Επιστήμονες στην Ολλανδία χρησιμοποίησαν τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης για να αναδημιουργήσουν τα χαμένα μέρη του διάσημου πίνακα «Η Νυχτερινή Περίπολος» του Ρέμπραντ.
Ο πίνακας που δημιουργήθηκε το 1642 εκτίθεται στο Εθνικό Μουσείο του Άμστερνταμ, το Rijksmuseum. Πρόκειται για έναν από τους πλέον γνωστούς πίνακες της χρυσής ολλανδικής εποχής στη ζωγραφική. Ο πίνακας είναι διάσημος χάρη σε τρία βασικά του χαρακτηριστικά: Το πολύ μεγάλο του μέγεθος (363 εκ. × 437 εκ.), την υποβλητική χρήση φωτός και σκιάσεων και τη σύλληψη της κίνησης σε ένα θέμα που παραδοσιακά θα ήταν ένα στατικό πορτρέτο στρατιωτικών. Υπάρχουν εκατοντάδες θεωρίες και απόψεις για τον συμβολισμό και τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στην πολύ μεγάλη ανθρωποκεντρική σύνθεση.
Ο πίνακας καλύπτεται επίσης από ένα μεγάλο μυστήριο αφού κατά την μεταφορά του στο δημαρχείο του Άμστερνταμ το 1715 για να χωρέσει από το σημείο που πήγαν να τον περάσουν τον έκοψαν και στις τέσσερις πλευρές του με αποτέλεσμα να χαθούν σημαντικές λεπτομέρειες που πιθανότατα μεταβάλουν σημαντικά την όλη σύνθεση και το νόημα της. Τα τμήματα που κόπηκαν δεν βρέθηκαν ποτέ όμως υπάρχει ένα μικρού μεγέθους αντίγραφο του πίνακα δημιουργημένο από τον ολλανδό ζωγράφο του 17ου αιώνα Χέρριτ Λούντενς το οποίο βρίσκεται σήμερα στην Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου και πιστεύεται ότι αποτυπώνει αυθεντικά την αρχική μορφή της Νυχτερινής Περιπόλου.
Η αποκάλυψη
Επιστήμονες του Rijksmuseum χρησιμοποίησαν τρεις αλγόριθμους τεχνητών νευρωνικών δικτύων, συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης σχεδιασμένοι να λειτουργούν όπως ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Όπως αναφέρει σε δημοσίευμα της η βρετανική εφημερίδα Telegraph οι επιστήμονες εκπαίδευσαν τους αλγόριθμους ώστε να εντοπίσουν τις διαφορές ανάμεσα στον πίνακα και το αντίγραφο και να συμπληρώσουν στην συνέχεια τα κενά χρησιμοποιώντας το στυλ του Ρέμπραντ. Σύμφωνα με τους εμπνευστές του πρότζεκτ το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό και μπορούμε να μιλάμε για την πρώτη αναδημιουργία του πίνακα στην αρχική και ολόκληρη του μορφή.
«Είναι εκπληκτικό να είμαστε σε θέση να βλέπουμε μπροστά στα μάτια μας την Νυχτερινή Περίπολο όπως την έφτιαξε ο Ρέμπραντ. Του είπαν να δημιουργήσει ένα ομαδικό πορτρέτο αλλά αυτός έκανε κάτι διαφορετικό. Ζωγράφισε μια ιστορία, έφερε δυναμική και κίνηση στον πίνακα. Στην αναδημιουργία όλα αυτά τα στοιχεία διακρίνονται πολύ καθαρά» αναφέρει ο Τάκο Ντίμπιτς, διευθυντής του Rijksmuseum.
Μελετώντας τον πίνακα και το αντίγραφο οι αλγόριθμοι κατάφεραν να αναπαράγουν το ζωγραφικό στυλ του Ρέμπραντ και να αποδώσουν πιστά την προοπτική και τις χρωματικές επιλογές στον πίνακα. Για να προσθέσουν αυθεντικότητα στο τελικό αποτέλεσμα οι αλγόριθμοι εξέτασαν το πώς έχει αλλοιωθεί από τον χρόνο ο πίνακας και αναδημιούργησαν τα μέρη που λείπουν με τις αλλοιώσεις που θα είχαν υποστεί αν εξακολουθούσαν να βρίσκονται στον πίνακα όλα αυτά τα χρόνια.
Οι τελικές εικόνες που δημιούργησαν στον υπολογιστή οι αλγόριθμοι τυπώθηκαν σε καμβά, έγινε το απαραίτητο λουστράρισμα και ενσωμάτωση τους σε μεταλλικά πλαίσια. Στην συνέχεια οι εικόνες αυτές τοποθετήθηκαν μπροστά από τον πίνακα για να τους βλέπει κάποιος συγκριτικά.
Τι λείπει
«Ήταν μια μεγάλη πρόκληση. Το αντίγραφο είναι διαφορετικό με πολλούς τρόπους. Είναι το ένα πέμπτο σε μέγεθος από τον πίνακα, είναι δημιουργία άλλου καλλιτέχνη και έχει διαφορετική χρώματα. Τα τεχνητά νευρωνικά δίκτυα εμφανίζουν ραγδαία εξέλιξη τα τελευταία χρόνια. Όμως η εξέλιξη αυτή συμβαίνει κυρίως στην Σίλικον Βάλει. Είναι ασυνήθιστο για ένα μουσείο να είναι στην πρώτη γραμμή αυτής της τεχνολογίας» αναφέρει ο Ρόμπερτ Ερντμαν ανώτερο στέλεχος των επιστημόνων του Rijksmuseum.
«Όπως φαίνεται τα κομμένα μέρη επηρέαζαν την τελική σύνθεση του πίνακα. Στην κανονική εκδοχή του πίνακα ο λοχαγός και ο υπολοχαγός δεν βρίσκονταν στο κέντρο του. Ο επιπλέον χώρος στην κορυφή του πίνακα του επέτρεπε να αναπνέει ενώ οι σκιές στην βάση του αυξάνουν της αίσθηση της προοπτικής και της κίνησης. Ένα κάγκελο αριστερά κάνει σαφές ότι η φρουρά βρίσκεται πάνω σε μια γέφυρα» δηλώνει ο Τάκο Ντίμπιτς που εκτιμά ότι η κοπή των τμημάτων του πίνακα δεν έγινε άκριτα ίσα ίσα για να περάσει ο πίνακας από το σημείο που δεν χωρούσε. Πιστεύει ότι ο πίνακας κόπηκε με τέτοιο τρόπο ώστε οι πρωταγωνιστές του να βρίσκονται στο κέντρο του. Υποστηρίζει ότι η αναδημιουργημένη εκδοχή επιστρέφει στον πίνακα την δυναμική που είχε χαθεί με την κοπή του και η φρουρά φαίνεται ότι αρχίζει να προχωρά.