Αρκετά υψηλή μεταδοτικότητα και ίσως λίγο μικρότερη επιθετικότητα, ως προς τα συμπτώματα που προκαλεί, φαίνεται να έχει η νέα μετάλλαξη Ομικρον, η οποία έχει δημιουργήσει παγκόσμιο πανικό.
Και καθώς δεν γνωρίζουμε ακόμη εάν τα εμβόλια ή η προηγούμενη νόσηση μας προστατεύουν, τα βασικά ερωτήματα παραμένουν δύο: Πόσο πιο εύκολα θα νοσήσει κάποιος βαριά και πόσo περισσότερες πιθανότητες έχει να χάσει τη ζωή του από τη νέα μετάλλαξη;
«Oσον αφορά τη νοσηρότητα και θνησιμότητα, είναι ακόμα νωρίς για πλήρη συμπεράσματα. Ωστόσο δεν περιμένουμε εκπλήξεις. Οι όποιες μικροδιαφορές δεν θα αλλάζουν το προφίλ που ήδη γνωρίζουμε. Αυτή τη στιγμή καταγράφoνται και αύξηση στις νοσηλείες και θάνατοι στη Νότια Αφρική, μια εικόνα που είναι συμβατή με τα όσα γνωρίζουμε για τη νόσο», εξηγεί ο Γκίκας Μαγιορκίνης, επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Επιστήμονες ανά τον κόσμο καθημερινά αναζητούν και ανταλλάσσουν δεδομένα, όμως το τοπίο είναι ακόμα αρκετά θολό και οι περισσότερες βασικές απαντήσεις είναι πολύ νωρίς για να δοθούν.
Η νέα παραλλαγή Ομικρον του κορονοϊού έχει 22 μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη-ακίδα, ενώ η Δέλτα έχει μόλις εννέα. Αυτό βέβαια πρακτικά δεν σημαίνει κάτι, όμως υποδηλώνει ότι τα αντισώματα του κορονοϊού που έχουν όσοι έχουν νοσήσει και όσοι έχουν εμβολιαστεί, ενδεχομένως να μην είναι αποτελεσματικά.
Ενα από τα πρώτα δεδομένα που έχουν οι ειδικοί στα χέρια τους αφορά τη μεταδοτικότητα του νέου στελέχους. «Μέσα σε λίγες ημέρες, από τα 3.500 κρούσματα της μετάλλαξης Ομικρον που καταγράφονταν κατά μέσο όρο στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νοτίου Αφρικής, έφτασαν τα 8.500», εξηγεί η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών Μαρία Θεοδωρίδου.
Ερευνα που έχει ολοκληρωθεί με βάση την εξελικτική βιολογία από το Πανεπιστημίου της Λουβέν στις Βρυξέλλες, έχει δείξει ότι η νέα μετάλλαξη μπορεί να προκαλέσει από τρεις έως έξι φορές περισσότερα κρούσματα από όσα η Δέλτα.
Ακόμη μία εκτίμηση για την ταχύτατη εξάπλωση του νέου στελέχους φέρνει στο φως έρευνα που έγινε, σύμφωνα με μαθηματικά μοντέλα, από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC). Οι ειδικοί του ECDC εκτιμούν ότι η Ομικρον θα επικρατήσει της Δέλτα και τους επόμενους μήνες τα περισσότερα από τα μισά κρούσματα θα οφείλονται σε αυτήν.
Ανοσία από νόσηση και από εμβόλιο
Σύμφωνα με την κυρία Θεοδωρίδου, τα σενάρια για την ανοσία απέναντι στη νέα μετάλλαξη δεν είναι καθόλου ευχάριστα.
«Η επίδραση του ιού της μετάλλαξης Ομικρον στην ανοσία είναι γνωστό μέχρι σήμερα ότι παρακάμπτει σε κάποιο βαθμό το ανοσοποιητικό σύστημα και προκαλεί συχνά επαναλοιμώξεις σε άτομα που έχουν νοσήσει. Υπάρχει και μία μεγάλη αναδρομική ανάλυση επιδημιολογικών δεδομένων από την έναρξη της πανδημίας μέχρι σήμερα για τις επαναλοιμώξεις, αλλά στο διάστημα που επικρατεί η μετάλλαξη Ομικρον στη Νότιο Αφρική, φαίνεται ότι ο αριθμός των ατόμων που νόσησαν, ανάρρωσαν και μολύνθηκαν εκ νέου με Ομικρον είναι υπερτετραπλάσιος», εξηγεί η ίδια.
Αυτό συμβαίνει διότι τα αντισώματα που έχει έτοιμα από προηγούμενη νόσηση ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τον ιό.
Στην πραγματικότητα, κορονοϊός και ανοσοκύτταρα αλληλεπιδρούν όπως τα κομμάτια ενός παζλ. Οταν είναι διαφορετικά, οι στρατιώτες του οργανισμού δεν μπορούν να συνδεθούν με τον εισβολέα και έτσι ο ιός μπαίνει στον οργανισμό και ξεκινά να αναπαράγεται.
Τι γίνεται με τους εμβολιασμένους; Ακριβώς το ίδιο αναμένεται να γίνει και με όσους έχουν κάνει το εμβόλιο. Υπάρχει όμως μία μεγάλη διαφορά σε αυτήν την περίπτωση. «Η τρίτη δόση αυξάνει κατά 20 φορές και τον αριθμό των εξουδετερωτικών αντισωμάτων και τριπλασιάζει τον αριθμό των Τ και Β λεμφοκυττάρων», εξηγεί η κυρία Θεοδωρίδου.
Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και να μην έχει κάποιος επαρκή ή τα σωστά αντισώματα για τη νέα μετάλλαξη, ο οργανισμός του έχει μπει σε φάση μάχης με τους υπόλοιπους αμυντικούς μηχανισμούς του και είναι πανέτοιμος να παραγάγει από την αρχή αντισώματα και να αντιμετωπίσει τη μετάλλαξη Ομικρον.
Αυτά είναι τα πρώτα χαρακτηριστικά του νέου στελέχους που έχουν γίνει γνωστά μέχρι σήμερα. Μένει να αποδειχθεί πόσο μεταδοτικός είναι, πόσο ικανός είναι να παρακάμπτει αντισώματα και ανοσοκύτταρα και να διαταράσσει το ανοσοποιητικό σύστημα. Να μάθουμε ακόμη, κατά πόσο αυξάνει τις εισαγωγές στα νοσοκομεία και τους θανάτους και άλλα πολλά, για τα οποία θα απαιτηθεί χρόνος για να απαντηθούν.
Τα μοναδικά σίγουρα όπλα που έχουμε αυτή τη στιγμή, πάντως, είναι οι μάσκες, η τήρηση των κανόνων κοινωνικής απόστασης και η απολύμανση των χεριών.