Δύο παιδικοί φίλοι ή δύο συμφοιτητές και ένα γκαράζ κρύβονται συνήθως πίσω από πολλές εμβληματικές εταιρείες σύγχρονης τεχνολογίας ειδικά στις ΗΠΑ και η Google δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Ο παγκόσμιος ηγέτης στον τομέα της παροχής ιντερνετικών υπηρεσιών δημιουργήθηκε από δύο συμφοιτητές του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ.
Λάρι Πέιτζ και Σεργκέι Μπριν είδαν ότι οι μηχανές αναζήτησης πληροφοριών που υπήρχαν στα μέσα της δεκαετίας του 1990 στο νεαρό και υπό συνεχή ανάπτυξη Διαδίκτυο είχαν ελλείψεις και κενά και αποφάσισαν να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν μια μηχανή αναζήτησης που να εμφανίζει στην οθόνη αμέσως την απάντηση που αναζητούν οι χρήστες. Ξεκίνησαν την προσπάθεια το 1996 ως ερευνητικό πρόγραμμα και δύο χρόνια αργότερα η προσπάθεια ολοκληρώθηκε με την ίδρυση της εταιρείας που έμελλε να αλλάξει τον κυβερνοχώρο.
Η μηχανή αναζήτησης έλαβε την παράξενη ονομασία Google και γράφτηκαν πολλά για το τι σημαίνει αλλά η επίσημη θέση των δύο δημιουργών είναι ότι προήλθε από αναγραμματισμό της λέξης «googol» τον μαθηματικό όρο που εισήγαγε ο Μίλτον Σιόρτα για τον αριθμό 10100 που γράφεται: «1 ακολουθούμενο από 100 μηδενικά».
Η Google, αφού εδραιώθηκε ως μονοκρατορία στον τομέα των μηχανών αναζήτησης, άρχισε να επεκτείνει τις δραστηριότητες και να δημιουργεί ένα μεγάλο φάσμα υπηρεσιών και εφαρμογών που απέκτησαν τεράστια απήχηση στους χρήστες του Internet όπως, για παράδειγμα, η υπηρεσία ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και οι χάρτες. Αποκτώντας ολοένα και μεγαλύτερη διείσδυση στον κυβερνοχώρο και με τα κέρδη αλλά και την χρηματιστηριακή της αξία να αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο η Google άρχισε να επεκτείνεται κάνοντας εξαγορές που εδραίωναν ακόμη περισσότερο την κυριαρχία της (π.χ εξαγορά του YouΤube) ή ιδρύοντας νέες εταιρείες ή εργαστήρια με στόχο την ανάπτυξη νέων προηγμένων τεχνολογιών σε διαφόρους τομείς.
H Google κατασκευάζει αυτόνομα αυτοκίνητα ενώ παράλληλα έχει δημιουργήσει τα τελευταία χρόνια μια μεγάλη γκάμα προϊόντων από κινητά τηλέφωνα και tablets μέχρι θερμοστάτες και ηλεκτρονικά κουδούνια κατοικιών. Επίσης ηγείται της ανάπτυξης του λογισμικού για τις κινητές συσκευές Android. To 2015 η διοίκηση της αποφάσισε να δημιουργήσει μια μητρική εταιρεία την οποία ονόμασε «Alphabet»και στην οποία ενσωμάτωσε όλες τις εταιρείες του ομίλου συμπεριλαμβανομένης και της Google.
Το πρώτο εξάμηνο του 2019 η Google καταγράφει κέρδη ύψους 15 δισ. δολαρίων και ο 47χρονος Σουντάρ Πιτσάι, που από το 2015 διοικεί αυτόν τον ιντερνετικό κολοσσό των περίπου εκατό χιλιάδων μόνιμων υπαλλήλων, λέει πώς νιώθει την πίεση της θέσης που κατέχει. «Χάνω τον ύπνο μου όταν κάτι δεν πάει καλά. Όταν κάνουμε κάποιο λάθος αυτό το μαθαίνουν όλοι παγκοσμίως συνεπώς αν συμβεί αισθάνομαι αμέσως το βάρος» αναφέρει ο Πιτσάι σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του, στην βρετανική Telegraph.
