Στην Κρήτη η ιερή τέχνη της Υφαντικής μπορεί να συρρικνώθηκε, ποτέ όμως δεν διακόπηκε εντελώς. Από την εποχή του Μίνωα έως σήμερα στο νησί κρατούν σταθερά τη άκρη του νήματος, ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες η χρήση του αργαλειού άρχισε να φθίνει και να διαφαίνεται ο κίνδυνος να χαθεί για πάντα η πολύτιμη γνώση και εμπειρία που μεταδιδόταν εμπειρικά από γενιά σε γενιά.
Αυτή η διαπίστωση στάθηκε αφορμή για να συγκροτηθεί η «Αποστολή Πηνελόπη Gandhi: Η Ιερή Τέχνη της Υφαντικής στην Κρήτη Σήµερα». Πρόκειται για πρωτοβουλία της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας «Πανεπιστήμιο των Ορέων», που ιδρύθηκε από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, με σκοπό το άνοιγμα της ακαδημαϊκής κοινότητας προς την κοινωνία.
Στο πλαίσιο των δράσεών της, φέτος το καλοκαίρι, από 1 έως 31 Ιουλίου 2017, σε συνεργασία με τον δήμο Μυλοποτάμου, οργανώνονται στα χωριά του Ψηλορείτη οι «Εορτές του νήματος». Κατά τη διάρκεια των Εορτών θα γίνουν πολλές εκδηλώσεις, που αφορούν στην ιερή τέχνη της Υφαντικής της Κρήτης και του νήματος-νοήματος.
Θα πραγματοποιηθούν κουρές προβάτων, θα νηματοποιηθεί μαλλί, λινάρι και μετάξι και θα βαφούν νήματα με λουλούδια και φυτά. Και στη συνέχεια, στα «Αργαστήρια», οι «μικροάγιες-υφάντριες», με τα δικά τους κρητικά νήματα, θα υφάνουν μοτίβα ίδια από την εποχή του Ομήρου και του Μίνωα έως και σήμερα.
Ακόμη, στα χωριά του Μυλοποτάμου, γύρω από τα «Αργαστήρια», θα γίνουν μικρές σπουδές του νήματος με ομιλήτριες τις υφάντριες κάθε χωριού, καθώς και προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Την επίσημη έναρξη των «Εορτών του νήματος» θα κάνει η κυρία Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, οδηγός της ομάδας της Πηνελόπη Gandhi, στις 12 Ιουλίου 2017 και ώρα 19:00, στην έδρα του Πανεπιστημίου Των Ορέων, την Κράνα, στην κορυφή του Ιδαίου Άντρου.
Να σημειωθεί ότι η «Αποστολή Πηνελόπη Gandhi» πήρε το όνομά της από δυο πρόσωπα, στις ιστορίες των οποίων η υφαντική τέχνη έπαιξε ιδιαίτερο ρόλο: Η Πηνελόπη, η μυθική βασίλισσα της Ιθάκης και πιστή σύζυγος του Οδυσσέα στα έπη του Ομήρου, προκειμένου να αποφύγει τους μνηστήρες που την πολιορκούσαν, δήλωνε ότι θα παντρευτεί μόνο όταν ολοκληρώσει το υφαντό που δούλευε καθημερινά στον αργαλειό της και το ξήλωνε κάθε βράδυ.
Από την άλλη πλευρά, ο Μαχάτμα Γκάντι, οραματιστής πολιτικός και ηγετική μορφή του εθνικού κινήματος για την ανεξαρτησία των Ινδών από τη βρετανική αποικιοκρατία χωρίς τη χρήση βίας, πίστευε ότι η ύφανση στον αργαλειό ήταν το μόνο μέσο για να γίνει ο λαός του αυτάρκης και ανεξάρτητος. Και κατασκεύαζε ο ίδιος νήματα στον τροχό για να καλύψει τις ανάγκες του.
Στην Κρήτη, η υφαντική τέχνη μέχρι πριν από κάποιες δεκαετίες πρόσφερε όντως ένα είδος αυτάρκειας σε κάθε νοικοκυριό που είχε δικό του αργαλειό. Στόχος της Αποστολής είναι, τώρα, η επανατοποθέτηση και λειτουργία των λεγόμενων «αργαστηριών» σε σπίτια νέων γυναικών του νησιού, και παράλληλα η καταγραφή και διάσωση όσων γνωρίζουν για την υφαντική τέχνη οι μεγαλύτερης ηλικίας υφαντές και υφάντριες, που συνεχίζουν να την εξασκούν.
Οι εθελοντές, που στελεχώνουν την Αποστολή, έχουν καταγράψει οπτικοακουστικά περισσότερες από 500 σχετικές μαρτυρίες, μαζί με σχέδια από υφαντά που εντόπισαν σε όλη την επικράτεια της Κρήτης.
Η προσπάθεια διάσωσης και διάδοσης της υφαντικής τέχνης στην Κρήτη περιλαμβάνει, ακόμη, εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολεία του νησιού, ενώ παράλληλα προάγει την επαναφορά όλων των πρακτικών που θα συμβάλλουν στη δημιουργία πιστοποιημένων υφαντών υψηλής καλλιτεχνικής αξίας, όπως η βιολογική παραγωγή των πρώτων υλών για νήματα στα εδάφη της Κρήτης.
Δείτε εδώ το πρόγραμμα των εκδηλώσεων «Γιορτές του νήματος»