρηκτικά κοντά στην Παναγία των Παρισίων, έναν από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς στην πρωτεύουσα της Γαλλίας με ιδιαίτερα συμβολική, σε θρησκευτικό επίπεδο, σημασία.
Και το ερώτημα που τίθεται στον απόηχο, μάλιστα, της τρομοκρατικής επίθεσης στη Βαρκελώνη είναι το εξής: αποτελεί όντως μια νέα απειλή για τη Δύση η «θηλυκοποίηση» του χαλιφάτου;
Σύμφωνα με έρευνα του Διεθνούς Κέντρου για τη Μελέτη του Βίαιου Εξτρεμισμού (ICSVE) που βασίστηκε σε συνεντεύξεις με δεκάδες γυναίκες και άνδρες που εισήλθαν στις τάξεις του ISIS και στη συνέχεια αποχώρησαν, το ενδεχόμενο οι γυναίκες του χαλιφάτου που επέστρεψαν στην Ευρώπη να παραμείνουν αδρανείς για κάποιο διάστημα και στη συνέχεια να αναλάβουν δράση, αποτελεί πλέον ένα δεδομένο που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη.
Οι προπαγανδιστές του ISIS κατάφεραν να στρατολογήσουν γυναίκες όλων των ηλικιών, ενήλικες και έφηβες, με μαθήτριες, για παράδειγμα, από το Λονδίνο έως τη Σκωτία, την Ολλανδία και το Κιργιστάν να εγκαταλείπουν τις οικογένειές τους για να μεταβούν στα εδάφη των τζιχαντιστών. Σχεδόν όλες γνώριζαν ότι εισέρχονται σε μια επικράτεια όπου ο μισογυνισμός αποτελεί βασική αρχή. Πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι η οργάνωση προσφέρει και ευκαιρίες ανέλκυσης στο εσωτερικό της και για τις γυναίκες.
Οι αλλοδαπές που προσχωρούν στην οργάνωση καλούνται να γίνουν μέλη της hisbah, της αστυνομίας των ηθών του χαλιφάτου, απολαμβάνοντας προνόμια όπως το να οπλοφορούν, να επιβάλλουν κώδικες συμπεριφοράς και ένδυσης, να ελέγχουν την τήρηση όλων όσα ορίζει η σαρία και να μην λογοδοτούν πρακτικά σε κανέναν, προνόμια, με λίγα λόγια, που, σίγουρα, δεν απολάμβαναν στις πατρίδες τους. Ένα καινούργιο σπίτι που καταλήφθηκε από τους τζιχανιστές μαζί με μια αιχμάλωτη που εκτελεί χρέη όχι μόνον οικιακής βοηθού αλλά και σκλάβας του σεξ για την ικανοποίηση των αναγκών του μαχητή – συζύγου συμπληρώνουν το πακέτο. Η προπαγάνδα των τζιχαντιστών έχει ως αποτέλεσμα ακόμα και μεταξύ πολλών εκ των γυναικών του χαλιφάτου να επικρατεί η άποψη ότι οι αιχμάλωτες πολέμου μόνον σκλάβες μπορούν πλέον να είναι.
Εναλλακτική επιλογή για τις νεοφερμένες από το εξωτερικό αποτελεί η συμμετοχή τους σε ομάδες στρατολόγησης άλλων γυναικών αλλά και ανδρών που επιχειρούν έξω από τη Ράκα. Κύριο όπλο τους, τουλάχιστον για να προσελκύσουν νέους μαχητές, εξακολουθεί να είναι η υπόσχεση ενός γρήγορου γάμου με κάποια από τις πολλές νύφες του χαλιφάτου.
Επικίνδυνος ο εφησυχασμός
Οι περισσότερες χώρες δέχονται πίσω τις γυναίκες που επιστρέφουν από το Ιράκ και τη Συρία με τις περισσότερες απ’ αυτές να μην δικάζονται καθόλου ή να αντιμετωπίζονται με επιείκεια, καθώς επικρατεί η άποψη ότι απλά ακολούθησαν τους άνδρες τους αφότου είτε εξαπατήθηκαν είτε εξαναγκάστηκαν να το κάνουν.
