Αυτός ήταν τριάντα χρόνων, ενώ εκείνη είκοσι ενός. Πρώτη φορά συναντήθηκαν τον Μάρτιο του 1944 στο Παρίσι. Κατά την πρώτη ιδιωτική παρουσίαση/ανάγνωση του σουρεαλιστικού έργου του Πάμπλο Πικάσο «Ο πόθος πιασμένος από την ουρά» που πραγματοποιήθηκε στο σπίτι του λογοτέχνη – εθνολόγου Μισέλ Λεϊρίς. Τους ρόλους ερμήνευσαν πρόσωπα γνωστά στους κύκλους των γάλλων διανοουμένων: ο Ζαν-Πολ Σαρτρ, η Σιμόν ντε Μποβουάρ, ο Ρεμόν Κενό. Επειτα από σχεδόν τρεις μήνες, την 6η Ιουνίου, ανήμερα της Απόβασης στη Νορμανδία, συναντήθηκαν ξανά σε μια θεατρική εσπερίδα, καταλήγοντας, τελικά, να συνευρεθούν ερωτικά.
Ο Αλμπέρ Καμύ ήταν ένας γαλλοαλγερινός στοχαστής, ριψοκίνδυνος και γοητευτικός, που πάλευε ήδη επί χρόνια με τη φυματίωση. Είχε στο ενεργητικό του μια σειρά από έργα, εκ των οποίων ξεχώριζαν το μυθιστόρημα «Ο Ξένος», το δοκίμιο «ο Μύθος του Σίσυφου» και το θεατρικό «Καλιγούλας», η αξία των οποίων αναγνωριζόταν, μεν αλλά μόνον σε έναν στενό κύκλο.
Αλλά και η Μαρία Καζαρές ήταν μια ξενιτεμένη, στο Παρίσι από την Ισπανία, κόρη του Σαντιάγκο Καζαρές, που είχε διατελέσει πρωθυπουργός και εκδιώχθηκε από τη χώρα του μετά την εγκαθίδρυση του Φράνκο. Παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε αρχικά (δεν έγινε δεκτή στην Ακαδημία Δραματικών Τεχνών) κατέστη τελικά μια «θεϊκή» ηθοποιός, του θεάτρου κυρίως, παίζοντας σε περισσότερα από 120 έργα, αλλά και του κινηματογράφου, υπό τις υποδείξεις του Ρομπέρ Μπρεσόν, του Μαρσέλ Καρνέ, Κριστιάν Ζακ και Ζακ Κοκτώ.
Την άνοιξη του 1944 ο Αλμπέρ Καμύ και η Μαρία Καζαρές ήταν νέοι, ωραίοι και σχεδόν διάσημοι. Ερωτεύτηκαν παράφορα κατά τους τελευταίους μήνες τη ναζιστικής κατοχής, ενώ μετά την απελευθέρωση, στο πλαίσιο της ευφορίας που επικρατούσε, ο έρωτας τους συνεπήρε ολοκληρωτικά. Υπήρχε, ωστόσο, ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα. Ο Καμύ ήταν παντρεμένος και η σύζυγός του Φρανσίν Φορέ, που είχε αποκλειστεί στην Αλγερία, εξαιτίας του πολέμου, επρόκειτο πολύ σύντομα να επιστρέψει στο Παρίσι. Το ζευγάρι στη συνέχεια απέκτησε και δύο δίδυμα, την Κατρίν και τον Ζαν.
Η Καζαρές δεν μπορούσε να ανεχτεί να εκτελεί χρέη κομπάρσου στη ζωή του Καμύ και από αξιοπρέπεια του ζήτησε να χωρίσουν. Επρόκειτο, ωστόσο, να συναντηθούν ξανά έπειτα από χρόνια, τυχαία, στη λεωφόρο Σεν Ζερμέν ντε Πρε, την 6η Ιουνίου του 1948, ακριβώς τέσσερα χρόνια μετά την ημέρα που είχαν συνευρεθεί ερωτικά για πρώτη φορά. Από τότε έως τον πρόωρο και βίαιο θάνατο του Καμύ, τον Ιανουάριο του 1960, δεν χώρισαν ποτέ ξανά.
Παρότι «ο καθένας με τους έρωτές του, τα φλερτ του, τα ταξίδια του, τις παρορμήσεις του, τα βάσανά του, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες του, θα παραμείνουν ενωμένοι, αλλά ελεύθεροι σαν άγρια ζώα», εξηγεί ο Μάρκο Τσικάλα, δημοσιογράφος του il venerdì, του ένθετου εβδομαδιαίου περιοδικού της La Repubblica.
«Σ’ αγαπάω σαν ζώο»
Και περί ζώων, ο ιταλός δημοσιογράφος μας πληροφορεί πως κάποτε η Μαρία Καζαρές έγραψε στον εραστή της πως «αισθάνομαι ολοένα περισσότερο σαν ζώο και όχι εντελώς εξημερωμένο» και κάποια άλλη στιγμή του αποκάλυψε πως «σ’ αγαπάω σαν ζώο». Αλλά και ο Αλμπέρ Καμύ της έγραψε πως «θέλω και εγώ να είμαι ευτυχισμένος, με τρόπο τυφλό και ζωώδη. Το σώμα έχει μία δική του σοφία και μία δική του ευτυχία. Οταν σκέφτομαι το δικό σου, το στόμα μου στεγνώνει… αλλά ας το αφήσουμε αυτό».
