«Θα πούμε το ψωμί ψωμάκι» έλεγε κάποτε ο σοφός λαός, αναφερόμενος στη φτώχεια που σε κάνει να λαχταράς τόσο πολύ το ψωμί, που καταντάς να το αποκαλείς με το υποκοριστικό του, ίσως για να το καλοπιάσεις και να έρθει προς το μέρος σου.
Ο τίτλος λοιπόν του εξαιρετικού φωτογραφικού πρότζεκτ του αμερικανού φωτογράφου Γκρεγκ Σίγκαλ, τα λέει όλα: «Daily bread» (Το ψωμί της κάθε μέρας). Ηταν φιναλίστ στα Φωτογραφικά Βραβεία του πρακτορείου Magnum για το 2017 και τώρα βραβεύτηκε με το «Food Media Award 2018», με τις ευχές του Barilla Center for Food and Nutrition και του Thomson Reuters Foundation.
Η συγκεκριμένη σειρά φωτογραφιών, περιλαμβάνει εικόνες παιδιών από κάθε γωνιά του πλανήτη, που έχουν ξαπλώσει ανάσκελα και αναπαυτικά, περιτιγυρισμένα από πιάτα και φαγητά που μαρτυρούν πώς τρέφονται σε καθημερινή βάση.
Η φωτογραφική λήψη έχει γίνει από ψηλά, κι εκείνα μοιάζουν με έμψυχες κούκλες, που μας εξηγούν χωρίς λόγια τις κοινωνικές ανισότητες του πλανήτη, όπως αυτές πολύ γλαφυρά αποτυπώνονται μέσα από το φαγητό που έχουν στη διάθεσή τους.
Από το junk food και τις δεκάδες λιχουδιές μέχρι το λιγοστό ρύζι, η γεωγραφική απόσταση είναι μεγάλη και μαρτυρά κάτι παραπάνω από διατροφικές συνήθειες: διατροφικές αδικίες, καθώς η ανάγκη και η απόλαυση του φαγητού, δεν είναι παντού και για όλους δεδομένη.
«Για πρώτη φορά ύστερα από πολλές γενιές, το προσδόκιμο ζωής στις ΗΠΑ έχει μειωθεί και η ενοχή βαραίνει τις απίστευτες ποσότητες junk food που καταναλώνουμε, σερβιρισμένες σε γυαλιστερές, ακαταμάχητες συσκευασίες» όπως σχολιάζει ο φωτογράφος Γκρεγκ Σίγκαλ, αρχίζοντας τη διατροφική αυτοκριτική από τη δική του ήπειρο.
Και εξηγεί, ότι η κατακόρυφη αύξηση κρουσμάτων διαβήτη, επιθετικών καρκίνων που σχετίζονται με το στομάχι και το έντερο, αλλά και καρδιακά προβλήματα, δεν μπορούν να είναι τυχαία. Τέτοια ανησυχητικά στοιχεία, δεν παρατηρούνται μόνο στις ΗΠΑ, αλλά και εκτός, σε όσες χώρες ασπάζονται ως ανασφαλείς νεόπλουτοι το θαύμα του καταναλωτισμού και της υπερφαγίας.
Υπάρχουν δηλαδή, δύο μέτρα και δύο σταθμά. Από τη μία, το κομμάτι του πλανήτη που τρώει ό,τι βρει μπροστά του, και από την άλλη, εκείνοι που πεθαίνουν κυριολεκτικά από την πείνα.
Φεύγοντας από τις ΗΠΑ, άρχισε να ταξιδεύει προς τα ανατολικά, ζητώντας από τα παιδιά που επρόκειτο να φωτογραφίσει, να κρατούν ημερολόγιο με το τι ακριβώς τρώνε μέσα σε μία εβδομάδα.
Στο τέλος της κάθε εβδομάδας, φωτογράφιζε το πορτραίτο του κάθε παιδιού περιτριγυρισμένο από τα φαγητά που κατανάλωσε. Ο Σίγκαλ επέλεξε να φωτογραφίσει παιδιά και όχι ενήλικες, καθώς πιστεύει ότι οι διατροφικές συνήθειες είναι κάτι που διαμορφώνεται από πολύ μικρή ηλικία και σε ακολουθεί στην υπόλοιπη ζωή σου.
Και τότε, προέκυψε κάτι παράδοξο: ο Σίγκαλ συνειδητοποίησε, ότι όσο πιο φτωχές ήταν οι χώρες και τα παιδιά που φωτογράφιζε, τόσο πιο σωστά και ισορροπημένα τρέφονταν. Οι Αμερικανοί και τα αμερικανάκια, συνηθισμένα στο να βρίσκουν όλα όσα χρειάζονται μέσα σε ένα σακουλάκι με τσιπς και παρόμοιες λιχουδιές, φτάνουν στο σημείο να μην ξέρουν καλά καλά, πώς να συνδυάσουν τις διαφορετικές γεύσης μεταξύ τους.
Αντιθέτως, παιδιά που ζουν σε πιο φτωχές χώρες, μαθαίνουν από πολύ νωρίς να είναι ευρηματικά με το φαγητό τους, να αξιοποιούν και τον τελευταίο κόκκο ρυζιού, να φτιάχνουν μία σαλάτα από το φαγητό της προηγούμενης ημέρας που περίσσεψε, κτλ.
Με άλλα λόγια, ο κόσμος που τα έχει όλα, πρέπει να διδαχθεί διατροφική συμπεριφορά από τον κόσμο που δεν έχει σχεδόν τίποτα.
Και φυσικά, δεν θα μπορούσε να λείπει ο ιδιαίτερος έπαινος του φωτογράφου στη μεσογειακή διατροφή, που είναι και η πιο ισορροπημένη. Η μικρή Αμέλια από την Κατάνια της Σικελίας, για παράδειγμα, στη δική της φωτογραφία, είναι σαν να ξαπλώνει στη μέση ενός καταπράσινου κήπου, με φρέσκα λαχανικά και φρούτα και φαγητά μαγειρεμένα στο σπίτι.