Σαββατιανό, ο θησαυρός των Μεσογείων

Η πρώτη ποικιλία κρασιού που δοκίμασα στη ζωή μου (και δεν μου …άρεσε καθόλου) ήταν το Σαββατιανό, η ιστορική λευκή ποικιλία σύμβολο του Αττικού αμπελώνα και της ρετσίνας, η οποία μετανάστευσε στη συνέχεια και καλλιεργήθηκε σχεδόν σε όλη την Ελλάδα. Ο ροδίτης είναι η δεύτερη ποικιλία της ρετσίνας, μάλιστα αυτές οι δυο ποικιλίες κρασοστάφυλων καλύπτουν μαζί περισσότερο από το ένα τρίτο του ελληνικού αμπλώνα.

Ο πατέρας μου έπινε ρετσίνα φανατικά μέχρι το τέλος της ζωής του. Στα νιάτα του, μάλιστα, στον Πειραιά (πριν ανέβη στην Αθήνα) διατηρούσε οινοπαντοπωλείο, ξέρετε, μπακάλικο που στην πίσω μεριά είχε βαρέλια και τραπεζάκια. Εβγαιναν πρόχειροι ή πιο περιποιημένοι μεζέδες στο χαρτί, μοιράζονταν και τα καρτούτσα με το φτηνό κρασί, διασκέδαζε ο κόσμος.

Ρετσίνι έβαζε και η γιαγιά μου στο βαρέλι της για να συντηρήσει το κρασί, όπως συνηθιζόταν. (Εκείνο κι αν δεν ήταν δύσκολο να το καταπιείς… Πολλά χρόνια αργότερα, όταν δοκίμασα πορτοκαλί κρασί, με έκπληξη παρατήρησα πόσο έμοιαζε με το βαρελίσιο της γιαγιάς μου, που είχε ακριβώς την ίδια «δύσκολη» γεύση και έμελλε να γίνει της μόδας.

Με τα χρόνια, το εθνικό μας κρασί απαξιώθηκε και οι ρετσίνες που κυκλοφορούσαν  στην αγορά ήταν η μία χειρότερη από την άλλη. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια, κάποιοι οινοποιοί αποφάσισαν την αναγέννησή της και σήμερα απολαμβάνουμε επιτέλους μερικές πραγματικά εκλεκτές ρετσίνες, ακόμα και αφρώδεις.

Η Botanic Brut Retsina Sparkling (η «Dom Retsignon» της Ελλάδας, όπως την αποκαλεί ο Γιάννης Καρακάσης, ένας από τους 340 Masters of Wine στον κόσμο και ένας από τους δύο στην Νότιο-Ανατολική Ευρώπη), η πρώτη αφρώδης ρετσίνα που παράγεται με την παραδοσιακή μέθοδο (methode traditionnelle) είναι αφρώδης οίνος από την ποικιλία Σαββατιανό και έχει πραγματικά μοναδικό χαρακτήρα. Πρόκειται για το δημιούργημα του Βασίλη Νικολού, που φτιάχνει επίσης την εκλεκτή απλή ρετσίνα Botanic base, κρασιά και τα δύο στα οποία τον οδήγησε η μεγάλη αγάπη του για το Σαββατιανό.

Το διαμάντι του Οινοποιείου Νικολού στο Κορωπί, που βραβεύτηκε με Χρυσό Μετάλλιο 2018 στα TEXSOM International Wine Awards, έχει χρώμα λεμονί με λεπτές φυσαλίδες που κρατάνε διακριτικά αρώματα πεύκου και μαστίχας, πλούσιο σώμα, γεύση βοτανική με παρατεταμένη επίγευση. Να σημειωθεί ότι την ίδια χρονιά το Οινοποιείο Νικολού, αναδείχθηκε Best Winery in Europe 2018 by CEUCO – Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Αδελφοτήτων Γαστρονομίας & Οινολογίας.

Γέννημα θρέμμα Κορωπιώτης, ο Βασίλης Νικολού είναι χημικός-οινολόγος, τεχνολόγος τροφίμων και εκπαιδευτής νεότερων οινολόγων στο Τμήμα Επιστημών Οίνου Αμπέλου και Ποτών στο Πανεπιστήμιο Σ. Αττικής (είναι το πρώην ΤΕΙ στο οποίο διδάσκει από το 1992). Η οικογένεια Νικολού οινοποιούσε κρασιά από το 1875, παράγοντας με τα μέσα της εποχής βαρελίσια ρετσίνα από Σαββατιανό. Το 1991 ο Βασίλης Νικολού ανέλαβε το οικογενειακό οινοποιείο στο Κορωπί, το ανακαίνισε σύμφωνα με τις σύγχρονες οινοποιητικές απαιτήσεις και πλέον οινοποιεί διάφορες ποικιλίες: Σαββατιανό από τα Μεσόγεια,  Μαλαγουζιά, Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah και Chardonnay από τη Βόρεια Αττική, από την Λήμνο Μοσχάτο Αλεξανδρείας, από την ορεινή Νεμέα Αγιωργίτικο και από τη Μαντινεία Μοσχοφίλερο.

Για πολλά χρόνια η ρετσινιά της ρετσίνας είχε «κολλήσει» τόσο άσχημα στο Σαββατιανό, ώστε ενώ φτιαχνόντουσαν ωραία αρετσίνωτα κρασιά από την ποικιλία οι οινοποιοί δεν τολμούσαν καν να γράψουν το όνομά της στην ετικέτα των κρασιών τους. Το Chateau Matsas της Ρωξάνης Μάτσα που κυκλοφόρησε σε 200.000 φιάλες κάτω από την ομπρέλα των  κρασιών του Μπουτάρη, το 1982, αποκλειστικά από Σαββατιανό, έκανε κυριολεκτικά πάταγο. Και άνοιξε το δρόμο για αξιόλογες προσπάθειες πολλών οινοποιείων που όμως δεν βρήκαν την ανταπόκριση που τους άξιζε. Το όνομα της ποικιλίας δεν είχε ακόμα αποκατασταθεί στη συνείδηση του οινόφιλου κοινου.

Ο Γιώργος και η Αννα Κοκοτού, ο Βασίλης Παπαγιαννάκος, ο Γιώργος Βασιλείου είναι από τους λίγους οινοποιούς που πίστεψαν στις δυνάμεις της ιστορικής ποικιλίας και πλέον παράγουν μονοποικιλιάκά Σαββατιανά, όπως φυσικά και η Ρωξάννη Μάτσα.

Ανάμεσα τους και ο Βασίλης Νικολού, ο οποίος με τη γνώση την εμπειρία ετών που διαθέτει, και πάνω απ’όλα με την αγάπη για την ποικιλία αποφάσισε να οινοποιήσει επίσης το Σαββατιανό χωρίς ρητίνη αναδεικνύοντας τον αρωματικό και γευστικό θησαυρό των Μεσογείων που κρυβόταν τόσα χρόνια κάτω από την ένταση του χαρακτήρα της ρετσίνας.

Προχθές λοιπόν όταν έφθασε το δεματάκι με τις τρεις νέες εκδοχές του Σαββατιανού ενθουσιάστηκα. Το μάτι μου έπεσε πρώτα-πρώτα στο Savatiano yellow με την έξυπνη εμφιάλωσή του που θυμίζει την παραδοσιακή γυάλινη νταμιτζάνα μέσα στην ψάθα. Τη θυμόσαστε;