Τις πρώτες πρωινές ώρες της 17ης Ιουλίου 1918, οι μπολσεβίκοι εκτέλεσαν την τελευταία τσαρική οικογένεια της Ρωσίας. Ο τσάρος Νικόλαος Β’ της Ρωσίας, η σύζυγός του Αλεξάνδρα και τα πέντε τους παιδιά, η Ολγα, η Τατιάνα, η Μαρία, η Αναστασία και ο διάδοχος του θρόνου Αλεξέι, δολοφονήθηκαν με φρικτό τρόπο, με σφαίρες στο κεφάλι, ακόμη και με ξιφολόγχες. Μαζί τους θανατώθηκαν και άλλα τέσσερα μέλη της τσαρικής αυλής.
Οι σοροί των 11 ατόμων μεταφέρθηκαν σε ένα εγκαταλειμμένο ορυχείο βόρεια του Εκατερίνενμπουργκ, αλλά λίγες ημέρες αργότερα θάφτηκαν σε μικρή απόσταση από το αρχικό σημείο, αφού πρώτα κάποια από τα θύματα τεμαχίστηκαν και αποτεφρώθηκαν.
Εκατό χρόνια μετά, ο μαρτυρικός τους θάνατος εξακολουθεί να συγκινεί, όπως φαίνεται άλλωστε και από τις Τσαρικές Ημέρες που διοργανώνονται κάθε χρόνο τέτοιες ημέρες σε όλη τη Ρωσία, με χιλιάδες να συρρέουν στις πλατείες της Μόσχας (όπως στη φωτογραφία επάνω) και άλλων πόλεων προκειμένου να τιμήσουν τη μνήμη των Ρομανόφ.
Στις εκδηλώσεις, που πραγματοποιούνται με την υποστήριξη της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, συμμετέχουν πάντοτε χιλιάδες άνθρωποι όλων των ηλικιών, οι οποίοι βαδίζουν εικοσιένα χιλιόμετρα, με αποκορύφωμα την ολονύκτια λειτουργία της 17ης Ιουλίου στον ναό του Σωτήρος επί του Αίματος και την περιφορά των εικόνων έως το ορυχείο που έγινε η τελευταία κατοικία όλης της οικογένειας.
Πολλοί από τους πιο ηλικιωμένους ανθρώπους που συρρέουν κάθε χρόνο στις Τσαρικές Ημέρες έπρεπε να περιμένουν σχεδόν μια ολόκληρη ζωή μέχρι να γίνει η αποκατάσταση των Ρομανόφ. Και αυτό γιατί για σχεδόν 80 χρόνια μετά τη στυγερή δολοφονία, κανείς δεν γνώριζε με βεβαιότητα πού βρισκόταν θαμμένη η τσαρική οικογένεια.
Πώς βρέθηκαν οι σκελετοί
Το 1991, με το σοβιετικό καθεστώς να έχει πλέον καταρρεύσει, μία ομάδα αρχαιολόγων ανακάλυψε έναν τάφο κοντά στο Εκατερίνεμπουργκ. Πολύ γρήγορα οι αρχαιολόγοι κατάλαβαν πως ανήκε στην οικογένεια του τελευταίου τσάρου της Ρωσίας. Τα ταφικά ευρήματα μετρήθηκαν. Ωστόσο έγινε αντιληπτό ότι αντί για έντεκα σκελετούς (τσάρος, τσαρίνα, Αλεξέι, πέντε τέκνα, ο οικογενειακός γιατρός Ευγένιος Μπότκιν, ο υπηρέτης Αλεξέι Τραπ, ο μάγειρος Ιβάν Χαριτόνοφ και η θαλαμηπόλος Αννα Ντεμίντοβα) υπήρχαν μόνο εννέα. Ετσι υποβλήθηκαν άμεσα σε εξέταση DNA για την απαραίτητη ταυτοποίηση των στοιχείων.
Ο ρόλος του Φιλίππου, συζύγου της Ελισάβετ Β’
H διαδικασία αναγνώρισης έγινε με δείγμα από τους κατευθείαν απογόνους, που εδώ όμως δεν υπήρχαν. Αναγκαστικά οι επιστήμονες έπρεπε να καταφύγουν στους απογόνους των αδελφών, αλλά από την πλευρά των γυναικών μόνο. Κάπως έτσι επιστρατεύθηκε ο πρίγκιπας Φίλιππος, δούκας του Εδιμβούργου και σύζυγος της βασίλισσας της Αγγλίας Ελισάβετ Β’, ο οποίος ετύγχανε εγγονός της μεγαλύτερης αδερφής της Αλεξάνδρας, Βικτορίας του Μπάτενμπεργκ.
