Κάποτε, όχι και τόσο παλιά, οι επιθέσεις αυτοκτονίας ήταν εικόνες που έφταναν στη Δυτική Ευρώπη κυρίως μέσα από τους τηλεοπτικούς δέκτες και τα δελτία ειδήσεων που μετέφεραν τα όσα γίνονταν στη Μέση Ανατολή. Σήμερα, το Παρίσι ακόμη προσπαθεί να κλείσει τις πληγές του μετά την τρομοκρατική επίθεση της 13ης Νοεμβρίου και οι Βρυξέλλες σταδιακά επανέρχονται στην κανονικότητα μετά από τέσσερις μέρες «αποκλεισμού» της πόλης. Το μετρό λειτουργεί εν μέρει ξανά, τα σχολεία άνοιξαν και οι δημόσιες υπηρεσίες βρίσκουν και πάλι τον ρυθμό τους.
Η τρομοκρατία άφησε τα σημάδια της στην Ευρώπη και το αίμα των θυμάτων του Παρισιού προστίθεται σε αυτό που έχει χυθεί τις περασμένες δεκαετίες. Και μπορεί αυτό να είναι λιγότερο σε σχέση με άλλες περιοχές του πλανήτη, ωστόσο, δεν είναι αμελητέο.
Το 2015 είναι η χρονιά με τις περισσότερες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές μετά από τρομοκρατικά χτυπήματα, την τελευταία δεκαετία. Φέτος, τα μέχρι στιγμής θύματα είναι 148 και το ημερολόγιο έχει περισσότερα από 30 φύλλα ακόμη για να μπει στο 2016. Και είναι τόσο σημαντική η φετινή χρονιά ακριβώς γιατί θυμίζει τόσο έντονα το 2004. Τη χρονιά, δηλαδή, που είχε συγκλονίσει την Ευρώπη. Ηταν τότε που είχε αιματοκυλιστεί η Μαδρίτη με την τρομοκρατική επίθεση στον σιδηροδρομικό σταθμό Ατότσα, τότε που 191 άτομα είχαν χάσει τη ζωή τους και περισσότερα από 1.800 είχαν τραυματιστεί. Η επίθεση αυτή παραμένει η πιο πολύνεκρη τραγωδία σε ευρωπαϊκό έδαφος, μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η ήρεμη εικοσαετία
Τα πράγματα στην Ευρώπη τα τελευταία 20 χρόνια ήταν σχετικά ήρεμα, όπως σημειώνει και η Αναλίζα Μερέλι του Quartz. Πριν τον περασμένο Ιανουάριο, όταν το μακελειό στο Charlie Hebdo άνοιξε τον χορό της τρομοκρατικής έξαρσης στη Γηραιά Ηπειρο, τα τρομοκρατικά χτυπήματα που προκάλεσαν εντύπωση ήταν μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού. Ενα στην Ισπανία το 2004, ένα στην Αγγλία το 2005 (όταν ισλαμιστές σκότωσαν 52 άτομα στα Μέσα Μεταφοράς του Λονδίνου) κι ένα στη Νορβηγία το 2011. Στην τελευταία, μάλιστα, περίπτωση, πρωταγωνιστές δεν ήταν τζιχαντιστές ή μέλη τρομοκρατικών οργανώσεων από τη Μέση Ανατολή, ήταν ο Αντερς Μπρέιβικ. Λευκός, ακροδεξιός και χριστιανός, ο οποίος στο όνομα της φυλετικής και θρησκευτικής καθαρότητας σκότωσε 77 άτομα, στην πλειοψηφία τους φοιτητές.
Ωστόσο, αυτή η εικοσαετία που είχε μόνο τρία μαζικά χτυπήματα δεν θυμίζει σε τίποτα τα όσα είχαν προηγηθεί από το 1970 και μετά. Οι δυνάμεις του ιρλανδικού IRA και των Βάσκων της ΕΤΑ είχαν μετατρέψει την Ευρώπη σε ένα όχι και τόσο ασφαλές περιβάλλον. Ηταν –βλέπετε- τα απόνερα των διευρύνσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε συνδυασμό με το τεταμένο κλίμα σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο παιχνίδι των τρομοκρατικών ενεργειών –κυρίως με βομβιστικές επιθέσεις- βρισκόταν κι η ιταλική οργάνωση Anni di Piombo.
Συνολικά, από το 1970 μέχρι και αυτή την ώρα, η Ευρώπη μετρά στα δυτικά της 1.600 επιθέσεις, σύμφωνα με τα στοιχειά του Global Terrorism Database. Αυτό μας κάνει περισσότερες από 350 κάθε χρόνο, ως μέσο όρο.
Προσέξτε στο παραπάνω γράφημα την έξαρση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια σε σχέση με την πτωτική πορεία που είχε ο δείκτης των επιθέσεων. Προσέξτε τώρα, όμως, κάτι ακόμη πιο σημαντικό. Στο παρακάτω διάγραμμα εμφανίζονται οι θάνατοι και οι τραυματισμοί από τις τρομοκρατικές ενέργειες. Η φετινή χρονιά –χωρίς καν να έχει τελειώσει- έχει σημαντικά αυξημένο αριθμό απωλειών σε σχέση με τον μέσο όρο των περασμένων 45 ετών. Προφανώς, δεν μπορεί να συγκριθεί με τα δεδομένα και την στατιστική καταγραφή της δεκαετίας του 1970 και του 1980.
Την ώρα που η Ευρώπη αναζητά απαντήσεις στο πώς και στο γιατί έγινε στο Παρίσι, ο Λουίς Μπερνάρ, ιδρυτής της εταιρείας Layer Cake, η οποία εδρεύει στο Παρίσι και εξειδικεύεται στη διαχείριση κρίσεων, στέκεται σε κάτι που –ίσως- αποτελεί το κατάλληλο πρίσμα για να εξεταστεί το ζήτημα. «Πριν οι δράστες γίνουν τζιχαντιστές, ήταν παιδιά γαλλικών οικογενειών. Αυτό που πρέπει να κάνουμε, λοιπόν, είναι να επανεξετάσουμε το μοντέλο ενσωμάτωσης και εκπαίδευσης που χρησιμοποιούμε στη Γαλλία. Τα πράγματα θα ήταν πιο εύκολα εάν οι επιθέσεις είχαν γίνει από κόσμο που ήρθε από άλλες χώρες. Εδώ μιλάμε για Γάλλους και Βέλγους πολίτες».
(Το τρομοκρατικό χτύπημα στο Λόκερμπι της Σκωτίας παραμένει το πιο πολύνεκρο στην Ευρώπη, με 270 νεκρούς εκ των οποίων οι 243 ήταν επιβάτες της πτήσης Pan Am 103, 16 άτομα που αποτελούσαν το πλήρωμα του αεροσκάφους και 11 άτομα που σκοτώθηκαν στο έδαφος από την πτώση. Πίσω από το τρομοκρατικό χτύπημα θεωρείται πως βρισκόταν ο Μουαμάρ Καντάφι)