Ερευνητές από βρετανικά επιστημονικά κέντρα, με τη συμμετοχή δύο ελλήνων ειδικών, ανέπτυξαν μία τεχνική με την οποία μπορούν να εντοπίσουν όγκο στον πνεύμονα ένα χρόνο νωρίτερα από τις εξετάσεις που γίνονται σήμερα, όπως είναι η αξονική τομογραφία. Δεδομένου ότι όσο νωρίτερα εντοπίζεται ο καρκίνος, τόσο περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν για πλήρη θεραπεία, η νέα μέθοδος είναι εξαιρετικά σημαντική. Μάλιστα, είναι από τις μεθόδους που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα και όχι από αυτές που ίσως μπουν στην κλινική πράξη σε 10 χρόνια.
Η τεχνική συνίσταται σε μία αιματολογική εξέταση με την οποία ανιχνεύεται η υποτροπή του καρκινικού όγκου στην εντελώς αρχική του μορφή, όταν δηλαδή ακόμη βρίσκεται σε επίπεδο κυτταρικού σχηματισμού. Κάτι δηλαδή σαν υγρή βιοψία, αλλά πολύ πιο εξελιγμένη.
Η έρευνα βασίστηκε σε όγκους καρκίνου του πνεύμονα που είχαν αφαιρεθεί με χειρουργική επέμβαση. Οι ερευνητές μελέτησαν αυτούς τους όγκους αναλύοντας το ελαττωματικό DNA τους και σχημάτισαν ένα γενετικό αποτύπωμα για τον καρκίνο κάθε ασθενούς. Στη συνέχεια πραγματοποιούσαν αιματολογικές εξετάσεις ανά τρίμηνο για να διαπιστώσουν κατά πόσο είχαν επανεμφανιστεί ίχνη του καρκίνου στον οργανισμό του κάθε ασθενούς. Τα ίχνη αυτά δεν ξεπερνούν τα 0,3 κυβικά χιλιοστόμετρα όταν ανιχνεύονταν από αυτές τις εξετάσεις.
«Σκοπός της μελέτης που Tracer X, μέρος της οποία είναι αυτή, είναι να μελετήσει το μηχανισμό με τον οποίο ο καρκίνος του πνεύμονα εξελίσσεται -επανεμφανίζεται- και ποια η σημασία της ετερογένειας του ίδιου του καρκίνου, διότι εντός τη μάζας μπορεί να ανευρίσκονται διαφορετικοί υπό τύποι του καρκίνου οι οποίοι να είναι υπεύθυνοι για την εξέλιξη της νόσου και τις μεταστάσεις και φυσικά για την αδυναμία της χημειοθεραπείας μακροπρόθεσμα.
»Απώτερος σκοπός μας είναι μέσω της γονιδιακής μελέτης το καρκίνου και της ετερογενίας του, να γίνουμε πιο αποτελεσματικοί διαλέγοντας τα κατάλληλα χημειοθεραπευτικά και βιολογικά φάρμακα στοχεύοντας ακριβώς τους συγκεκριμένους υπό τύπους του καρκίνου του πνεύμονα αποσκοπώντας πάντα στη μακροπρόθεσμη επιβίωση ή ακόμη και ίαση. Στο τέλος αυτής της μελέτης ελπίζουμε ότι θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε πιο αποτελεσματικά το καρκίνο του πνεύμονα, ο οποίος αποτελεί την πρωταρχική αιτία θανάτου από καρκίνο», εξηγεί στο protagon.gr ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, ένας εκ των δύο Ελλήνων που συμμετείχαν ενεργά στη μελέτη.
Ο θωρακοχειρουργός Νικόλαος Παναγιωτόπουλος αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ το 2005 και έκανε την ειδικότητά του στη χειρουργική θώρακος – καρδιάς στην Αγγλία. Σήμερα εργάζεται ως consultant thoracic surgeon στο UCLH του Λονδίνου. Το κύριο ενδιαφέρον του είναι στη χειρουργική πνεύμονα για την αντιμετώπιση του καρκίνου και πραγματοποιεί τον μεγαλύτερο αριθμό επεμβάσεων με το Da Vinci Robotic System και με ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους.
