Ηταν ένας από τους πιο ισχυρούς ανθρώπους της παγκόσμιας αυτοκινητοβιομηχανίας και στην Ιαπωνία τον λάτρευαν σαν ήρωα. Στη συνέχεια κατέστη ένας από τους πιο διάσημους υποδίκους της χώρας ενώ σήμερα είναι φυγάς. Ο Κάρλος Γκον, ο ζάπλουτος πρώην επικεφαλής του αυτοκινητιστικού κολοσσού Renault-Nissan-Mitshubishi, προετοιμαζόταν επί μήνες για την εμφάνισή του ενώπιον του δικαστηρίου όπου επρόκειτο να δικαστεί (κινδυνεύοντας να καταδικαστεί σε κάθειρξη έως και 15 ετών) για παραποίηση στοιχείων όσον αφορά τις προσωπικές του απολαβές και για υπεξαίρεση χρημάτων.
Τουλάχιστον αυτό πίστευαν οι ιαπωνικές Αρχές. Γιατί αποδείχτηκε πως όλον αυτόν τον καιρό ο γεννημένος στη Βραζιλία και μεγαλωμένος στον Λίβανο και στη Γαλλία Κάρλος Γκον κατάστρωνε το σχέδιο της απόδρασής του από την Ιαπωνία.
Η δραπέτευσή του χαρακτηρίστηκε «κινηματογραφική», με τα περισσότερα διεθνή Μέσα αρχικά να αναφέρουν, επικαλούμενα διάφορες πηγές, πως απέδρασε μέσα στην ξύλινη θήκη ενός μουσικού οργάνου με τη βοήθεια μιας ομάδας πρώην αξιωματικών των ειδικών δυνάμεων. Μιλώντας, ωστόσο, στο Reuters η Κάρολ Γκον, σύζυγος του φυγόδικου και φερόμενη ως εγκέφαλος της όλης επιχείρησης, δήλωσε πως οι αναφορές περί της «μουσικής» απόδρασης του ανδρός της δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Η ίδια όμως απέφυγε να εξηγήσει πώς ο σύζυγός της κατάφερε να φτάσει στη Βηρυτό. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Guardian η αλήθεια θα αποκαλυφθεί την ερχόμενη Τετάρτη 8 Ιανουαρίου, ημέρα κατά την οποία ο Γκον θα παραχωρήσει συνέντευξη Τύπου στην πρωτεύουσα του Λιβάνου, με αφορμή τη συμπλήρωση ενός χρόνου από την πρώτη φορά που υποστήριξε πως είναι αθώος, κατά την πρώτη δημόσια εμφάνισή του μετά τη σύλληψή του τον Νοέμβριο του 2018.
Πάντως το BBC σημειώνει πως τα δημοσιεύματα των πιο έγκριτων διεθνών ΜΜΕ αναφέρουν ότι η απόδρασή του από την Ιαπωνία σχεδιαζόταν επί πολλές εβδομάδες ακόμα και μήνες.
H Wall Street Journal, επικαλούμενη διάφορες ανώνυμες πηγές, ανέφερε πως συστάθηκε με ιδιαίτερη προσοχή μια ειδική ομάδα ώστε να φέρει σε πέρας τη δύσκολη αποστολή. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονταν και οι συνεργοί του Γκον στην Ιαπωνία οι οποίοι τον μετέφεραν από το σπίτι του στο ιδιωτικό αεροδρόμιο από όπου ξεκίνησε το ταξίδι του με προορισμό τη Βηρυτό στην οποία έφτασε, τελικά, τα ξημερώματα της 30ής Δεκεμβρίου.
Σύμφωνα με τον ιστότοπο εντοπισμού πτήσεων FlightRadar24 ένα ιδιωτικό τζετ Bombardier Challenger προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο Ραφίκ Χαρίρι της Βηρυτού στις τέσσερις το πρωί, τοπική ώρα, όπου ο Κάρλος Γκον συναντήθηκε με τη σύζυγό του.
Πολλές είναι και οι αναφορές περί της εμπλοκής στην απόδραση μελών ιδιωτικής εταιρείας ασφαλείας, με τους Financial Times να σημειώνουν πως ενδέχεται να είχαν χωριστεί σε μικρότερες ομάδες διάσπαρτες σε διάφορες χώρες. Δύο άτομα με γνώση των γεγονότων υποστήριξαν πως στις προετοιμασίες συμμετείχαν και οι υποστηρικτές του Γκον στην Ιαπωνία ενώ μιλώντας στο Reuters ανώνυμες πηγές σημείωσαν ότι ακόμα και ο πιλότος του αεροσκάφους αγνοούσε την ύπαρξη του Γκον κατά τη διάρκεια της πτήσης έως την Κωνσταντινούπολη.
