Διαβάζετε στο Διαδίκτυο ένα άρθρο για έναν υπέργηρο κατασκευαστή χειροποίητων ανδρικών παπουτσιών σε ένα χωριό της βόρειας Ιταλίας. Τη συνέχεια τη γνωρίζετε: κάθε επόμενη φορά που θα μπείτε και πάλι στο ίντερνετ, σε ένα οποιοδήποτε σάιτ, ακόμη και με περιεχόμενο που καμία σχέση έχει με το αντρικό στυλ, σας κατακλύζουν διαφημίσεις ανδρικών παπουτσιών — από την Ιταλία, την Ταϊβάν, την Τουρκία ή και το Μοσχάτο. Αυτές είναι διαφημίσεις που εμφανίζονται μέσω του δικτύου της Google, του μεγαλύτερου διαφημιστικού δικτύου στον κόσμο τις τελευταίες δεκαετίες. Μόνο για το 2020 τα έσοδα του γίγαντα αυτού της τεχνολογίας από διαφημίσεις ανήλθαν σε €122 δισ. — το ΑΕΠ της Ελλάδας την ίδια χρονιά ήταν €168 δισ….
Η Goοgle γνωρίζει πολλά για τον καθένα από εμάς που χρησιμοποιούμε τα προϊόντα της (όπως βεβαίως και το «αντίπαλο δέος», το Facebook, για τα δικά του). Από το απλό search, από τις “βόλτες” μας στον δικό της και πιο δημοφιλή στον κόσμο browser (Chrome), από το τι κλικάρουμε περισσότερο και συχνότερα, από το πού πάμε (χρήση google maps), από το πώς «αξιοποιούμε» τις δυνατότητες του gmail, αλλά και από τη χρήση εφαρμογών στο android κινητό μας, η Google συλλέγει δεδομένα της ψηφιακής συμπεριφοράς μας και τα πουλάει σε όσους θέλουν να διαφημιστούν. Οι πραγματικοί πελάτες της, βεβαίως, είμαστε εμείς – αυτό κρατήστε το για τη συνέχεια.
Ολα τα παραπάνω τα αναφέρει στους όρους χρήσης των υπηρεσιών και προϊόντων της – ναι, αυτούς που πρέπει να αποδεχτούμε για να τα χρησιμοποιήσουμε. Και αποδεχόμαστε, χωρίς βεβαίως να τους διαβάσουμε – ή και χωρίς να τους πολυκαταλαβαίνουμε μερικές φορές ε; Πόσοι, άλλωστε, γνωρίζουν πώς (πολύ απλά μπορούν) να μπλοκάρουν τις διαφημίσεις ή να περιηγηθούν «ανώνυμα» στον ιστό; Και πόσοι αλήθεια ενοχλούνται από την ιδέα του να αποτελούν στόχο εξατομικευμένης διαφήμισης, βασισμένης στα ενδιαφέροντά τους και τη δραστηριότητά τους, όπως καταγράφονται από τα «μπισκοτάκια» (cookies) στα σάιτ;
Η απάντηση στο τελευταίο είναι: «Πολλοί»! Και την έδωσε η ίδια η Google, μέσα από την προχθεσινή ανακοίνωση της μητρικής εταιρείας της, Alphabet, που «σόκαρε» την αγορά της ψηφιακής διαφήμισης. Με αυτήν έκανε γνωστό ότι από το 2022 θα σταματήσει να χρησιμοποιεί το ιστορικό των χρηστών στο Διαδίκτυο και άλλα προσωπικά δεδομένα για να πουλήσει διαφημίσεις. Δεν θα παρακολουθεί δηλαδή τους χρήστες σε διαφορετικούς ιστότοπους για να στοχεύει διαφημίσεις σε ξεχωριστά άτομα. Και αυτό γιατί οι χρήστες εκφράζουν πια έντονες ανησυχίες για την ψηφιακή παρακολούθησή τους κατά τη χρήση του Διαδικτύου και την παραβίαση του απορρήτου.