Ο ινδικής καταγωγής Πιτσάι δεν θυμίζει σε τίποτε το αφεντικό μιας πετυχημένης εταιρείας της Σίλικον Βάλει. Είναι χορτοφάγος, πίνει συνήθως τσάι, του αρέσουν οι μεγάλοι περίπατοι, έχει ένα μικρό και λιτό για την θέση του γραφείο ενώ, παρά το γεγονός ότι αμείβεται με περίπου δύο εκατ. δολάρια ετησίως και η προσωπική του περιουσία ξεπερνά το ένα δισ. δολάρια, ζει με την σύζυγο και τα δύο του παιδιά σε μια απλή χωρίς καμία πολυτέλεια κατοικία κοντά στα γραφεία της εταιρείας. Μάλιστα, τα τελευταία δύο χρόνια αρνήθηκε να λάβει κάποιο μπόνους ή κάποιο μεγάλο πακέτο μετοχών, όπως συνηθίζεται να δίνεται σε στελέχη εταιρειών που παρουσιάζουν μεγάλη κερδοφορία, δηλώνοντας ότι αμείβεται ήδη πολύ καλά και δεν υπάρχει λόγος να πάρει περισσότερα. Για αυτό και οι απόψεις του αποκτούν ξεχωριστό ενδιαφέρον.
O ρόλος της εταιρείας
Οπως συμβαίνει με όλες τις μεγάλες εταιρείες της σύγχρονης τεχνολογίας και ειδικά αυτές που συγκεντρώνουν τεράστιο αριθμό χρηστών στο Διαδίκτυο έτσι και η Google δεν έχει αποφύγει την κριτική για το πώς διαχειρίζεται τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών αλλά και για το περιεχόμενο που προβάλλεται από τις υπηρεσίες της. Το YouTube κατηγορείται ότι αποτελεί χώρο προώθησης των δραστηριοτήτων παιδόφιλων και εξτρεμιστών κάθε είδους.
Ο Πιτσάι βλέπει τον εαυτό του ως κάποιον που πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα στα όσα πρέπει να κάνει ώστε η εταιρεία που διοικεί να παίζει τον ρόλο που της αρμόζει στην κοινωνία βάσει του μεγέθους της και σε όσα θέλουν να επιβάλουν εκείνοι που νομοθετούν και εκείνοι που ασκούν ελέγχους, τα οποία πολλές φορές έρχονται σε αντίθεση με τους στόχους της.
«Η εταιρεία λειτουργεί 20 χρόνια πουλώντας προϊόντα σε δισεκατομμύρια χρήστες σε όλο τον κόσμο και πρέπει να προσπαθούμε να είμαστε συμβατοί με τους νόμου και κανονισμούς σε κάθε χώρα. Όμως κάποιες φορές τα προϊόντα και η χρήση τους εξελίσσεται ταχύτερα από ό,τι οι νόμοι και οι κανονισμοί και εμείς βρισκόμαστε στη μέση προσπαθώντας να βρούμε την χρυσή τομή για να λειτουργήσει τελικά το όλο πράγμα σε κάθε περίπτωση που ανακύπτει κάποιο πρόβλημα» δηλώνει ο Πιτσάι.
