Ανακοινώνεται την Παρασκευή το Νομπέλ Ειρήνης του 2016 με την Ελλάδα να βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Ανάμεσά στους υποψηφίους είναι ο 40χρονος ψαράς Στρατής Βαλαμιός και η 85χρονη Αιμιλία Καμβύση αμφότεροι από τη Λέσβο.
Εφέτος, υπάρχει ρεκόρ υποψηφιοτήτων: 376 υποψήφιοι – 228 άτομα και 148 οργανισμοί. Η πενταμελής επιτροπή, συνήθως, δέχεται κάτι παραπάνω από 200 υποψηφιότητες, τις οποίες καταθέτουν κυβερνήσεις, νομοθέτες, καθηγητές πανεπιστημίων, καθώς και κάτοχοι του βραβείου. Το προηγούμενο ρεκόρ με 278 υποψηφιότητες χρονολογείται από το 2014.
Η επιτροπή κρατά μυστικά τα ονόματα των υποψηφίων για 50 χρόνια, όμως είναι σύνηθες αυτοί που κάνουν τις προτάσεις να τις ανακοινώνουν δημόσια. Φέτος, ανάμεσα στους υποψήφιους, εκτός από τους νησιώτες της Λέσβου και τη Σούζαν Σαράντον για τη στάση τους στο Προσφυγικό, περιλαμβάνονται ο Πάπας Φραγκίσκος, ένα θύμα βιασμού τού Ισλαμικού Κράτους, αλλά και η γυναικεία ομάδα ποδηλασίας του Αφγανιστάν
Οι δημοσιογράφοι του βρετανικού Guardian επέλεξαν τους δικούς τους υποψηφίους: ανάμεσά τους είναι η οργάνωση εθελοντών Λευκά Κράνη στη Συρία, η γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ, ο Πάπας Φραγκίσκος, αλλά και οι έλληνες νησιώτες.
Οι έλληνες νησιώτες
Οπως σημειώνει ο Guardian, «αν οι νησιώτες στην Ελλάδα κερδίσουν το φετινό Νομπέλ Ειρήνης δεν θα είναι επειδή οι ίδιοι το θέλουν. Στην πρώτη γραμμή τού μεγαλύτερου κινήματος της ανθρωπότητας στη σύγχρονη εποχή, οι κάτοικοι της Λέσβου – αναφέρουμε μόνο ένα από τα νησιά – είναι υποψήφιοι γιατί άνοιξαν τα σπίτια τους στους σύρους πρόσφυγες παρά την οικονομική δυσπραγία με την οποία που έχουν βρεθεί αντιμέτωποι λόγω της οικονομικής κατάρρευσης της Ελλάδας».
Παρόλο που η επιτροπή Νομπέλ δεν δίνει ονόματα των υποψηφίων, είναι γνωστό πως υπάρχουν τρία άτομα που προτάθηκαν για το βραβείο, ως συμβολικοί εκπρόσωποι των ελλήνων εθελοντών. Οι δύο είναι κάτοικοι της Σκάλας Συκαμνιάς, ένα μικρό ψαροχώρι στο οπτικό πεδίο της τουρκικής ακτής και ένα σημείο όπου πολλοί διασώθηκαν πέρυσι. Η 85χρονη Αιμιλία Καμβύση παρακολουθούσε την κρίση να ξεδιπλώνεται στην παραλία μπροστά στο σπίτι της. Η Καμβύση, την οποίας ο πατέρας πέρασε στην Ελλάδα ως πρόσφυγας το 1922, ενσάρκωσε τη συμπόνια των ντόπιων όταν καταγράφηκε από τον φωτογραφικό φακό να ταΐζει με μπιμπερό ένα βρέφος από τη Συρία. Οταν τον περασμένο Νοέμβριο επισκέφθηκε τη Συκαμνιά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και τη συνάντησε για να τη συγχαρεί για ό,τι έκανε με τις άλλες δυο φίλες της, απάντησε στον Προκόπη Παυλόπουλο: «Γιατί μου λες μπράβο, γιε μου; Τι έκανα;». Το ίδιο επιμένει να λέει οπότε τη ρωτάνε γιατί βοηθάει τους πρόσφυγες. «Καλά παιδιά είναι. Μερικές φορές, αν και κουρασμένα από το ταξίδι, με βοηθάνε να κουβαλήσουμε τα ξύλα για τη σόμπα μου». «Είναι στο αίμα μας να βοηθούμε αυτούς τους ανθρώπους» δήλωσε στoν Guardian πέρυσι. «Είμαστε όλοι άνθρωποι. Αυτό είναι το σωστό».
