Η Ευρωπαϊκή Ενωση και η AstraZeneca συνεχίζουν να παίζουν τη γάτα με το ποντίκι. Μια διαμάχη αδιέξοδη, αφού το μείζον, οι παραδόσεις των εμβολίων, δεν επιλύεται και με θύμα τους λαούς της Ευρώπης.
Ως τώρα και οι δύο πλευρές έχουν αφεθεί στον πειρασμό του blame game: Ποιος φταίει για την καθυστέρηση στις παραδόσεις των εμβολίων; Η βρετανο-σουηδική φαρμακευτική που εμφανίζεται απρόθημη (ή ανίκανη) να ανταποκριθεί στις συμβατικές της υποχρεώσεις; Ή η ΕΕ που υπέγραψε αργά μια κακή συμφωνία; Οσο οι όροι της συμφωνίας δεν δημοσιοποιούνται –σε μία ακόμα ήττα του ευρωπαϊκού οικοδομήματος που υποτίθεται ότι βασίζεται στη διαφάνεια– ο καθένας λέει τη δική του «άποψη».
Ο διευθύνων σύμβουλος της AstraZeneca, Πασκάλ Σοριό, ισχυρίζεται ότι το συμβόλαιο που υπογράφηκε τον περασμένο Αύγουστο με την Κομισιόν ήταν για «βέλτιστη προσπάθεια» και δεν όριζε ποσότητες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαφωνεί και αποδομεί έναν προς έναν τους ισχυρισμούς του επικεφαλής της φαρμακευτικής.
Το πρωί της Παρασκευής η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υποστήριξε ότι το συμβόλαιο που έχει υπογράψει η ΕΕ με την AstraZeneca για την προμήθεια του εμβολίου της κατά της Covid-19 περιλαμβάνει σαφείς «δεσμευτικούς όρους». Η ίδια ζήτησε από τη φαρμακοβιομηχανία να δώσει μια λογική εξήγηση για τις καθυστερήσεις στις παραδόσεις των εμβολίων στις οποίες βασιζόταν μεγάλο μέρος του εμβολιαστικού προγράμματος της ΕΕ.
Η Φον ντερ Λάιεν εξήγησε, μιλώντας στον γερμανικό ραδιοφωνικό σταθμό Deutschlandfunk, ότι ο όρος του συμβολαίου που προβλέπει ότι η AstraZeneca θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την παράδοση εμβολίων (best-effort delivery), τον οποίο επικαλέστηκε ο Σοριό, ίσχυε όταν δεν ήταν ξεκάθαρο αν η φαρμακοβιομηχανία θα μπορούσε να αναπτύξει ένα εμβόλιο.
Η πρόεδρος της Κομισιόν τόνισε ότι το συμβόλαιο που έχει υπογράψει η ΕΕ με την AstraZeneca περιέχει ξεκάθαρα τις ποσότητες των εμβολίων που θα έπρεπε να παραδοθούν στην Ένωση τον Δεκέμβριο και τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2021, ενώ αναφέρεται και σε «τέσσερα εργοστάσια παραγωγής», εκ των οποίων δύο στη Βρετανία. Το τελευταίο είναι σημαντικό, καθώς έως τώρα η AstraZeneca και ο Σοριό υποστηρίζουν ότι από τα εργοστάσια στη Βρετανία δεν γίνεται να δοθούν εμβόλια προς τις χώρες-μέλη της ΕΕ, ενώ αποδίδουν το πρόβλημα των παραδόσεων σε υποαπόδοση της γραμμής παραγωγής του Βελγίου.
Την ίδια ώρα οι Βρυξέλλες ετοιμάζονται να επιβάλουν ελέγχους ως προς τι εμβόλιο εξάγεται από την ΕΕ, καθώς από τη μία υπάρχει δυσπιστία για το τι συμβαίνει στο εργοστάσιο του Βελγίου –αν πράματι υπάρχει πρόβλημα στην παραγωγή όπως λέει ο Σοριό, ή αν τα εμβόλια που παράγει διοχετεύονται στην Βρετανία– και από την άλλη επιθυμούν να υιοθετηθεί το δόγμα «πρώτα η Ευρώπη».
«Υπάρχουν δεσμευτικοί όροι και το συμβόλαιο είναι απολύτως ξεκάθαρο», υπογράμμισε κατά τα άλλα η Φον ντερ Λάιεν, επιμένοντας να βάζει στο στόχαστρο την φαρμακευτική για αθέτηση των όρων της συμφωνίας που υπογράφηκε το καλοκαίρι με προκαταβολή μάλιστα 336 εκατ. ευρώ!
Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται ότι είναι θέμα χρόνου η δημοσιοποίηση του συμβολαίου, το οποίο έχει ρήτρα εμπιστευτικότητας, αλλά πλέον όλοι αποκαλύπτουν παραγράφους του. H γερμανίδα πρόεδρος της Κομισιόν είπε ότι η ΕΕ θέλει να δώσει στη δημοσιότητα αργότερα μέσα στη μέρα μια επεξεργασμένη εκδοχή του συμβολαίου, από την οποία θα έχουν απαλειφθεί ορισμένα στοιχεία. H AstraZeneca από την πλευρά της φέρεται έτοιμη να συμφωνήσει στη δημοσιοποίηση του συμβολαίου προκειμένου να μάθει ο κόσμος την αλήθεια σε αυτό το θέμα.