Ως πατέρας δύο παιδιών πώς αισθάνεται άραγε ο Πιτσάι από το οποιουδήποτε είδους τοξικό περιεχόμενο βλέπουν μέσα στο YouTube;
«Οσοι είμαστε γονείς ενδιαφερόμαστε πολύ για την ασφάλεια των παιδιών. Το μεγάλο πρόβλημα σε αυτή την ιστορία είναι ότι σε ορισμένες περιπτώσεις δεν συμφωνούν όλοι στο αν κάποιο περιεχόμενο αποτελεί πρόβλημα ή όχι και είναι δύσκολο να δοθεί κάποια λύση όταν ανακύπτει τέτοιο ζήτημα» υποστηρίζει
Το μέγεθος και η νομοθεσία
Με αξία 858 δισ. δολαρίων η Google βρίσκεται στην τέταρτη θέση στον κόσμο πίσω μόνο από την Microsoft, την Apple και την Amazon. H δεσπόζουσα θέση που κατέχει σε πολλούς τομείς με πρώτο και καλύτερο φυσικά σε αυτόν των μηχανών αναζήτησης αλλά και σε αυτόν της απορρόφησης των διαφημιστικών κονδυλίων στο Internet σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν αναμενόμενο ότι θα την βάλει στο στόχαστρο πολλών Αρχών. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης πριν από λίγες εβδομάδες της καταλόγισε πρόστιμο 9.3 δισ. δολαρίων ενώ πριν από λίγες ημέρες 50 πολιτείες των ΗΠΑ ξεκίνησαν από κοινού μια έρευνα για να διαπιστωθεί αν η κυριαρχία της Google στον τομέα των μηχανών αναζήτησης και στα διαφημιστικά κονδύλια είναι προϊόν νόμιμης λειτουργίας ή αν υπάρχουν παράνομες ενέργειες και τακτικές.
Η επίσημη αντίδραση σε όλα αυτά από την Google ήταν μια λιτή ανακοίνωση ότι η εταιρεία πάντα ήταν και θα εξακολουθήσει και τώρα να είναι σε στενή συνεργασία με τις ελεγκτικές Αρχές. Ο Πιτσάι καταθέτει την άποψη του για όλα αυτά.
«Είναι λογικό οι κυβερνήσεις οι οποίες έχουν υποχρέωση να προστατεύουν τους πολίτες να σκέφτονται διαφόρους τρόπους για να το πετύχουν και κάποια στιγμή να αποφασίζουν ποιος είναι ο καλύτερος για να προχωρήσουν με αυτόν. Ετσι λοιπόν αναμένεται να υπάρξουν σημαντικές νομοθετικές παρεμβάσεις στην βιομηχανία της τεχνολογίας, παρόμοιες με εκείνες που υπήρξαν και σε άλλες βιομηχανίες στο παρελθόν» λέει με αρκετή δόση μετριοπάθειας, ο Πιτσάι ο οποίος καλείται να απαντήσει τι θα κάνει αν αποφασισθεί η κατάτμηση της εταιρείας, πρόταση που έχουν ήδη κάνει κάποιοι αμερικανοί γερουσιαστές.
«Δεν είναι δουλειά της Google να αποφασίσει αν η εταιρεία έχει γίνει πολύ μεγάλη και ισχυρή. Είναι μια συζήτηση που πρέπει να γίνει μέσα στην κοινωνία. Το αν μια εταιρεία μπορεί να αποκτήσει μέγεθος σαν αυτό της Google ή όχι δεν μπορούμε εμείς στην εταιρεία να το αποφασίσουμε. Αυτό που μπορώ εγώ να κάνω είναι να διασφαλίσω ότι εργαζόμαστε σκληρά για να φτιάχνουμε προϊόντα που βελτιώνουν την ζωή των ανθρώπων» δηλώνει το αφεντικό της Google που στέκεται θετικά στον κανονισμό για τα προσωπικά δεδομένα ο οποίος τέθηκε σε εφαρμογή στην Ευρώπη, το γνωστό GDPR.
«Στην Ευρώπη υπάρχει πλέον ένα ξεκάθαρο πλαίσιο για την ασφάλεια ώστε οι χρήστες να είναι βέβαιοι για το πώς προστατεύονται τα προσωπικά τους δεδομένα. Οι εταιρείες λοιπόν γνωρίζουν πώς πρέπει να δημιουργούν τα προϊόντα τους προστατεύοντας παράλληλα τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών. Ας ελπίσουμε ότι θα αποτελέσει το GDPR το πρότυπο και για τον υπόλοιπο κόσμο και όχι μόνο για την Ευρώπη».