Σύμφωνα με έρευνα για λογαριασμό της Google, περισσότερα από τέσσερα στα πέντε άτομα πιστεύουν ότι οι κίνδυνοι από τη συλλογή δεδομένων υπερβαίνουν τα οφέλη από τις εξατομικευμένες διαφημίσεις.
Από άτομα, σε ομάδες
Αυτό το «ως εδώ!» των χρηστών – πελατών της δεν θα μπορούσε να το αγνοήσει βεβαίως ο γίγαντας του Διαδικτύου. Είχε, άλλωστε, ήδη ανακοινώσει ότι θα αποκλείσει τη χρήση cookies τρίτων (στοιχεία του κώδικα που χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση ατόμων στο Διαδίκτυο) στο Chrome. Ωστόσο, με την ανακοίνωση της Τετάρτης δεσμεύεται να μην χρησιμοποιεί κανέναν τρόπο για παρακολούθηση χρηστών.
Στον αντίποδα, η εταιρεία έκανε γνωστό ότι αναπτύσσει τεχνολογία για να εμφανίζει διαφημίσεις βασισμένες σε χρήστες που μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα και δημιουργούν ευρύτερες ομάδες κοινού – όπως, για παράδειγμα, οι νέες μητέρες. Επιπλέον, η Google σημείωσε ότι θα εξακολουθήσει να χρησιμοποιεί δεδομένα από τις δικές της υπηρεσίες, όπως η μηχανή αναζήτησης Google και το YouTube, για να στοχεύει διαφημίσεις σε δικούς της ιστότοπους.
Και δεν είναι μόνο αυτά: η Google μιλάει τώρα μόνο για την παρακολούθηση στο Διαδίκτυο, που σημαίνει ότι θα συνεχίσει να συλλέγει δεδομένα από άλλες υπηρεσίες της, όπως οι Χάρτες Google και τα Android smartphones…
Πλήγμα για τους… τρίτους
Τι γίνεται, όμως, με εκείνα τα -εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο- σάιτ που βγάζουν λεφτά από τις διαφημίσεις της Google και δεν ανήκουν στην ίδια; Είναι προφανές ότι θα επηρεαστούν σημαντικά, αν δεν κλονιστούν συθέμελα, από την αλλαγή αυτή. Και είναι βέβαιο ότι θα αντιδράσουν. Ηδη ρυθμιστικές αρχές στην Ευρώπη εκφράζουν φόβους για την επιρροή της Google στην ψηφιακή διαφήμιση. Στη Βρετανία, μάλιστα, η Αρχή Ανταγωνισμού και Αγορών ήδη ερευνά τον ιντερνετικό κολοσσό μετά από καταγγελίες εκδοτών εφημερίδων και εταιρειών τεχνολογίας, για τo σχέδιό του να αποκλείσει τα cookies τρίτων. Ενας ανεξάρτητος ερευνητής και σύμβουλος απορρήτου, ο Λούκας Ολεζνικ, δήλωσε στην Telegraph: «Από τη στιγμή που η Google έχει τόσα πολλά δεδομένα και ελέγχει επίσης το πρόγραμμα περιήγησης Chrome, υπάρχει ουσιαστικά ζήτημα ανταγωνισμού στην αγορά».
Ο εκπρόσωπος της Google, Ντέιβιντ Τέμκιν, δήλωσε ότι οι εταιρείες του Διαδικτύου έπρεπε να ανταποκριθούν στις ανησυχίες των χρηστών για το απόρρητο. «Καθώς ο χώρος μας έχει προσπαθήσει να προβάλει σε καταναλωτές συναφείς διαφημίσεις, έχουμε πολλαπλασιάσει τα δεδομένα μεμονωμένων χρηστών που βρίσκονται σε χιλιάδες εταιρείες. Αυτό έχει οδηγήσει σε διάβρωση της εμπιστοσύνης… Πρέπει όλοι μας να κάνουμε περισσότερα για την προστασία της ιδιωτικής ζωής, ώστε να διατηρήσουμε το Διαδίκτυο ανοιχτό και προσβάσιμο σε όλους», είπε.
Και την Google στον θρόνο της, προφανώς…