Η ευρωπαϊκή αποτυχία
Δυστυχώς μια άλλη αλήθεια, είναι ακόμα πιο οδυνηρή: ότι ο προγραμματισμός του εμβολιασμού των λαών της Ευρωπαϊκής Ενωσης έχει εκτροχιαστεί και ότι η ήδη καθυστερημένη σε αυτό το ζήτημα Ενωση –με 2,3% εμβολιασθέντων, έναντι 11,4% της Βρετανίας, 7,1% των ΗΠΑ και 43% (!) του Ισραήλ– θα βρεθεί με μία ακόμα μεγαλύτερη καθυστέρηση.
H Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Φαρμάκων αναμένεται εντός της ημέρας να δώσει την έγκρισή της για τη χρήση του εμβολίου που ανέπτυξαν η AstraZeneca και το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Αλλά η ΕΕ ανέμενε άνω των 100 εκατ. δόσεων στο πρώτο τρίμηνο του 2021 και ζήτημα να πάρει 34 εκατ. δόσεις. Αμφιβολίες δε εκφράζονται και για τη δυνατότητα της εταιρείας να ανταποκριθεί στα όσα με τον έναν ή τον άλλον τρόπο έχει υποσχεθεί και για το δεύτερο εξάμηνο.
Αυτό σημαίνει ότι οι στόχοι που έχουν θέσει τα κράτη-μέλη για έναν επαρκή εμβολιασμό πληθυσμού ως τον Ιούνιο, όταν ανοίγει και ο τουρισμός –όρος επιβίωσης για τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου και όχι μόνο–, δεν μπορούν να επιτευχθούν.
Οι καθυστερήσεις αυτές οδήγησαν την Ισπανία να αναβάλει τους εμβολιασμούς κατά του κορονοϊού για δύο εβδομάδες. Η Πορτογαλία, που βιώνει μια έκρηξη της επιδημίας με 300 νεκρούς σε ένα 24ωρο, παραδέχτηκε ότι μπορεί να χρειαστούν έως και δύο μήνες παραπάνω από ό,τι είχε αρχικά προγραμματιστεί για την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης των εμβολιασμών.
Νοσοκομεία στο Παρίσι ανέφεραν ότι είναι αναγκασμένα να καθυστερήσουν τα ραντεβού για τη χορήγηση της πρώτης δόσης ώστε να εξασφαλίσουν ότι θα ολοκληρωθεί ο εμβολιασμός για τους πολίτες που έχουν ήδη λάβει την πρώτη δόση. Υιοθετούν δηλαδή εκ των υστέρων τη στρατηγική της Ελλάδας, που μπήκε πιο συντηρητικά ακριβώς για είναι εξασφαλισμένη και η επαναληπτική δόση των εμβολιασθέντων.
Στη Γερμανία η Ανγκελα Μέρκελ κάλεσε σε τηλεδιάσκεψη τη Δευτέρα τους πρωθυπουργούς των κρατιδίων και εκπροσώπους των παραγωγών των εμβολίων, μετά την προειδοποίηση του υπουργού Υγείας της Γενς Σπαν, ο οποίος έκανε λόγο για «τουλάχιστον άλλες 10 εβδομάδες ελλείψεων».
Στο μεταξύ, η ΕΕ προσπαθεί να ελέγξει τον αριθμό των δόσεων εμβολίων που εξέρχονται από την Ενωση. Μάλιστα, σχετικές ανακοινώσεις για τις νέες εξουσίες στα μέλη της ΕΕ που δύνανται να περιορίζουν τις εξαγωγές εμβολίων αναμένεται να δημοσιοποιηθούν εντός της ημέρας. Η AstraZeneca, η BioNTech και η Pfizer διαθέτουν εργοστάσια παραγωγής στην ΕΕ. Η Moderna παρασκευάζει τα εμβόλιά της που προορίζονται για χώρες εκτός των ΗΠΑ στην Ισπανία.
Είναι σαφές όμως ότι κάτι έχει γίνει λάθος. Πολύ λάθος. Επικρίσεις ήδη ακούγονται για τη στρατηγική της Κομισιόν. Πρώτον, ότι καθυστέρησε τη συμφωνία με την AstraZeneca και, δεύτερον, ότι βασίστηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό σε αυτήν: παρήγγειλε 200 εκατ. εμβόλια από την Pfizer, 80 εκατ. από τη Moderna και 300 εκατ. από την AstraZeneca. Το ότι έκλεισε και άλλα 300 εκατ. από τη γαλλική Sanofi, που δεν έχει καν εμβόλιο, δεν περνά και αυτό απαρατήρητο…