Θα καταφέρουν οι συγγραφείς να σώσουν την ψυχή της Βρετανίας στην μετά Brexit εποχή; Ισως ναι, φτάνοντας, όμως, ακόμα και στο σημείο να «προδώσουν» την πατρίδα τους, επειδή πρόδωσε εκείνη πρώτη – όπως υποστηρίζουν πολλοί – τους μισούς από τους πολίτες της στο όνομα ενός τυφλού εθνικισμού.
Τουλάχιστον αυτό έκανε ο Τζον Λε Καρέ, καταφέροντας, μετά θάνατον μάλιστα, ένα βαρύτατο πλήγμα στη χώρα του. Εχοντας απογοητευθεί βαθιά από το Brexit, ο εμβληματικός συγγραφέας που ενσάρκωσε και κατέγραψε όσο ελάχιστοι το πνεύμα της περίφημης αγγλικότητας, επέλεξε να εγκαταλείψει τα εγκόσμια έχοντας αποποιηθεί τη βρετανική ιθαγένεια και πολιτογραφηθεί ως Ιρλανδός.
Την αποκάλυψη έκανε ο Νίκολας Κόρνγουελ, ο γιος του Λε Καρέ (ο οποίος είναι επίσης συγγραφέας γνωστός με τον ψευδώνυμο Νικ Χαρκεγουέι) μιλώντας σε ένα ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ του BBC, ενώ εκτενώς για την «προδοσία» του μετρ του βρετανικού κατασκοπευτικού μυθιστορήματος έγραψε ο Guardian.
«Οταν πέθανε (την 12η Δεκεμβρίου του 2020 σε ηλικία 89 ετών) ήταν ιρλανδός υπήκοος. Στα τελευταία του γενέθλια (την 19η Οκτωβρίου) του δώρισα μία ιρλανδική σημαία, και, έτσι, σε μία από τις τελευταίες του φωτογραφίες που έχω, κάθεται τυλιγμένος με τη σημαία και χαμογελά», αποκάλυψε ο γιος του.
Το ότι ο Λε Καρέ ήταν απόλυτα αντίθετος στο Brexit ήταν ευρέως γνωστό. Ελάχιστοι, ωστόσο, γνώριζαν πως στα στερνά του ο συγγραφέας του «Κατασκόπου που Γύρισε από το Κρύο» και του «Επίμονου Κηπουρού» αποφάσισε να ασπαστεί την ιρλανδική του καταγωγή.
Επισκέφτηκε το Κορκ, ιδιαίτερη πατρίδα της γιαγιάς του, για να βρει τις ρίζες του και εκεί τον καλοδέχτηκε μία αρχειοφύλακας, προσφέροντας του πολύτιμες πληροφορίες. Σύμφωνα με τον Φίλιπ Σαντς, έναν δικηγόρο και συγγραφέα που υπογράφει το ντοκιμαντέρ του BBC και υπήρξε φίλος και γείτονας του Λε Καρέ, κατά την επίσκεψή του στην Ιρλανδία, ο κατεξοχήν άγγλος μυθιστοριογράφος υπέστη μία «συναισθηματική μετατόπιση», χάρη στην οποία αντιλήφθηκε διαφορετικά τόσο την ιστορία όσο και τον ίδιο του τον εαυτό.
Αφορμή για να στραφεί προς την Ιρλανδία ο Λε Καρέ στάθηκε φυσικά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για το Brexit που πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2016. Συνομιλώντας με τον ιρλανδό συγγραφέα Τζον Μπάνβιλ το 2019, είχε αποκαλύψει πως ήταν ιδιαίτερα απογοητευμένος με τη Βρετανία. «Νομίζω πως το Brexit ήταν παντελώς παράλογο, ότι αποτελεί απόδειξη περιορισμένων πολιτικών ικανοτήτων και άθλιων διπλωματικών ενεργειών. Θεωρώ πως οι δεσμοί μου με την Αγγλία χαλάρωσαν υπερβολικά τα τελευταία χρόνια. Και αυτό αποτελεί ένα είδος απελευθέρωσης, παρότι είναι θλιβερή», είχε παραδεχτεί ο συγγραφέας.