Το γενετικό υλικό ταίριαξε με αυτό των σκελετών: πέντε από τους σκελετούς ήταν μέλη της οικογένειας και τέσσερις όχι. Τρεις από τους πέντε διαπιστώθηκε ότι ήταν παιδιά. Η μητέρα συνδεόταν με τη βρετανική βασιλική οικογένεια, άρα ήταν η τσαρίνα Αλεξάνδρα. Ο πατέρας διαπιστώθηκε ότι συνδεόταν με την μεγάλη δούκισσα Ξένια Αλεξανδρόβνα, αδελφή του Νικολάου Β’, άρα ήταν ο τσάρος!
Το 1993 οι επιστήμονες του βρετανικού εργαστηρίου Ολντερμάστον επιβεβαίωσαν πως τα οστά που ανακαλύφθηκαν το 1991 ανήκαν πράγματι στον τσάρο Νικόλαο Β’, στη σύζυγό του Αλεξάνδρα, στις τρεις από τις συνολικά τέσσερις κόρες τους και στους ακολούθους τους.
Ωστόσο, υπήρχε ένα πρόβλημα: έλειπαν τα λείψανα του διαδόχου Αλεξέι και της νεαρής δούκισσας Μαρίας. Οπότε εκεί ξεκίνησε ένας δεύτερος γύρος αρχαιολογικής αναζήτησης.
Και ο δεύτερος τάφος
Οι έρευνες για τον εντοπισμό των δύο αγνοούμενων παιδιών τελικά ολοκληρώθηκαν στις 23 Αυγούστου 2007, όταν ρώσοι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν έναν δεύτερο τάφο, σε απόσταση μόλις 64 μέτρων από τον πρώτο, ο οποίος περιείχε δύο μερικώς σωζόμενους σκελετούς.
Τα οστά ανήκαν σε ένα αγόρι που ήταν 10 – 13 ετών τη στιγμή του θανάτου του και μιας νεαρής γυναίκας ηλικίας εν ζωή 18 – 23 ετών.
Για να εξακριβώσουν την ταυτότητά τους, οι ειδικοί χρησιμοποίησαν ως μέτρο σύγκρισης το DΝΑ που είχε βρεθεί στον πρώτο τάφο και που επιβεβαιωμένα ανήκε στην οικογένεια Ρομανόφ.
Τον Μάρτιο του 2009 οι εξετάσεις DNA επιβεβαίωσαν ότι τα οστά ανήκουν όντως στον Αλεξέι και στην αδελφή του Μαρία.
Τους αγιοποίησε η Εκκλησία
Εν τω μεταξύ το 2000 η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία είχε ανακοινώσει την αγιοποίηση του τσαρικού ζεύγους και των τριών παιδιών της οικογένειας που είχαν ήδη βρεθεί και ταυτοποιηθεί για την «ταπεινότητα, την καρτερία και την πραότητά» τους. H ρωσική Εκκλησία αρνήθηκε αρχικά να προχωρήσει στην αγιοποίηση της Μαρίας και του Αλεξέι, οπότε το 2015 ξεκίνησε ένας ακόμη γύρος ταυτοποιήσεων, κατόπιν εντολής του ίδιου του τότε πρωθυπουργού Ντμίτρι Μεντβέντεφ.
Με διάταγμά του ο Μεντβέντεφ ανέθεσε σε μια υψηλού επιπέδου διυπηρεσιακή ομάδα εργασίας την τελική ταυτοποίηση καθώς και την επίβλεψη της άμεσης επαναταφής των λειψάνων του τσάρεβιτς Αλεξέι και της αδελφής του μεγάλης δούκισσας Μαρίας που βρίσκονται αποθηκευμένα στα Κρατικά Αρχεία της Ρωσίας.
Τελικά, οι Ρώσοι ερευνητές μετά από εξέταση DNA επαναταυτοποίησαν τα οστά και τα δυο παιδιά της τσαρικής οικογενείας αγιοποιήθηκαν και αυτά με τη σειρά τους, με την υπόθεση να (φαίνεται πως) κλείνει οριστικά.
Ωστόσο, όπως σημειώνει η ιταλική Repubblica, ένας νέος γύρος ερευνών έχει ξεκινήσει εδώ και λίγους μήνες, καθώς μια νέα επιτροπή έχει αναλάβει να συγκρίνει εκ νέου τα γενετικά προφίλ των οστών των Ρομανόφ με δείγματα DNA ζωντανών συγγενών τους, σε μια ακόμη (ίσως και ύστατη) απόπειρα να επιβεβαιώσει οριστικά την αυθεντικότητά τους.
«Η απόφαση θα ανακοινωθεί μετά την ολοκλήρωση των ερευνών δύο ιατρικών επιτροπών» ήταν η πρόσφατη σιβυλλική δήλωση ενός εκ των επικεφαλής της έρευνας.
Και το σίριαλ Ρομανόφ συνεχίζεται…