Η σκοτεινή πλευρά
Η Google καλλιεργεί επί χρόνια στα media την εικόνα μιας εταιρείας η κουλτούρα της οποίας συμπυκνώνεται σε τρεις λέξεις: «μην γίνεστε διαβολικοί» ή, σε πιο ελεύθερη μετάφραση, «μην κάνετε κακό». Την ακολουθεί η φήμη ότι στον επιχειρηματικό τομέα τηρεί τα πιο υψηλά στάνταρντ ηθικής από όλες τις υπόλοιπες, ειδικά του τομέα της τεχνολογίας. Όμως τα τελευταία χρόνια η εικόνα αυτή έχει αρχίσει να θολώνει επικίνδυνα.
Αν και το 2010 η Κίνα μπλόκαρε την λειτουργία της μηχανής αναζήτησης της Google η εταιρεία συμφώνησε να φτιάξει για λογαριασμό της κινεζικής κυβέρνησης μια μηχανή αναζήτησης που θα λειτουργούσε με διαφόρων ειδών φίλτρα ελέγχου από τις κρατικές υπηρεσίες της χώρας. Η έντονη κριτική που ασκήθηκε αλλά και οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν από τους ίδιους τους εργαζομένους της Google υποχρέωσαν την εταιρεία να αναδιπλωθεί και να ακυρώσει την συμφωνία με τους Κινέζους.
Παρόλα αυτά ο Πιτσάι επιμένει στα όσα (υποτίθεται) πρεσβεύει η εταιρεία:
«Είμαι περήφανος για τα ισχυρά θεμέλια ηθικής της Google. Εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε το μότο ‘μην κάνετε κακό’ που ήταν μια έκφραση που χρησιμοποιούσαμε εσωτερικά στην εταιρεία πολλά χρόνια και εξακολουθούμε να την χρησιμοποιούμε. Πάντοτε προσεγγίζουμε ότι κάνουμε θέτοντας μια σειρά από ηθικούς κανόνες. Γνωρίζοντας το εύρος στο οποίο λειτουργεί πλέον η τεχνολογία δεν μπορώ εγώ να δω άλλο τρόπο πέρα του ηθικού για να γίνει η δουλειά» υποστηρίζει.
Στο ερώτημα αν φοβάται για τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχουν ορισμένες από τις τεχνολογίες που αναπτύσσει η Google o Πιτσάι για πρώτη φορά στην συνέντευξη σκέφτηκε αρκετά πριν απαντήσει:
«Είναι σημαντικό να σχεδιάζεις τεχνολογίες με ένα τρόπο που θα περιλαμβάνει τον ανθρώπινο παράγοντα και δεν θα τον αφαιρεί έτσι ώστε να υπάρχει η ανθρώπινη διάσταση στο πώς πρέπει να λειτουργούν τα πράγματα. Σίγουρα ανησυχώ όταν αναπτύσσουμε μια νέα τεχνολογία αλλά όχι για την κακή της χρήση αλλά για το ότι πιθανώς τα οφέλη της να μην μπορέσουν να απολαύσουν όλοι αλλά μόνον ένα ποσοστό χρηστών ή καταναλωτών» αναφέρει. Και καταλήγει:
«Η τεχνολογία άλλαξε την ζωή μου και βλέπω τις αλλαγές αυτές που συνέβησαν σε μένα μέσα από τα προϊόντα που δημιουργούμε στην εταιρεία. Πρέπει να είμαστε υπεύθυνοι για το πώς προσεγγίζουμε την τεχνολογία αλλά πιστεύω ότι η τεχνολογία είναι εκείνη που θα φέρει την ανάπτυξη και την ευημερία και πρέπει όλοι να εργαστούμε σκληρά ώστε να διασφαλίσουμε ότι τελικά θα ωφεληθούν όλοι οι άνθρωποι».