Αν και τον γνώριζε προσωπικά και ερεύνησε ενδελεχώς και την καταγωγή του και τη ζωή του Λε Καρέ, ο Φίλιπ Σαντς, ο δημιουργός του ντοκιμαντέρ, έως πρόσφατα αγνοούσε ότι ο φίλος και γείτονάς του είχε πολιτογραφηθεί ως Ιρλανδός. «Αυτό δεν το γνώριζα ούτε όταν ήμασταν μαζί, ούτε όταν επισκέφθηκα τα αρχεία πριν από μερικές εβδομάδες, έχοντας κατά νου ένα ταξίδι γύρω από τον συγγραφέα και τη χώρα του. Τελικά είχε τρεις χώρες: τη χώρα του σπιτιού του, τη χώρα της ψυχής του και τη χώρα των προγόνων του», έγραψε σε άρθρο του στους λονδρέζικους Times o Σαντς.
Οσον αφορά τη «χώρα της ψυχής» του Λε Καρέ, αυτήν ήταν η Γερμανία η οποία τον τίμησε, απονέμοντάς του το Μετάλλιο Γκαίτε το 2011, «για την εξαιρετική προσφορά του στη γερμανική γλώσσα και στον διεθνή πολιτισμικό διάλογο».
«Στην ηλικία των 16 ετών, αποφάσισα ότι έντεκα χρόνιας σκληρής εργασίας στο γκουλάγκ ενός αγγλικού οικοτροφείου ήταν αρκετά, και το 1949, μόλις τέσσερα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου, διέφυγα στην Βέρνη, στην Ελβετία, αποφασισμένος να ενστερνιστώ τη γερμανική ψυχή», είχε αναφέρει ο ίδιος ο Λε Καρέ πριν από περισσότερο από μία δεκαετία. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1950, έχοντας μεταπηδήσει από την MΙ5 στην ΜΙ6, εργάστηκε ως πράκτορας στη Δυτική Γερμανία, αρχικά στη πρεσβεία της Βρετανίας στη Βόννη και στη συνέχεια στο Αμβούργο.
Πλέον η Γερμανία δεν ήταν ο εχθρός, αλλά το πεδίο της μάχης ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή, και ο Λε Καρέ βρισκόταν στην πρώτη γραμμή. Εκείνα τα χρόνια, ωστόσο, καθώς προασπιζόταν τα συμφέροντα της Βρετανίας και της Δύσης, κατάφερε να γράψει πρώτα τον «Ποιοτικό Φόνο», το δεύτερο βιβλίο του, και στη συνέχεια τον «Κατάσκοπο που Γύρισε από το Κρύο», το μυθιστόρημα που του χάρισε παγκόσμια φήμη, γεγονός που εξέπληξε ακόμη και τον ίδιο τον συγγραφέα.
Το χειρόγραφο είχε εγκριθεί από τη διεύθυνση των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, επειδή ήταν «απολύτως φανταστικό, από την αρχή έως το τέλος», δεν αποτελούσε, οπότε, απειλή για την εθνική ασφάλεια. Ωστόσο κατέληξε να θεωρείται η πιο αληθινή ιστορία που γράφτηκε ποτέ για τον παράλογο και σκοτεινό κόσμο των κατασκόπων.
Οσον αφορά τον παραλογισμό του Brexit, ο Λε Καρέ δεν ήταν ο μοναδικός συγγραφέας της Βρετανίας που το βίωσε ως θανάσιμο πλήγμα για την πατρίδα. Ο Ιαν Μακ Γιούαν, για παράδειγμα, έγραψε οργισμένα άρθρα κατά της «πιο μάταιης και μαζοχιστικής επιδίωξης στην ιστορία της χώρας μας» ενώ ο Τζόναθαν Κόου στο «Middle Britain» περιέγραψε με εξαιρετικό τρόπο την αυτοχειρία ενός έθνους που βρίσκεται «σε πόλεμο με τον εαυτό του». Μόνον ο Λε Καρέ, ωστόσο, τυλίχτηκε με τη σημαία μίας άλλης χώρας – και μάλιστα της Ιρλανδίας με την προϊστορία των κάκιστων σχέσεων της με τη Βρετανία – για να εκφράσει την απόλυτη δυσαρέσκειά του.