Σχεδόν όλα τα δημοσιεύματα επιβεβαιώνουν τον καίριο ρόλο που διαδραμάτισε η Κάρολ Γκον στην κατάστρωση και στην εκτέλεση του σχεδίου. Συνομίλησε με τον άνδρα της για περισσότερο από μία ώρα την παραμονή των Χριστουγέννων, παρότι κατά το παρελθόν τους είχε απαγορευτεί να επικοινωνούν σύμφωνα με τους όρους της αποφυλάκισής του Γκον με εγγύηση ύψους 7,9 εκατ. ευρώ.
Μετά την άφιξή του στη Βηρυτό η Κάρολ Γκον δήλωσε στη Wall Street Journal πως η επανένωσή τους ήταν «το καλύτερο δώρο της ζωής μου», δίχως να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες για τον ρόλο της. Νωρίτερα κατά τη διάρκεια του έτους είχε δηλώσει στο BBC: «Θέλω τον άνδρα μου πίσω. Τον θέλω μαζί μου. Ξέρω ότι είναι αθώος».
Μεροληπτική δικαιοσύνη
Ο Γκον από την πλευρά του έσπευσε να δηλώσει μέσω ανακοίνωσής του ότι με τη φυγή του δεν απέφυγε το ραντεβού με τη Δικαιοσύνη αλλά απελευθερώθηκε από τα δεσμά του «μεροληπτικού» ιαπωνικού συστήματος απονομής δικαιοσύνης στο πλαίσιο του οποίου «η ενοχή εικάζεται, οι διακρίσεις είναι διαρκείς και δεν γίνονται σεβαστά τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα».
Στην Ιαπωνία όλοι όσοι αρνούνται τις κατηγορίες που τους αποδίδονται, μας πληροφορούν οι New York Times, συχνά κρατούνται από τις Αρχές για μεγάλα χρονικά διαστήματα και ανακρίνονται εντατικά, μάλιστα δίχως παρουσία δικηγόρου, σύμφωνα με όλα όσα ορίζει ένα σύστημα που οι επικριτές του αποκαλούν «δικαιοσύνη ομηρίας».
Ιαπωνικές ομάδες προάσπισης των πολιτικών δικαιωμάτων αλλά και ο κύριος δικηγορικός σύλλογος της χώρας επικρίνουν εδώ και πολύ καιρό ένα σύστημα που καταδικάζει το 99,9% των κατηγορουμένων, υποστηρίζοντας ότι παρέχει εξαιρετική εξουσία στους εισαγγελείς και βασίζεται ιδιαίτερα στις ομολογίες των κατηγορουμένων, κάποιες από τις οποίες αποσπώνται δια της βίας και αποδεικνύονται στη συνέχεια ψευδείς.
Μιλώντας στον Guardian ο Μασάρου Κανέκο, επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Kέιο του Τόκιο, έκανε λόγο για δύο μέτρα και δύο σταθμά, υποστηρίζοντας πως η αντιμετώπιση του Γκον (σύλληψη και παρατεταμένη κράτηση για περισσότερες από 100 ημέρες) ερχόταν σε κατάφωρη αντίθεση με την απόφαση των Ιαπώνων να μη στραφούν κατά του Νοριγιούκι Γιαμαγκούτσι, ενός διάσημου δημοσιογράφου της τηλεόρασης με στενούς δεσμούς στην κυβέρνηση του Σίνζο Αμπε, ο οποίος κατηγορούταν για τον βιασμό μιας νεαρής ρεπόρτερ.
Κατά της ιαπωνικής Δικαιοσύνης έβαλε και ο ιάπωνας σκηνοθέτης Καζουχίρο Σόντα. Παραδέχτηκε ότι μέσω της φυγής του ο Γκον παραβίασε τον νόμο αλλά σημείωσε στο Twitter πως «πως πολλοί άνθρωποι διστάζουν να τον κατηγορήσουν, κατά πάσα πιθανότητα επειδή η αυθαίρετη και άδικη εφαρμογή των νόμων από την κυβέρνηση του Αμπε έχει καταστεί πλέον ο κανόνας», με τον Σόντα να προσθέτει πως η όλη υπόθεση αποδεικνύει πως το κράτος δικαίου στην Ιαπωνία «βρίσκεται σε κρίση».
Ομως ο Ρούι Μοριμότο, ένας 20χρονος φοιτητής, δήλωσε πως είναι απογοητευμένος από το γεγονός πως ο άνθρωπος που έσωσε τη Nissan από τη χρεοκοπία πριν από δύο δεκαετίες αποφάσισε να διαφύγει. «Ο Γκον υποστήριξε ότι δεν υπέπεσε σε κανένα παράπτωμα και όλοι τον έβλεπαν ως ήρωα των επιχειρήσεων, οπότε θα έπρεπε να αντιμετωπίσει τους κατηγόρους του στο δικαστήριο» εξήγησε.
