Οι δέκα δυτικές χώρες ανασκεύασαν τη Δευτέρα και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναγκάστηκε να σταματήσει τις απειλές περί απέλασης των πρεσβευτών τους από την Τουρκία.
Πρώτη η αμερικανική πρεσβεία στην Αγκυρα έγραψε στο Twitter ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες σημειώνουν ότι τηρούν τη συμμόρφωση προς το Αρθρο 41 της Συνθήκης της Βιέννης για τις διπλωματικές σχέσεις» –το οποίο ορίζει ότι οι διπλωμάτες δεν θα παρεμβαίνουν στις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας υποδοχής– και ακολούθησαν οι υπόλοιπες χώρες, Γερμανία, Γαλλία, Καναδάς, Ολλανδία, Νέα Ζηλανδία, Σουηδία, Νορβηγία, Φινλανδία και Δανία.
Οι 10 πρεσβευτές είχαν ζητήσει την απελευθέρωση του αντιφρονούντα επιχειρηματία Οσμάν Καβαλά, τον οποίο ο τούρκος πρόεδρος κατηγορεί ότι υποκίνησε τις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί της Κωνσταντινούπολης το 2013 και αργότερα και το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016.
Μετά την κοινή δήλωση των πρεσβευτών, ο Ερντογάν οργισμένος είχε απειλήσει ότι θα τους απελάσει. Τη Δευτέρα, «χαιρέτισε» την υπαναχώρησή τους και δήλωσε ότι «πρόθεσή μας δεν ήταν να προκαλέσουμε κρίση, αλλά να προστατεύσουμε τα δικαιώματα της Τουρκίας».
Το δικαστικό σύστημα της Τουρκίας «δεν παίρνει εντολές από κανέναν», επέμεινε ο Ερντογάν, λέγοντας ότι «δεν μπορεί να ανεχτεί να του δίνει εντολές μια ομάδα πρεσβευτών». Επανέλαβε επίσης, ότι κανείς δεν μπορεί να παραμείνει στην Τουρκία αν δεν σέβεται τη χώρα.
«Ιδιοτροπίες ενός αλλοπρόσαλλου ηγέτη»
Οπως γράφουν στο κύριο άρθρο τους οι Financial Times, ο συμβιβασμός των δύο πλευρών απέτρεψε τη χειρότερη σύγκρουση του Ερντογάν με τη Δύση από τότε που ανέλαβε την εξουσία. Ομως, η ζημιά έχει ήδη γίνει για την Τουρκία, τόσο στις σχέσεις της με σημαντικούς εταίρους, όσο και στην οικονομία της, καθώς η αναξιοπιστία και η αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του τούρκου προέδρου κρατά μακριά τους επενδυτές. «Το επεισόδιο καταδεικνύει τον ανησυχητικό βαθμό εξάρτησης της τουρκικής πολιτικής από τις ιδιοτροπίες ενός ολοένα και περισσότερο απολυταρχικού και αλλοπρόσαλλου ηγέτη», γράφουν οι FT.
Υπάρχει και το ενδεχόμενο, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι, η οργή του Ερντογάν κατά των διπλωματών να ήταν σκηνοθετημένη για να στρέψει την προσοχή του κόσμου μακριά από τα τεράστια οικονομικά προβλήματα που έχουν προκαλέσει οι ιδιόρρυθμες παρεμβάσεις του στην οικονομία. Μπορεί επίσης να είδε ο τούρκος πρόεδρος την ευκαιρία να διεγείρει τον πατριωτισμό των πολιτών για να κερδίσει ψήφους ενόψει των επόμενων εκλογών, που πρέπει να γίνουν έως τον Ιούνιο του 2023, καθώς στις δημοσκοπήσεις δεν τα πάει και τόσο καλά. Οπως στην περίπτωση του Βίκτορ Ορμπαν, έτσι και στην Τουρκία, τα κόμματα της αντιπολίτευσης αποφάσισαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους στην προσπάθεια να τον «διώξουν» από την εξουσία.
Χαμένος βέβαια φαίνεται πως είναι και ο Καβαλά, ο οποίος δήλωσε ότι πλέον δεν πρόκειται να παραστεί στην ακροαματική διαδικασία για την απελεύθερωσή του, τον Νοέμβριο, καθώς «δεν έχει νόημα» μετά τις δηλώσεις του Ερντογάν εναντίον του.
«Το χάσμα στο ΝΑΤΟ θα μεγαλώσει»
Πάντως, όπως σημειώνουν οι FT, παρά τον συμβιβασμό, το χάσμα ανάμεσα στην Τουρκία και τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ, θα μεγαλώσει και ο Ερντογάν θα πλησιάσει ακόμα περισσότερο τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Η Αγκυρα «θα τα βρει σκούρα», στην προσπάθειά της να αγοράσει 40 καινούργια F16 και να βελτιώσει άλλα 80 που ήδη έχει, καθώς έχει ήδη τεθεί οριστικά εκτός του προγράμματος των νέων F35 από το αμερικανικό Πεντάγωνο.
Εξάλλου, την Παρασκευή, αμερικανικό εφετείο απέρριψε αίτημα της τουρκικής κρατικής τράπεζας Halkbank να σταματήσει η νομική διαδικασία εναντίον της στις ΗΠΑ. Η τράπεζα κατηγορείται από τις αμερικανικές αρχές ότι βοήθησε το Ιράν να παρακάμψει τις κυρώσεις των ΗΠΑ.
Η οικονομία σε αδιέξοδο
Την ίδια στιγμή, υπενθυμίζουν οι FT, τα προβλήματα των τουρκικών τραπεζών, η κατρακύλα της λίρας και οι δικτατορικές παρεμβάσεις του Ερντογάν στην Κεντρική Τράπεζα της χώρας αποθαρρύνουν τους επενδυτές. Παράλληλα, η πτώση του τουρισμού λόγω της πανδημίας και η εξάρτηση της Τουρκίας από τις εισαγωγές ακριβού αερίου χειροτερεύουν την κατάσταση της οικονομίας.
Οι δυτικοί εταίροι της Τουρκίας μπορεί να έκαναν -σοφά, σύμφωνα με την βρετανική εφημερίδα- ένα βήμα πίσω και να στέρησαν από τον Ερντογάν την ευκαιρία να κατηγορήσει για όλα τα δεινά της χώρας τους κακούς ξένους, όμως δεν πρέπει να σταματήσουν να πιέζουν για την απελευθέρωση του Καβαλά και τον σεβασμό στο κράτος δικαίου. Οσο πιο πολύ απομακρύνεται από αυτό ο τούρκος πρόεδρος, τόσο πιο βαθιά σε μαύρη οικονομική και πολιτική τρύπα θα κατρακυλά η Τουρκία, σχολιάζουν οι FT .