Μια περίοδος σαράντα ημερών ιδιαίτερης σημασίας ξεκίνησε χθες με τη συνεδρίαση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων (ΣΕΥ) της ΕΕ. Εκεί συζητήθηκε επί της αρχής η έκθεση του Ύπατου Εκπροσώπου της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ για την Τουρκία, που θα παρουσιαστεί και την Πέμπτη στους ηγέτες, μέσω τηλεδιασκέψεως του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Ένα στοιχείο της έκθεσης Μπορέλ είναι η διττή προσέγγιση, δηλαδή η θετική ατζέντα σε συνδυασμό με την απειλή κυρώσεων, αλλά και η αποκαλούμενη «αναστρεψιμότητα», δηλαδή η δυνατότητα ακύρωσης και πλήρους αναστροφής των θετικών μέτρων, σε περίπτωση υποτροπής της Τουρκίας.
Σήμερα, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας επρόκειτο να συναντήσει τον νέο αρχηγό των Χριστιανοδημοκρατών Αρμιν Λάσετ, σε μια προσπάθεια να ιχνηλατήσει την κατάσταση στην Γερμανία της επόμενης, χωρίς την Ανγκελα Μέρκελ, ημέρας στη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή χώρα που έχει παραδοσιακά καλές σχέσεις με την Τουρκία. Στη συνέχεια θα επέστρεφε στις Βρυξέλλες, όπου διεξ’αγεται η υπουργική Σύνοδος του ΝΑΤΟ με την παρουσία, την πρώτη στην Ευρώπη, από την ανάληψη των καθηκόντων του, του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν.
Η παρουσία του Μπλίνκεν στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ αναμενόταν με τεράστιο ενδιαφέρον από όλους τους συμμάχους, καθώς οι Αμερικανοί, μετά την ανάδειξη του Τζο Μπάιντεν στην προεδρία των ΗΠΑ, αρχίζουν σταδιακά να ξεδιπλώνουν στοιχεία της εξωτερικής πολιτικής τους. Ήδη ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ προσπάθησε να στήσει μια συνάντηση του Νίκου Δένδια με τον τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου, με κύριο στόχο να δείξει την μεσολαβητική προσπάθεια της Συμμαχίας. Η ελληνική πλευρά δεν ενθουσιάζεται με το ενδεχόμενο. Αντιθέτως, η ελληνική διπλωματία είναι προσηλωμένη στην προσπάθεια να κλείσει ένα ραντεβού με το πλέον περιζήτητο πρόσωπο της Συνόδου του ΝΑΤΟ, τον Άντονι Μπλίνκεν.
Η πανδημία δημιούργησε τελικά ανυπέρβλητα προσκόμματα στην προσπάθεια των ηγετών της Ε.Ε. να βρεθούν και να συζητήσουν για την Τουρκία (και τη Ρωσία) από κοντά, κάτι που θα γίνει δια τηλεδιασκέψεως τελικά, την Πέμπτη και την Παρασκευή.
Μια ημέρα πριν από την Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της Ε.Ε. (που συμπίπτει με την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου), ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα απευθυνθεί στα μέλη του κόμματός του στο πλαίσιο του 7ου Συνεδρίου του ΑΚΡ. Αναμένεται να μοιραστεί με τους οπαδούς του το «όραμά» του για το μέλλον της Τουρκίας.
Αν προοίμιο του οράματος του Ταγίπ Ερντογάν ήταν η αποχώρηση από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, τότε είναι παραπάνω από σαφές ότι στους επόμενους μήνες οι σχέσεις Άγκυρας και Δύσης θα γίνουν ακόμα πιο προβληματικές. Ιδίως εφόσον φαίνεται ότι ο Ταγίπ Ερντογάν έχει αποδυθεί σε ένα διπλό αγώνα.
Ο πρώτος είναι εκλογικός. Η διάλυση του φιλοκουρδικού HDP αποτελεί μια προσπάθεια «αποδέσμευσης» των κούρδων ψηφοφόρων. Είναι, βέβαια, αντιφατική κίνηση, καθώς ο Ερντογάν την ίδια στιγμή απευθύνεται στα ένστικτα των πιο συντηρητικών τούρκων ψηφοφόρων, ενώ στρίβει επί το εθνικιστικότερο. Φαίνεται ότι οι πιο μετριοπαθείς ψηφοφόροι είναι οριστικά χαμένοι για αυτόν, οπότε επενδύει πρακτικά εναντίον τους. Μια τέτοια κίνηση είναι και η μεταρρύθμιση που θα οδηγήσει σε συνταγματική αναθεώρηση, ώστε να διευκολύνει την επανεκλογή του τον Ιούνιο του 2023 ή και νωρίτερα.
Ο δεύτερος αγώνας είναι λιγότερο ορατός και εστιάζεται στην προσπάθεια γεφύρωσης των χασμάτων που δημιούργησε η απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 ανάμεσα στους προεδρικούς υποστηρικτές και το βαθύ κράτος.
Όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα αυτών των διεργασιών, σίγουρα δεν θα έχει φανεί στις 14 Απριλίου όταν, θεωρητικά, ο Νίκος Δένδιας θα μεταβεί στην Αγκυρα όπου και θα συναντηθεί με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην Αθήνα, οι τούρκοι αξιωματούχοι που συμμετείχαν στις διερευνητικές επαφές και τις πολιτικές διαβουλεύσεις μετέφεραν το αίτημα της Αγκυρας για συνάντηση ανάμεσα σε Κυριάκο Μητσοτάκη και Ταγίπ Ερντογάν, όμως η Αθήνα προς το παρόν μάλλον αποφεύγει να γίνει γρανάζι στην προσπάθεια της Τουρκίας να προωθήσει προς τη Δύση ένα πρόσωπο εποικοδομητικό. Στα τέλη Απριλίου (27-29 του μήνα), Νίκος Δένδιας και Μεβλούτ Τσαβούσογλου θα συναντηθούν ξανά, στη Γενεύη, στο πλαίσιο της άτυπης πενταμερούς για το Κυπριακό. Και εκεί, η Άγκυρα αναμένεται να ακολουθήσει σκληρή γραμμή, υπέρ της διχοτόμησης του νησιού.
Είναι, λοιπόν, δεδομένη η προσπάθεια της Δύσης να κρατήσει την Τουρκία στο «μαντρί». Ωστόσο, ολοένα και περισσότερο φαίνεται ότι ο Ερντογάν θέλει σχέσεις βασισμένες σε μια αμοιβαιότητα από την οποία θα εξαιρούνται οι γεωπολιτικές φιλοδοξίες της Άγκυρας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής.