Με δεδομένα, πρώτον, την ηθική νίκη των Ουκρανών και, δεύτερον, την κακή απόδοση των ρωσικών δυνάμεων και τις μεγάλες απώλειές τους στα διάφορα μέτωπα, ο αμερικανικός παράγοντας έπρεπε να είχε ασκήσει διπλωματία πυγμής ώστε να επιβάλει εδώ και τώρα την ειρήνη στην Ουκρανία, όπως εξάλλου έχει κάνει στο παρελθόν σε πολλές περιπτώσεις στην Ευρώπη. Ωστόσο η κυβέρνηση Μπάιντεν όχι μόνο δεν έπραξε αυτό, αλλά επιπλέον απέχει επιδεικτικώς από τη διπλωματία εφαρμόζοντας στρατηγική παρόξυνσης η οποία στοχεύει στην παράταση του πολέμου.
Οι Αμερικανοί επέλεξαν αυτήν τη γραμμή επειδή πιστεύουν ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο θα πέσει ο Πούτιν και θα επέλθει αλλαγή καθεστώτος στη Ρωσία. Αλλά κάνουν σοβαρό λάθος. Αυτή η στρατηγική των ΗΠΑ είναι επικίνδυνη και αμελέτητη.
Η παραπάνω αυστηρή κριτική κατά του Λευκού Οίκου δεν έγινε από ρωσικά φερέφωνα αλλά από τον βρετανό ιστορικό Νάιαλ Φέργκιουσον, μέσω της Corriere della Sera η οποία του πήρε συνέντευξη. Ο Φέργκιουσον κάθε άλλο παρά φιλορώσος μπορεί να χαρακτηριστεί, πόσο μάλλον πουτινικός. Τα αιχμηρότατα βέλη του κατά του Μπάιντεν είναι εξ ορισμού εξ οικείων, κάτι που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί (εξάλλου μιλώντας στο ιταλικό Μέσο περί Δυτικών χρησιμοποίησε το «εμείς»). Και η αξία των σχολίων του έγκειται ακριβώς στη γενική τοποθέτηση του υπέρ της Δύσης.
Τη στάση των ΗΠΑ στο Ουκρανικό ο ιστορικός τη χαρακτήρισε με μία λέξη: πρόβλημα. Την περιβόητη, δε, «γκάφα» του Μπάιντεν, το πρόσφατο ευχολόγιο περί αλλαγής ηγεσίας στο Κρεμλίνο δηλαδή, την ερμήνευσε όχι σαν γκάφα λόγω αυθορμητισμού και σαν λάθος εν τη ρύμη του λόγου του, αλλά ως κυνική πλην αισιοδοξούσα στρατηγική παράτασης του πολέμου.
Κατάπαυση του πυρός… χθες
Κρίνοντας το πολεμικό τάιμινγκ, ο Φέργκιουσον είπε ότι η ανακοίνωση των Ρώσων περί επικέντρωσής τους στο Ντονμπάς δεν τον εξέπληξε έπειτα από τα υλικοτεχνικά προβλήματα και τις απώλειες στις μάχες. Και έπλεξε το εγκώμιο του Ζελένσκι ο οποίος, κατά τον ιστορικό, σηματοδοτεί τη βούληση να βρεθεί συμφωνία με βάση την ουδετερότητα της Ουκρανίας και τη μη ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Σημείωσε, δε, ότι κάθε ημέρα που περνάει κατατρώγει τη διάθεση για περισσότερες παραχωρήσεις στους Ρώσους. Σε αυτή τη συγκυρία οι ΗΠΑ έπρεπε να ωθήσουν τα πράγματα στην κατάπαυση του πυρός, ωστόσο πράττουν το αντίθετο. Κατά τον Φέργκιουσον, «οι κίνδυνοι παράτασης του πολέμου είναι πολύ μεγαλύτεροι από ό,τι δείχνει να αντιλαμβάνεται ο Μπάιντεν»
Και με κάποια δόση ειρωνείας συμπλήρωσε τη σκέψη του: «Μπορεί να είναι τυχερός ο Μπάιντεν, και ο Πούτιν να ανατραπεί. Ωστόσο δεν μπορείς να παίζεις το μέλλον της Ουκρανίας σε αυτές τις πιθανότητες…»
Οσον αφορά αυτό το μέλλον της Ουκρανίας, ο Φέργκιουσον είπε ότι τα 10 εκατομμύρια πρόσφυγες την καθιστούν ήδη μη βιώσιμο έθνος. Επιπλέον, αν συνεχιστεί η γραμμή της απειλής προς τον Πούτιν, ότι δηλαδή θα χάσει την εξουσία του, «τότε αυξάνονται οι πιθανότητες εκείνος να καταφύγει σε απεγνωσμένα μέτρα ώστε να αποφύγει την ήττα». Ναι, τα πυρηνικά εννοούσε ο Φέργκιουσον. Και το μήνυμά του το έκανε ακόμη πιο καθαρό για όλους: «Ο Πούτιν δεν είναι Σαντάμ ή Καντάφι: έχει μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο από οποιονδήποτε άλλον στον κόσμο, συνεπώς είναι απίστευτα ανεύθυνο να μιλάμε ανοιχτά για αλλαγή καθεστώτος υπό αυτές τις συνθήκες. Ο Πούτιν πρέπει να έρθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων: πρέπει να εκμεταλλευτούμε το γεγονός ότι βρίσκεται σε δύσκολη θέση, όχι να τον ενθαρρύνουμε να λάβει μέτρα απελπισίας».
Στην ερώτηση που ακολούθησε και συνέδεsε την παραμονή του Πούτιν στην εξουσία με τον δυνητικό κίνδυνο παγκόσμιας αποσταθεροποίησης, ο Φέργκιουσον απάντησε ότι η Δύση δεν θα πετύχαινε και σπουδαία πράγματα με την αλλαγή καθεστώτος στη Ρωσία: «Ακόμη και αν το αποτέλεσμα ήταν του γούστου μας, η Κίνα θα έβγαινε κερδισμένη από αυτό».
«Να φτιάξουμε το Ισραήλ της Ευρώπης»
Για τον Φέργκιουσον, παράταση του πολέμου σημαίνει ότι η Ρωσία μπορεί να νικήσει. «Σε αυτήν την περίπτωση οι απαιτήσεις της θα μεγαλώσουν. Δεν θέλουμε μία Ανατολική και μία Δυτική Ουκρανία, δεν θέλουμε να επαναλάβουμε την εμπειρία της Γερμανίας ή της Κορέας. Πρέπει να σκεφτούμε την Ουκρανία ως ένα είδος Ισραήλ στην Ανατολική Ευρώπη: όχι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά υποστηριζόμενη από τη Δύση αρκετά, ώστε να αποθαρρύνεται κάθε μελλοντική επιθετικότητα. Αλλά αν ο πόλεμος συνεχιστεί, υπάρχει ο κίνδυνος η Ρωσία να κατακτήσει περισσότερα εδάφη. Η άμεση κατάπαυση του πυρός μας επιτρέπει να κεφαλαιοποιήσουμε την ηθική νίκη της Ουκρανίας».
Με το σκεπτικό αυτό ο Φέργκιουσον έδωσε σαν επιτυχημένο παράδειγμα το φινλανδικό μοντέλο, «το οποίο έχει κατανοήσει ο Ζελένσκι». Και υποστήριξε ότι η Δύση «βρίσκεται στη θέση να πρέπει να αποδεχθεί ουδετερότητα υπό πίεση», ενώ μπορούσε να την επιτύχει νωρίτερα και με άλλους όρους, καθώς ουδέποτε είχε τη βούληση να εντάξει την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ.
Οι ΗΠΑ και ο ιστορικός ρόλος τους
Κλείνοντας τη συνέντευξή του ο Φέργκιουσον, με την ιδιότητα του ιστορικού υπενθύμισε τον ιστορικό ρόλο των ΗΠΑ ως ειρηνευτικής δικλίδας ασφαλείας στην Ευρώπη «από το 1916 μέχρι και τώρα». Είπε (χωρίς διάθεση να χρυσώσει το πικρό χάπι που προσέφερε στην κυβέρνηση Μπάιντεν): «Σε κάθε καμπή της ευρωπαϊκής Ιστορίας δεν ήταν οι Ευρωπαίοι που έφεραν την ειρήνη, αλλά οι ΗΠΑ. Και στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και μεταπολεμικώς, όταν διαπραγματεύθηκαν [με τους Σοβιετικούς] την επανένωση της Γερμανίας, ή όταν τερμάτισαν τον πόλεμο στη Βοσνία. Ας είμαστε ρεαλιστές: αν οι ΗΠΑ δεν δεσμευτούν για την ειρήνη, ειρήνη δεν θα έχουμε. Η στρατηγική του Μπάιντεν είναι επικίνδυνη, μπορεί να παρατείνει τον πόλεμο όχι εβδομάδες, αλλά μήνες ή και χρόνια ολόκληρα ακόμη»…