Ο 40χρονος ψαράς Στρατής Βαλιαμός είναι, επίσης, μεταξύ των υποψηφίων για τη συνεισφορά του στη διάσωση εκατοντάδων ανθρώπων από πνιγμό που κατέφθαναν με λέμβους από την Τουρκία. «Οι άνθρωποι λένε “είστε ήρωας”, αλλά αυτό δεν είναι ηρωισμός, είναι αυτό που πρέπει να κάνουμε», δήλωσε ο ίδιος.
Πάρα πολλές φορές, οι αντιδράσεις κατά την απονομή δεν συνάδουν με το πνεύμα της γιορτής και του βραβείου. Ηδη, σε ό,τι αφορά στην αναφορά και μόνο της υποψηφιότητας της χώρας μας, υπάρχουν πάρα πολλές αντιδράσεις σε διεθνή δίκτυα ενημέρωσης από απλούς πολίτες, που διαφωνούν κάθετα και μόνο με την ιδέα να πάρουν οι έλληνες νησιώτες Νομπέλ Ειρήνης. Η ένστασή τους συνοψίζεται στις παρακάτω ερωτήσεις: «Για ποιον λόγο να το πάρουν; Συζητάμε το προφανές και αυτό που πρέπει να θεωρείται δεδομένο για οποιονδήποτε πολιτισμένο ευρωπαίο πολίτη; Ναυαγούν κάποιοι άνθρωποι στην παραλία του νησιού σου. Δεν θα πας να τους βοηθήσεις, με όποιον τρόπο μπορείς;». Ταυτόχρονα, υπάρχουν και κάποιοι άλλοι που θυμούνται τις αντιδράσεις «κάποιων αγοριών με ξυρισμένα κεφάλια και μαύρα μπλουζάκια, που θέλουν να πετάξουν στη θάλασσα τους πρόσφυγες». Ή θυμούνται τους «γονείς που δεν θέλουν ξενάκια στα ελληνικά σχολεία».
Επίσης, υπάρχουν και εκείνοι που σημειώνουν ότι «στα ελληνικά νησιά», τα οποία «βουλιάζουν» από πρόσφυγες και μετανάστες, «καθημερινά, γράφονται ιστορίες μεγαλείου, από ανθρώπους που προσφέρουν τη βοήθειά τους ανυστερόβουλα, δίχως να περιμένουν κάποια επιβράβευση, κανένα βραβείο, κανένα Νομπέλ Ειρήνης».
Ειλικρινά, ουδείς μπορεί να διαφωνήσει με αυτούς τους σχολιαστές. Το σπουδαίο είναι ότι ακριβώς αυτό πιστεύουν και οι νησιώτες μας. Αν και για αυτό και μόνο, τους αξίζει το Νομπέλ.
Ακολουθούν οι υπόλοιπες υποψηφιότητες του Guardian
- Τα «Λευκά Κράνη» της Συρίας
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών του πολέμου στη Συρία, τα «Λευκά Κράνη», μια ομάδα εργαζομένων εθελοντών διάσωσης, έχουν σώσει δεκάδες χιλιάδες – με ορισμένες εκτιμήσεις να φτάνουν έως και τα 60.000 άτομα – από τα ερείπια και τα πεδία των μαχών. Είναι οι πρώτοι που εμφανίζονται έπειτα από κάθε αεροπορική επιδρομή, αναζητώντας μέσα από μπάζα και ερείπια νεκρούς και τραυματίες, φορώντας τα διακριτικά λευκά κράνη που τους έδωσαν το όνομά τους.