Οσον αφορά την αντίδραση των ιαπωνικών ΜΜΕ, παρότι κατέκριναν τη μακρά κράτησή του, μετά την εντυπωσιακή φυγή του οι εφημερίδες καταδίκασαν ομόφωνα την ενέργειά του, με τη συντηρητική Yomiuri Shimbun να σημειώνει πως «η φυγή είναι μια πράξη δειλίας που περιπαίζει την ιαπωνική Δικαιοσύνη», άποψη την οποία συμμερίζεται και η φιλελεύθερη Tokyo Shimbun.
Τρία (ή και περισσότερα) διαβατήρια
Στο μεταξύ, η τουρκική αστυνομία, για τη διαφυγή του Γκον, έθεσε υπό κράτηση επτά άτομα, ανάμεσα στα οποία τέσσερις πιλότοι, ενώ στο Παρίσι η γαλλίδα υφυπουργός Οικονομικών Ανιές Πανιέ-Ρινασέ δήλωσε πως ο Γκον δεν πρόκειται να εκδοθεί αν αποφασίσει να μεταβεί στη Γαλλία. «Αν ο κ. Γκον έρθει στη Γαλλία δεν θα τον εκδώσουμε, επειδή η Γαλλία δεν εκδίδει ποτέ τους πολίτες της· εφαρμόζουμε λοιπόν για τον κ. Γκον τους ίδιους κανόνες που ισχύουν για όλους, όμως αυτό δεν μας εμποδίζει να σκεπτόμαστε πως ο κ. Γκον δεν χρειαζόταν να διαφύγει από την ιαπωνική δικαιοσύνη» δήλωσε σχετικά.
Εξάλλου άλλη πηγή ανέφερε στο Γαλλικό Πρακτορείο, επιβεβαιώνοντας πληροφορίες του δημόσιου ιαπωνικού τηλεοπτικού δικτύου NHK, πως ο Γκον είχε δύο γαλλικά διαβατήρια, το ένα από τα οποία κρατούσε πάνω του μέσα σε θήκη που έκλεινε με κωδικό. Σύμφωνα με την πηγή, τρία διαβατήρια του (ένα γαλλικό, ένα λιβανέζικο και ένα βραζιλιάνικο) βρίσκονταν στην κατοχή των δικηγόρων του, όμως ο Γκον είχε δύο γαλλικά διαβατήρια. Το δικαστήριο τού είχε επιτρέψει να έχει ένα διαβατήριο επάνω του, κλεισμένο σε ένα είδος θήκης (δεν διευκρινίζεται τι ακριβώς ήταν) η οποία παρέμενε στην κατοχή του, αλλά το κλειδί της (ένας μυστικός κωδικός) κρατούσαν οι δικηγόροι του.
Το έγγραφο αυτό χρησίμευε ως βίζα βραχείας παραμονής στην Ιαπωνία και έπρεπε συνεπώς να το έχει διαθέσιμο για τις εσωτερικές μετακινήσεις του. Σε περίπτωση ελέγχου, όφειλε να έρθει σε επαφή με τον δικηγόρο του που είχε τον κωδικό ώστε αυτός να μεταβεί επιτόπου (δεν μπορούσε να δώσει απλώς τον κωδικό τηλεφωνικώς σε κάποιον αστυνομικό), διευκρίνισε η πηγή, προσθέτοντας πως οι διατάξεις αυτές δεν αφορούσαν μόνο τον Γκον, αλλά και άλλους αποφυλακισμένους με εγγύηση.
Ωστόσο οι ιαπωνικές αρχές δεν έχουν ηλεκτρονικά δεδομένα που να δείχνουν ότι ο Γκον, ο οποίος ήταν πολύ αναγνωρίσιμος, εμφανίσθηκε σε κάποιο από τα αεροδρόμια της χώρας με την πραγματική του ταυτότητα, προτού αναχωρήσει. Είναι συνεπώς ύποπτος ότι χρησιμοποίησε κάποιο «παράνομο μέσο» για να βγει από την Ιαπωνία (με άλλη ταυτότητα και διαφεύγοντας των συνοριακών ελέγχων), υπογραμμίζει το NHK επικαλούμενο πηγές στην έρευνα. Αυτό το δεύτερο γαλλικό διαβατήριο μπορεί όμως να χρησιμοποιήθηκε μετά την άφιξή του στην Τουρκία για τις συνήθεις τυπικές διαδικασίες, προτού ταξιδέψει στη συνέχεια προς τον Λίβανο όπου, σύμφωνα με τις τοπικές αρχές, εισήλθε νόμιμα.