Η φλογερή, παράνομη και πολύπτυχη –καθότι ερωτική, σαρκική, πνευματική, καλλιτεχνική– σχέση τους αποκαλύπτεται με τον πλέον προσωπικό τρόπο μέσω της εκτενέστατης αλληλογραφίας τους, 865 επιστολές συνολικά που αντάλλαξαν σε διάστημα 15 ετών (1944-1959) και εκδόθηκαν πρόσφατα και στην Ιταλία. Στη Γαλλία εκδόθηκαν πρώτη φορά πριν από μία τετραετία χάρη στη θέληση της Κατρίν Καμύ, της κόρης του συγγραφέα, η οποία συνομιλώντας τηλεφωνικώς με τον Μάρκο Τσικάλα, του αφηγήθηκε την ιστορία της επιστολογραφίας του πατέρα της και της ερωμένης του.
«Τα γράμματα της Μαρίας βρίσκονταν μέσα σε μια τσάντα, στο παρισινό διαμέρισμα του πατέρα μου. Μετά το θάνατό του τα πήρε αμέσως ο ποιητής Ρενέ Σαρ και τα παρέδωσε σε εκείνη, για να μην πληγωθεί η μητέρα μου». Στη συνέχεια η Καζαρές επέστρεψε στην Κατρίν τις επιστολές του πατέρα της, παραχωρώντας της, μαζί, και τα δικά της γράμματα.
Η Κατρίν Καμύ περίμενε πρώτα από σεβασμό να πεθάνει η μητέρα της και στη συνέχεια βάλθηκε να βρει την ερωμένη του πατέρα της. «Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η Καζαρές ήταν σε περιοδεία και βρέθηκε στη Νίκαια όπου ζούσα τότε. Της άφησα ένα μήνυμα στο θέατρο, ρωτώντας την εάν θα ήθελε να με συναντήσει. Αμφέβαλα πολύ αν θα δεχόταν. Δεν ήθελε να θυμάται την ιστορία με τον πατέρα μου. Αντιθέτως, απάντησε αμέσως, προσκαλώντας με στο ξενοδοχείο της. Με δέχτηκε γύρω στη δύο το μεσημέρι και μιλούσαμε επί ώρες ξαπλωμένες στο κρεβάτι, καταβροχθίζοντας σοκολάτες ωσάν να γνωριζόμασταν μια ζωή. Κάποια στιγμή της είπα “πρέπει να φύγω”. “Μα γιατί;”, με ρώτησε εκείνη. “Γιατί νυχτώνει”, απάντησα. Η Μαρία χαμογέλασε και είπε: “Είναι αλήθεια πως το μήλο κάτω από τη μηλιά θα πέσει”. Δεν ξέρω τι ήθελε να υπαινιχθεί με αυτήν την παροιμία. Ισως να σκέφτηκε πως όπως ο πατέρας μου, μελαγχολώ και εγώ όταν νυχτώνει. Δεν έχει σημασία. Από εκείνη την ημέρα αρχίσαμε να βλεπόμαστε συχνά. Η Μαρία ήταν η ίδια η ζωή», ανέφερε.
Το τρίτο πρόσωπο
Οσον αφορά τη μητέρα της, η πιανίστρια και μαθηματικός Φρανσίν Φορέ (1914-1979) ήταν η δεύτερη σύζυγος του Καμύ. Γνωρίστηκαν το 1937 στο Αλγέρι και παντρεύτηκαν στη Λυών το 1940. Τα μέλη της αστικής οικογένειάς της δεν έβλεπαν με καλό μάτι της σχέση της με τον Καμύ, ο οποίος στα μάτια τους ήταν στην καλύτερη περίπτωση ένας διανοούμενος με αβέβαιο μέλλον. Κοιτώντας μια φωτογραφία του –αναφέρει στο κείμενό του ο ιταλός δημοσιογράφος– η αδελφή της Φρανσίν Φορέ σχολίασε πως «Μοιάζει με πίθηκο» και η μελλοντική σύζυγός του Καμύ απάντησε «Τι; Πάντως ο πίθηκος είναι το ζώο που βρίσκεται πιο κοντά στον άνθρωπο».
Ο Καμύ επέλεξε να μη ζητήσει ποτέ διαζύγιο. Ωστόσο η έντονη προσωπικότητά του και οι διαρκείς εξωσυζυγικές δραστηριότητές του είχαν ως αποτέλεσμα να κλονιστεί η ψυχική υγεία της και να βυθιστεί στην κατάθλιψη. Είχε νοσηλευθεί και είχε υποστεί θεραπείες με ηλεκτροσόκ, ενώ φέρεται ότι αποπειράθηκε ακόμη και να αυτοκτονήσει.
Ποτέ, όμως, επισήμανε η κόρη της, «στο σπίτι δεν θυμάμαι ούτε μια λέξη να έχει εκφέρει η μητέρα μου κατά της Μαρίας». Αλλά και η Μαρία ενδιαφερόταν για την οικογένεια του εραστή της. «Να σε προσέχεις. Είναι και ο καλύτερος τρόπος για να προσέχεις τη Φρανσίν. Μέσα σε αυτήν την αφάνταστη αταξία, πώς είναι τα παιδιά; Τι κάνουν;», του έγραψε μία φορά. Οπότε, γιατί ο ελευθεριάζων Αλμπέρ Καμύ επέλεξε να περιοριστεί με τα δεσμά του γάμου; «Επειδή το είχε υποσχεθεί στη μητέρα μου. Για να σεβαστεί τον λόγο του», εξήγησε η θυγατέρα του.