Ο ίδιος, ως χειρουργός θώρακος στο UCLH (University College London Hospitals NHS Foundation Trust), συμμετέχει στη συλλογή των τμημάτων του πνεύμονα που έχουν καρκίνο, ώστε να μελετηθούν στο μικροσκόπιο και να γίνουν οι απαραίτητες χρώσεις, γονιδιακές αναλύσεις κλπ.
«Από δύο βασικούς παράγοντες που μπορούμε να βρούμε με ανάλυση αίματος, τη χρωμοσωμική αστάθεια (είναι προγνωστικές παράγοντας αυξημένης κακοήθειας του όγκου) και το DNA του όγκου (που κυκλοφορεί στο αίμα του ασθενούς είναι προγνωστικός παράγοντας υποτροπής και μετάστασης), πιθανόν να μπορούμε να επιλέξουμε ποιος έχει αυξημένο κίνδυνο υποτροπής και ποιος θα ωφεληθεί περισσότερο από συμπληρωματική χημειοθεραπεία μετά την επέμβαση», λέει στο Protagon ο Απόστολος Νάκας, ειδικός θωρακοχειρουργός σύμβουλος στο Γενικό Νοσοκομείο του Glenfield. Η δική του συμμετοχή στην έρευνα ξεκινά από την διατομή του όγκου τον οποίο αφαιρεί με χειρουργική επέμβαση με συγκεκριμένο τρόπο και δειγματοληψία από συγκεκριμένα τμήματα του όγκου. Την υπόλοιπη εργασία της μελέτης την κάνουν οι βιολόγοι.
O Απόστολος Νάκας γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Μετέωρα της Καλαμπάκας. Ολοκλήρωσε το 1992 τις σπουδές του στην Ιατρική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ξεκίνησε την ειδικότητα της θωρακοχειρουργικής σε νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης και ακολούθως το 2000 μετακόμισε στο Λονδίνο για να ολοκληρώσει την εξειδίκευσή του στην χειρουργική ογκολογία. Το 2007 διορίστηκε σύμβουλος στο Γενικό Νοσοκομείο του Glenfield και από τότε ασχολείται αποκλειστικά με την θωρακική χειρουργική ογκολογία. Η έρευνά του επικεντρώνεται στον καρκίνο του πνεύμονα, το μεσοθηλίωμα, τις μαστεκτομές κ.ά.
«Η μελέτη βρίσκεται σε εργαστηριακό επίπεδο αυτή τη στιγμή και μέσα στο επόμενο εξάμηνο θα ξεκινήσουμε την πρώτη κλινική δοκιμή σε ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα στο νοσοκομείο μας. Είναι τόσο μεγάλο το ερευνητικό κέντρο, που αποτελεί τη μεγαλύτερη στην ιστορία μελετών για τον καρκίνο επένδυση με κόστος 14 εκατομμυρίων λιρών», εξηγεί πάλι από την πλευρά του ο κ. Παναγιωτόπουλος.
Η τεχνική κατάφερε να ανιχνεύσει τον καρκίνο σε αυτό το πρώτο στάδιο σε 13 από τους 14 ασθενείς με υποτροπή. Ο καθηγητής Τσαρλς Σουάντον από το Ινστιτούτο Francis Crick δήλωσε στο BBC ότι «αρχίζοντας τη θεραπεία όταν υπάρχουν πάρα πολύ λίγα καρκινικά κύτταρα στο σώμα, ελπίζουμε ότι θα μπορούμε να έχουμε αυξημένες πιθανότητες θεραπείας του ασθενούς».
Παρά το γεγονός ότι η έρευνα βασίστηκε στον καρκίνο του πνεύμονα, η τεχνική που δημοσιεύεται στην επιστημονική επιθεώρηση Nature, εκτιμάται ότι μπορεί να έχει εφαρμογή σε πολλούς τύπους καρκίνου.