Αλλά αυτό σίγουρα δεν αποτελεί τον κανόνα. Πηγές στις υπηρεσίες ασφαλείας βαλκανικών κρατών και χωρών της Κεντρικής Ασίας κάνουν λόγο για άβουλες γυναίκες – ζόμπι. Οι ειδικοί, ωστόσο, του ICSVE υποστηρίζουν πως σε πολλές περιπτώσεις οι γυναίκες ακολούθησαν οικειοθελώς τους συντρόφους τους στο Ιράκ και τη Συρία, συμμετέχοντας, μάλιστα στη συνέχεια, σε τρομοκρατικές ενέργειες πίσω στις πατρίδες τους.
Όσον αφορά τις θεωρίες και τις απόψεις που υποβιβάζουν το ρόλο της γυναίκας ως φορέα βίας, αναδεικνύοντας περισσότερο εκείνον του θύματος, παρότι η κακομεταχείριση και η βία κατά των γυναικών στο εσωτερικό του χαλιφάτου θεωρούνται δεδομένες, πολλές γυναίκες όχι μόνον επέδειξαν ιδιαίτερα βίαιη συμπεριφορά προς άλλες γυναίκες αλλά έμαθαν και πως να χρησιμοποιούν εκρηκτικούς μηχανισμούς και οπλικό εξοπλισμό. Μερικές πείστηκαν, μάλιστα, να επιδιώξουν έναν μαρτυρικό θάνατο συμμετέχοντας σε επιθέσεις αυτοκτονίας.
Ενώ είναι αναντίρρητο πως αρκετές από τις γυναίκες που εντάχθηκαν στο ISIS υπέστησαν κάποια μορφή πλύσης εγκεφάλου, αποτελεί εξίσου αδιαμφισβήτητο γεγονός πως κάποιες ενήργησαν κατά βούληση. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων μαχών για την ανακατάληψη της Μοσούλης, πλήθος γυναικών ανατινάχτηκαν παίρνοντας μαζί τους στο θάνατο μαχητές του συνασπισμού κατά του Ισλαμικού Κράτους.
Καθώς τα κελεύσματα των επικεφαλής της οργάνωσης για επιθέσεις κατά στόχων στη Δύση αυξάνονται, οι ειδικοί εφιστούν την προσοχή στην αντιμετώπιση των γυναικών του ISIS που επέστρεψαν. Σύζυγος τζιχαντιστή από το Κόσοβο, για παράδειγμα, δεν διώχτηκε παρότι ταξίδεψε στη Μέση Ανατολή και εντάχτηκε στην οργάνωση. Ο άνδρας της καταδικάστηκε σε κάθειρξη 4,5 ετών αλλά εξακολουθεί να δηλώνει υποταγή στο Ισλαμικό Κράτος. Εκείνη βρίσκεται υπό παρακολούθηση ενώ οι αρχές γνωρίζουν πως συνεχίζει να βρίσκεται σε επαφή μέσω του Διαδικτύου με μέλη του ISIS. Μέσα από τη φυλακή, ο άνδρας της εξέφρασε την επιθυμία του να επανενταχθεί στις τάξεις του μόλις αφεθεί ελεύθερος.
Δεδομένου ότι το «ψηφιακό» χαλιφάτο κατά πάσα πιθανότητα θα συνεχίσει να υπάρχει και δίχως εδάφη, οι άνδρες αλλά και οι γυναίκες που επέστρεψαν θα εξακολουθούν να είναι εύκολοι στόχοι για τους τζιχαντιστές. Οι δυσκολίες και τα προβλήματα αλλά και οι όποιες θεωρίες και απόψεις που τους έστρεψαν προς το χαλιφάτο θα συνεχίσουν να υπάρχουν.
Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι οι άνθρωποι αυτοί έγιναν μάρτυρες πρωτόγνωρης βαρβαρότητας και βίας. Συνεντεύξεις κατά το παρελθόν με Παλαιστίνιους αποκάλυψαν πόσο εύκολο ήταν να προσφερθεί κανείς για μια αποστολή αυτοκτονίας εάν είχε παραλύσει ψυχολογικά ως αποτέλεσμα μετατραυματικού στρες. Όπως είχε δηλώσει χαρακτηριστικά κάποιος απ’ αυτούς «το βήμα είναι μικρό εάν είμαστε ήδη νεκροί».