Ένα καλό προζύμι φτιάχνει ένα καλό ζυμωτό ψωμί. Είναι σαν την καλόγεννη μάνα που γεννά υγιή παιδιά. Το καλό προζύμι έχει τα μυστικά του που τα γνωρίζουν καλά οι παραδοσιακές νοικοκυρές και τα κρατούν σφικτά στο πέρασμα του χρόνου.
Μία από τις τεχνικές δημιουργίας προζυμιού απαιτεί βασιλικό. Από τον Μάιο οι νοικοκυρές φροντίσουν να φυτέψουν σε γλάστρες βασιλικούς για να τους αφιερώνουν και να στολίζουν την εικόνα του τιμώμενου Αγίου στα μεγάλα τοπικά πανηγύρια, όπως του Αφέντη Χριστού στις 6 Αυγούστου αλλά κυρίως του Τιμίου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου.
Οι γυναίκες προσέρχονται στην εκκλησία κρατώντας κλωνάρια με βασιλικούς από την γλάστρα τους και τους εναποθέτουν δίπλα από την εικόνα του ιερού συμβόλου.
Στο τέλος της λειτουργίας θα τους πάρουν στο σπίτι τους για ευλογία και για να φτιάξουν προζύμι την ημέρα εκείνη. Το προζύμι αυτό το αναπαρήγαγαν (ανάπιασμα) σταδιακά μέσα στο χρόνο κάθε φορά που έκαναν ζυμωτό. Η συνήθεια αυτή φαίνεται να είναι πανάρχαια διότι οι νοικοκυρές τότε δεν είχαν μαγιές που χρησιμοποιούν οι σύγχρονες νοικοκυρές και οι φούρνοι.
Η θεία μου η Δέσποινα Ταμπακάκη, μια νοικοκυρά προσηλωμένη στην παράδοση, πάντα κρατούσε αποξηραμένο βασιλικό γιατί συνήθιζε να δανείζει προζύμι σε άλλες νοικοκυρές του χωριού και υπήρχε ο κίνδυνος να ξεμείνει, οπότε μπορούσε να ξαναφτιάξει με τον βασιλικό από τον Τίμιο Σταυρό.
Οι παλιές νοικοκυρές πίστευαν ότι το προζύμι το «πιάνει ο φταρμός» για αυτό δεν κάνει να το δει κανείς. Έτσι και η θεία μου δεν μας άφηνε να το δούμε μην τυχόν και το φταρμίσουμε.
Με το πρώτο προζύμι φτιάχνανε τα ανεβατά κουλουράκια και μετά ζύμωναν και άλλα ζυμωτά. Αφού θα «ανέβαιναν», θα φούσκωναν δηλαδή, μας επέτρεπε η θεία μου να τα δούμε. «Φτύσ’τα – φτύσ’τα», μας πρόσταζε για να μην τα ματιάσουμε! Εμείς βέβαια αγωνιούσαμε πότε θα ψηθούν για να τα δοκιμάσουμε.
Για να μην σας κρατώ σε αγωνία πάμε να τα δοκιμάσουμε