- Ανγκελα Μέρκελ
Η πολιτική της για τους πρόσφυγες, για την οποία η Μέρκελ δέχεται εγκωμιαστικά σχόλια εκτός Γερμανίας, βρίσκεται στο επίκεντρο των ανησυχιών των απλών Γερμανών.
Η Μέρκελ θα είναι η πρώτη που θα συμφωνήσει πως δεν χρειάζεται ένα βραβείο Νομπέλ Ειρήνης για να «γλυκάνει» την πίεση που υφίσταται για το εν λόγω θέμα, και η κριτική επιτροπή θα κάνει χάρη στην ίδια και τη Γερμανία να μην της το δώσει τώρα, αλλά να περιμένει μέχρι τη συνταξιοδότησή της.
- Πάπας Φραγκίσκος
Κανένας Πάπας δεν έχει κερδίσει μέχρι τώρα το Νομπέλ Ειρήνης, αλλά ο Φραγκίσκος θεωρείται φαβορί για φέτος.
Τον Απρίλιο, ο Πάπας επισκέφθηκε τη Λέσβο για να πει στους πρόσφυγες: «Είμαι εδώ για σας, δεν είστε μόνοι». Ο ίδιος μάλιστα, πρόσφερε καταφύγιο σε 12 πρόσφυγες στο Βατικανό, δείχνοντάς τους τον δρόμο προς το παπικό αεροπλάνο.
- Χουάν Μανουέλ Σάντος και «Τιμοσένκο»
Ο κολομβιανός πρόεδρος, Χουάν Μανουέλ Σάντος, και ο ηγέτης του αριστερού αντάρτικου Farc, Ροντρίγκο Λοντόνο -περισσότερο γνωστός με το επαναστατικό του προσωνύμιο «Τιμοσένκο»- θεωρούνται ισχυρό φαβορί για τα βραβεία λόγω της υπογραφής ειρηνευτικής συμφωνίας, τον περασμένο μήνα, για τον τερματισμό 52 χρόνων πολέμου.
Οι πιθανότητές τους όμως έρχονται αντιμέτωπες με το δημοψήφισμα της περασμένης Κυριακής που απέρριψε με εμφατικό τρόπο τη συμφωνία. Οι δυο τους μπορεί να χρειαστεί να εντείνουν τις προσπάθειες των διαπραγματεύσεων.
Υποψήφια είναι, επίσης, η ηθοποιός Σούζαν Σαράντον, που πέρασε τα Χριστούγεννα στη Λέσβο και αποτέλεσε την προμετωπίδα χιλιάδων εθελοντών, ΜΚΟ και φιλανθρωπικών οργανώσεων που έσπευσαν στο νησιά κατά το αποκορύφωμα της προσφυγικής κρίσης.
Ο T. S. Eliot (Τόμας Στερνς Ελιοτ), άγγλος ποιητής -που είχε πάρει Νομπέλ το 1948- είχε πει ότι «Το βραβείο Νομπέλ είναι για κάποιον το εισιτήριο για την κηδεία του. Επειδή κανένας δεν έκανε τίποτε μετά από αυτό». Το βέβαιο είναι ότι οι έλληνες νησιώτες, εάν το πάρουν, θα συνεχίσουν να προσφέρουν και έπειτα από αυτό στους πρόσφυγες. Δεν θα συμβεί αναγκαστικά, επειδή δεν τελειώνουν εκεί ποτέ οι ροές των ανθρώπων, αλλά επειδή δεν στερεύει με τίποτα η ανθρωπιά τους.