«Μετά την ξαφνική στροφή του Κιμ και τη διάθεσή του για διάλογο, ο Λευκός Οίκος πείστηκε πως η επιθετική στάση αποδίδει καλύτερα από τη διπλωματία», υποστηρίζει, μιλώντας στην Corriere della Sera (με συνδρομή) ο Βάλι Νασρ, διευθυντής της Σχολής Διεθνούς Πολιτικής του Πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς στην Ουάσινγκτον, σχολιάζοντας την ανακοίνωση του Ντόναλντ Τραμπ για τη μονομερή αποχώρηση των ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Αλλά ο διακεκριμένος ιρανοαμερικανός ακαδημαϊκός, επισημαίνει πως οι δύο περιπτώσεις διαφέρουν σημαντικά, γιατί «στην Βόρεια Κορέα τα πάντα εξαρτώνται από έναν μόνον άνδρα που κατέχει την εξουσία. Και ο Τραμπ είναι διατεθειμένος να προβεί σε παραχωρήσεις καθώς ο Κιμ ηγείται ήδη μιας πυρηνικής δύναμης. Το πολιτικό σύστημα του Ιράν είναι πολύ πιο σύνθετο», προσθέτει.
Το τίμημα, όμως, αναμένεται πως θα είναι βαρύ. Αυτό, τουλάχιστον, υποστηρίζει ο Νασρ. Γιατί υιοθετώντας εκ νέου επιθετική στάση κατά της χώρας των αγιατολάδων ο Τραμπ υπονομεύει την μετριοπαθή κυβέρνηση του Χασάν Ρουχανί, ενδυναμώνοντας, ταυτόχρονα, τους φονταμενταλιστές ισλαμιστές, και ωθεί το Ιράν προς την Κίνα: «Με την Αμερική ολοένα και πιο εχθρική, την Ευρώπη άτολμη και τη Ρωσία δυσκίνητη, το μόνο που απομένει στην Τεχεράνη είναι να στραφεί προς το Πεκίνο», σημείωσε.
Όσον αφορά τα αμέσως επόμενα βήματα των εμπλεκόμενων πλευρών, ο Χασάν Ρουχανί αναμένεται να δώσει διορία 45 ημερών στην ΕΕ για να παρουσιάσει μια εναλλακτική πρόταση με στόχο τη διάσωση της υπάρχουσας συμφωνίας. Μετά το πέρας, όμως, του εν λόγω διαστήματος το Ιράν θα είναι και πάλι ελεύθερο να ενεργεί κατά το δοκούν. Σύμφωνα με τον Νασρ δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι σε επίπεδο διαπραγματεύσεων γιατί «οι Ιρανοί είναι πλέον πεπεισμένοι πως η Ευρώπη δεν έχει τη δύναμη να επιβληθεί και, στο τέλος, ακολουθεί, ενδεχομένως ακούσια, την Αμερική».
Από την πλευρά των Αμερικανών, ο Τραμπ έδωσε την εντολή για την επιβολή νέων κυρώσεων κατά του Ιράν. Αλλά το πλήγμα που θα καταφέρουν στη χώρα αναμένεται να είναι περιορισμένο συγκριτικά με την περίοδο της διακυβέρνησης Ομπάμα. Στο Ιράν, ωστόσο, πολλοί θεωρούν πως ο Ρουχανί έχει χάσει ήδη το παιχνίδι. Γιατί οι πολυπόθητοι δυτικοί -κυρίως ευρωπαίοι- επενδυτές που αναμένονταν μετά την υπογραφή της συμφωνίας το 2015 δεν έφτασαν ποτέ. Κατά συνέπεια, ο μετριοπαθής πρόεδρος κατέληξε να είναι δέσμιος των φονταμενταλιστών ισλαμιστών και σε οικονομικό επίπεδο.
«Είναι αλήθεια πως ο Ρουχανί αντιμετωπίζει εδώ και καιρό δυσκολίες. Τώρα, όμως, παρατηρείται μια επιδείνωση σε πολιτικό επίπεδο. Ο ανώτατος θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης Αλί Χαμενεΐ δεν πίστεψε ποτέ στη συμφωνία με τους Αμερικανούς αλλά επέτρεψε τη σύναψή της, προστατεύοντάς την από τους φονταμενταλιστές. Τώρα εξαιτίας του Τραμπ, ο Ρουχανί βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο. Έκανε λάθος που εμπιστεύτηκε τους Αμερικανούς καθώς η συμφωνία καταργείται παρότι η Τεχεράνη δεν την παραβίασε ποτέ. Ακόμα χειρότερα, εμπλουτίζοντας την αποχώρησή του με ψευδείς κατηγορίες, ο αμερικανός πρόεδρος απογοήτευσε το τμήμα της ιρανικής κοινής γνώμης που αντιμετωπίζει με εμπιστοσύνη τη Δύση».
Αυτό σημαίνει ότι κατά τη διάρκεια της τριετίας που απομένει για να ολοκληρωθεί η θητεία του Χασάν Ρουχανί, ο ιρανός πρόεδρος θα εξαρτάται κατά πολύ περισσότερο από τον Χαμενεΐ και τους Φρουρούς της Επανάστασης. Πιθανή θα πρέπει επίσης να θεωρείται η αντικατάσταση του Τζαβάντ Ζαρίφ, με έναν υπουργό Εξωτερικών λιγότερο διαλλακτικό και ανοιχτό στο διάλογο με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Η Ευρώπη σε τροχιά σύγκρουσης
Όμως την ίδια ώρα, όλα δείχνουν πως στενεύει και ο δίαυλος επικοινωνίας, όσον αφορά το Ιράν, ανάμεσα στον Λευκό Οίκο και τους σημαντικότερους εταίρους του στην «άτολμη» Ευρώπη. Οι ευρωπαίοι ηγέτες δηλώνουν αποφασισμένοι να κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για τη διάσωση της συμφωνίας, παρότι αυτό τους θέτει σε τροχιά σύγκρουσης με έναν αδιάλλακτο αμερικανό πρόεδρο που αντιμετωπίζει το Ιράν ως τον κύριο χρηματοδότη της παγκόσμιας τρομοκρατίας.
Η άτυπη, προς το παρόν, αντιπαράθεση αποτελεί μια σημαντική δοκιμασία για τη συνοχή και την αντοχή της συμμαχίας που σχηματίστηκε μεταξύ της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Βρετανίας «κατά την ταπεινωτικά άκαρπη απόπειρά τους», σημειώνει χαρακτηριστικά ο Guardian, «να αποτρέψουν την αποχώρηση του Ντόναλντ Τραμπ από τη συμφωνία που υπέγραψε ο προκάτοχός του Μπαράκ Ομπάμα». Σχεδιάζοντας την επόμενη κίνησή τους για τη διάσωση της συμφωνίας, οι ευρωπαίοι ηγέτες γνωρίζουν πως πέρα από τον Τραμπ θα πρέπει να αντιμετωπίσουν επίσης τις σοβαρότατες ενστάσεις του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας. Πάντως ο Τραμπ, κατά την ανακοίνωση της απόσυρσης των ΗΠΑ, δεν παρέλειψε να κατηγορήσει τους ευρωπαίους συμμάχους του ότι εξαπατήθηκαν από «ένα τεράστιο μύθευμα ενός δολοφονικού καθεστώτος».