Οι πρόσφυγες που κατακλύζουν τα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν προτίθενται βέβαια να σηκώσουν τα όπλα εναντίον της και ευτυχώς η σημερινή Ευρώπη έχει ελάχιστα κοινά με την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Πριν από 1.700 χρόνια όμως η Ρώμη, η μεγαλύτερη κρατική οντότητα που είχε γνωρίσει ως τότε ο κόσμος, δοκίμασε στην Αδριανούπολη την πικρή γεύση της ήττας από τους Γότθους που αρχικά είχαν προσπαθήσει να εγκατασταθούν στα εδάφη της ειρηνικά και να γίνουν ρωμαίοι πολίτες.
Ηταν η εποχή, επισημαίνει η Αναλίσα Μερέλι στο Quartz, που η Ρώμη εξουσίαζε σχεδόν 600 εκατομμύρια εκτάρια γης (6 τρισεκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα) και ο πληθυσμός της ανερχόταν σε 55 εκατομμύρια άτομα! Ομως η κατάσταση ήταν εξαιρετικά κρίσιμη ιδίως στα ανατολικά σύνορα που πιέζονταν από τους Γότθους.
Η γερμανική αυτή φυλή εγκατέλειπε υπό το κράτος του πανικού τα εδάφη της στην Ανατολική Ευρώπη (κάτι δηλαδή σαν τους άμαχους Σύρους σήμερα) μπροστά στην επέλαση των ανελέητων και αιμοσταγών Ούννων οι οποίοι δεν άφηναν τίποτε όρθιο στο πέρασμά τους.
Ο αρχηγός των Γότθων, Φρίντιγκεν, συμφώνησε με τον αυτοκράτορα της Ρώμης, Φλάβιο Ιούλιο Βάλενς, να εγκατασταθούν οι άνθρωποί του στη Θράκη, να γίνουν σταδιακά ρωμαίοι πολίτες και να προστατεύουν τη δυτική αυτοκρατορία από τις επιδρομές άλλων βαρβαρικών φύλων.
Για να επισφραγίσει μάλιστα τη συμφωνία που θα έσωζε το λαό του από την καταστροφή και σαν ένδειξη καλής θέλησης βαπτίστηκε χριστιανός.
Ηταν το έτος Κυρίου 376 και οι Γότθοι άρχισαν να περνούν το φουσκωμένο από τις βροχές Δούναβη με όποιο μέσον είχαν στη διάθεσή τους. Η κατάσταση έγινα ξαφνικά ανεξέλεγκτη καθώς οι «βάρβαροι» αυτοί πρόσφυγες έφτασαν τις 200.000 και άρχισαν να πνίγονται κατά εκατοντάδες στο ποτάμι που αποτελούσε το φυσικό σύνορο της αυτοκρατορίας προς ανατολάς.
Επιπλέον οι προμήθειες που έφθαναν από τη Ρώμη για να τους συντηρήσουν χάνονταν στο δρόμο μυστηριωδώς και οι Γότθοι άρχισαν να λιμοκτονούν και να τρώνε κρέας σκύλου που τους πουλούσαν οι επιτήδειοι σε τιμές αστρονομικές.
Οι κακές γλώσσες έλεγαν βέβαια πως τα εφόδια που προορίζονταν για τους γότθους πρόσφυγες κατέληγαν στα κελάρια των ρωμαίων υπαλλήλων που ήταν εντεταλμένοι για τη διανομή τους. Οταν η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο ο Φρίντιγκεν αποφάσισε πως οι Ρωμαίοι είχαν προδώσει και εμπαίξει εκείνον και το λαό του και συγκέντρωσε 100.000 στρατό έξω από την Αδριανούπολη.
Οι Ρωμαίοι κινήθηκαν αστραπιαία και έστειλαν το στρατηγό Γρατιανό με 40.000 ετοιμοπόλεμους λεγεωνάριους. Η εξέλιξη των γεγονότων έδειξε πως ο άπειρος και ανόητος Βάλενς είχε υποτιμήσει τη στρατιωτική ισχύ των Γότθων που πολεμούσαν για την τιμή τους, έξαλλοι από την «προδοσία» των Ρωμαίων.
Στη μάχη που ακολούθησε και η οποία σήμανε ουσιαστικά την αρχή του τέλους της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, πάνω από 30.000 ρωμαίοι οπλίτες σφαγιάσθηκαν. Οι Γότθοι που αρχικά προσφέρθηκαν να αφομοιωθούν από τη Ρώμη κατάφεραν τελικά να την καταστρέψουν.
Η κοσμοκράτειρα δεν θα συνερχόταν ποτέ ξανά. Η αδέξια διαχείριση των προσφυγικών ροών των γότθων προσφύγων πυροδότησε μια σειρά γεγονότα με ανυπολόγιστες συνέπειες που οδήγησαν την αυτοκρατορία στην αναπόφευκτη πτώση της.
Και όπως λένε οι σύγχρονοι πολιτικοί αναλυτές, υπάρχουν μόνο δύο τρόποι διαχρονικά για να αντιμετωπιστούν οι πρόσφυγες: ο ένας είναι μέσω του διαλόγου και της ενσωμάτωσης, ο άλλος μέσω της περιθωριοποίησης και της απόρριψης. Ο τελευταίος αυτός τρόπος έχει οδηγήσει κάποτε στην καταστροφή – και μπορεί να το κάνει ακόμη.